Μ εγάλη Βδομάδα κι ο Επιτάφιος Θρήνος συγκλονίζει τις ψυχές των πιστών χριστιανών. Ενας βαθύς σπαραγμός, ένα ατέλειωτο μοιρολόι, μια μεγάλη θλίψη μπροστά στο θάνατο. Και, ταυτόχρονα, μια προαναγγελία ανέλπιστης χαράς, μια προσμονή ελπίδας για άλλη ζωή. Αυτό το μήνυμα δεν αφορά μόνο τους χριστιανούς, καθώς δεν μπορεί να περιοριστεί στα «κλειστά τείχη» μιας «θρησκευτικής πολιτείας». Οχι μόνο γιατί τα ανθρώπινα συναισθήματα δε χωρούν στα όρια μιας θρησκευτικής δοξασίας, αλλά και διότι ο λόγος που χρησιμοποιείται εμπεριέχει έναν ευρύτερο, έναν καθολικό συμβολισμό, αποδέκτης του οποίου είναι το σύνολο των απλών ανθρώπων, ομόθρησκων και αλλοθρήσκων, πιστών και απίστων. Κι απ' αυτή την άποψη δεν αποτελεί απλώς θρησκευτική παρακαταθήκη, αλλά και πολιτιστική παράδοση, που μεταφέρεται ως προίκα των γενεών.

Δεν είναι τυχαίο ότι αυτός ο θρησκευτικός θρήνος ενέπνευσε τον μεγάλο ποιητή μας, Γιάννη Ρίτσο, να γράψει τον δικό του «Επιτάφιο», για να δείξει ποιοι σταυρώνονται και να διδάξει πώς ο θάνατος οδηγεί στη ζωή. Στο στόμα της μαυροφορεμένης μάνας, που θρηνεί το σκοτωμένο παιδί της - έναν εργάτη - ο ποιητής βάζει τους παρακάτω στίχους:

Βεβαίως, η θρησκεία δεν είναι μια «αθώα υπόθεση», καθώς χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ισχυρών. Στο όνομα του Χριστού έγιναν και εξακολουθούν να γίνονται τα μεγαλύτερα εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας. Η πίστη σε κάτι ανώτερο και ηθικό - μια εγγενής και αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου - μετατρέπεται σε δαυλό θρησκευτικού φανατισμού και σε αντικείμενο αισχρής εκμετάλλευσης. Γι' αυτή τη διαστρέβλωση δεν ευθύνονται οι πιστοί και λιγότερο φταίνε οι παπάδες. Το «κακό» δεν κατοικεί στις εκκλησιές, εκεί μπορείς να βρεις ξεγελασμένους, αλλά και αγνούς ανθρώπους. Οσοι θρησκεύονται δεν είναι «χαμένοι από χέρι» και μπορεί η σκέψη τους ν' απεμπλακεί από τα «δόκανα» του θρησκευτικού δογματισμού και να επεκταθεί πέραν της εκκλησιαστικής μονομέρειας. Η μεγάλη ευθύνη βαρύνει εκείνους που σκαρφίστηκαν τη θρησκεία και την τοποθέτησαν στο μυαλό των ανθρώπων, για να τους μετατρέψουν σε υποχείριά τους. Κι αυτοί είναι άνθρωποι, δεν είναι θεοί. Είναι οι παντός είδους και κάθε εποχής εκμεταλλευτές - δουλοκτήτες, φεουδάρχες, καπιταλιστές - που σταύρωναν και σταυρώνουν τους εκμεταλλευόμενους. Και θα λείψουν οι εκμεταλλευτές, όταν «αναστηθούν» οι εκμεταλλευόμενοι και διεκδικήσουν, για λογαριασμό της τάξης τους, την «αιώνιον βασιλείαν»...