Η προηγούμενη δεκαετία μπορεί να χαρακτηριστεί και ως η χρυσή δεκαετία για την άρχουσα τάξη της χώρας. Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που σημείωσε ο ελληνικός καπιταλισμός - την περίοδο 1996-2004 το ΑΕΠ αυξήθηκε μεσοσταθμικά με ρυθμό 4,5% - μετουσιώθηκαν σε πρωτοφανή και προκλητικά κέρδη για το τραπεζικό, βιομηχανικό και εμπορικό κεφάλαιο, κέρδη τα οποία επιδείκνυαν οι μεγαλομέτοχοι των επιχειρήσεων στους εταιρικούς τους ισολογισμούς. Ηταν η περίοδος κατά την οποία ο οικονομικός κύκλος βρισκόταν σε φάση παρατεταμένης άνθησης, όπου η κεφαλαιοκρατική αναπαραγωγή συντελούνταν απρόσκοπτα. Κομβικά σημεία της περιόδου αυτής οι αθρόες ιδιωτικοποιήσεις που συντελέστηκαν στο χώρο των τραπεζών και των μεγάλων δημόσιων οργανισμών, η υπονόμευση των εργασιακών σχέσεων με την υποκατάσταση της σταθερής εργασίας από τις ελαστικές μορφές απασχόλησης, οι διαδοχικές ανατροπές στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα της χώρας, η δυναμική διείσδυση του ιδιωτικού κεφαλαίου στους παρθένους, και για το λόγο αυτό ιδιαίτερα προσοδοφόρους, τομείς της Υγείας, της Πρόνοιας, της Παιδείας και των δημόσιων υποδομών, η ενίσχυση των μονοπωλιακών ομίλων και η ένταση του βαθμού μονοπώλησης της παραγωγής και της αγοράς, η ενίσχυση της ολιγαρχίας με τα δεκάδες δισ. ευρώ των κοινοτικών πακέτων στήριξης και των προνομίων που τους εξασφάλισαν οι κυβερνήσεις του δικομματισμού. Θα ήταν λάθος, τέλος, να παραλείψουμε ότι η ταχύτατη αυτή οικονομική άνοδος συντελέστηκε μέσα σε ένα περιβάλλον έντονης κερδοσκοπίας και πολιτικοοικονομικών σκανδάλων, που αγκάλιασαν όλους τους τομείς της οικονομίας. Από το χρηματιστήριο με την περίφημη κερδοσκοπική φούσκα του 1999 και την αγορά του δημόσιου χρέους (ομόλογα), μέχρι την αγορά ακινήτων, οι τιμές των οποίων απογειώθηκαν. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ήταν φυσιολογικό να ανθίσουν κάθε είδους σκάνδαλα, μικρά και μεγάλα, με πρωταγωνιστές εκπροσώπους του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος και την οικονομική ολιγαρχία. Ειδικά για το τελευταίο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα σκάνδαλα δεν αποτελούσαν παρέκκλιση από το πράττειν ορθώς, αλλά αποτελούσαν συστατικό στοιχείο της ασκούμενης πολιτικής, ήταν η αναγκαία κατάληξη και απόρροια μιας πολιτικής που αντιμετώπιζε τον εργαζόμενο λαό σαν εκμεταλλεύσιμη πρώτη ύλη και τη χλωρίδα της χώρας σαν ένα απέραντο πεδίο άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Αυτή είναι λίγο - πολύ η, γνωστή άλλωστε, εικόνα της Ελλάδας του εκσυγχρονισμού και των μεταρρυθμίσεων, όπου τη σφραγίδα έβαλαν καθοριστικές πολιτικές αποφάσεις, όπως η ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, η ψήφιση της στρατηγικής της Λισαβόνας, κλπ. Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός του ελληνικού κεφαλαίου, η ενσωμάτωσή του στην Ευρωπαϊκή Ενωση διαμόρφωσαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη σημερινή θέση της χώρας, και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάνε, ενόψει ευρωεκλογών, στις 7 του Ιούνη, οι εργαζόμενοι, οι οποίοι υπήρξαν και τα μεγάλα θύματα των βάρβαρων πολιτικών του ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού που προώθησαν η άρχουσα τάξη και το πολιτικό της σύστημα.

Σήμερα, όμως, η ελληνική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με την οικονομική κρίση, βρίσκεται στη φάση της κρίσης. Το επιβεβαίωσαν άλλωστε και τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, τα οποία κατέγραψαν άνοδο του ΑΕΠ μόλις 0,3% το α' τρίμηνο του 2009, ενώ για το σύνολο του έτους προβλέπεται συρρίκνωση -1,9%.

Το νέο αυτό περιβάλλον της κρίσης, με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπος ο ελληνικός καπιταλισμός, εντείνει τους προβληματισμούς και τις διεργασίες στους κόλπους της άρχουσας τάξης της χώρας: α) Για το πώς θα βγουν από την κρίση με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. β) Το τοπίο που θα αντιμετωπίσουν την επόμενη μέρα της κρίσης. Εννοείται, βέβαια, ότι οι όποιες λύσεις δοθούν θα κινούνται σε αντιλαϊκή κατεύθυνση. Αυτό όμως δεν αρκεί για τους εκπρόσωπους της ολιγαρχίας. Βλέπουν ότι στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ΟΝΕ τα περιθώρια διαχείρισης του ελληνικού καπιταλισμού έχουν στενέψει επικίνδυνα. Οτι το ελληνικό κεφάλαιο, στο πλαίσιο του ανταγωνισμού του με τις άλλες κεφαλαιοκρατικές δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, χάνει έδαφος. Οι προσωρινές ανάσες που πήρε τα προηγούμενα χρόνια με την έξοδό του στα Βαλκάνια και την Α. Ευρώπη εξαντλούνται. Επομένως, κάτι πρέπει να κάνουν. Και ασφαλώς δε θα μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια. Εδώ δε συζητάμε αν οι λύσεις που θα δοθούν θα είναι ή όχι αντιλαϊκές. Αυτό που τίθεται σε συζήτηση είναι η σφοδρότητα της αναπόφευκτης νέας επίθεσης. Και αν η άρχουσα τάξη μοιάζει σήμερα σαν παγιδευμένο θηρίο μέσα στο ευρωπαϊκό της κλουβί - αυτό ασφαλώς συνιστά αντίφαση του συστήματος - θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι στο προσεχές διάστημα - μετά τις ευρωεκλογές - θα ακολουθήσει μια ευρείας έκτασης σφοδρή επίθεση σε βάρος των εργαζομένων και των συμφερόντων τους.

Από την άποψη αυτή ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες οι επισημάνσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Γ. Προβόπουλου, σε πρόσφατη ομιλία του στους επιχειρηματίες της Κεντρικής Ελλάδας, όπου με αρκετά σαφή τρόπο περιέγραψε τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει σήμερα η άρχουσα τάξη, και τι, κατά τη γνώμη του, πρέπει να γίνει για να τα ξεπεράσει. Ο ίδιος διατύπωσε την άποψη ότι «το μοντέλο της ανάπτυξης που μας έφερε ως εδώ σήμερα έχει πλέον εξαντλήσει τη δυναμική του». Στη συνέχεια αναλύει τη θέση αυτή, αναφέροντας: «Δυστυχώς παραβλέψαμε ένα βασικό, καθοριστικό στοιχείο: Οτι η ανάπτυξη των τελευταίων ετών στηρίχθηκε κυρίως σε συγκυριακούς παράγοντες που δεν επρόκειτο να διατηρηθούν εσαεί, αφού συνδέονταν κυρίως με την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Σας θυμίζω: Την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, την εξάλειψη του συναλλαγματικού κινδύνου, τη μεγάλη υποχώρηση των επιτοκίων και τη ραγδαία πιστωτική επέκταση, την επακόλουθη άνοδο των εισοδημάτων και της κατανάλωσης, τις ισχυρές ενέσεις ζήτησης των κοινοτικών πόρων». Για να καταλήξει: «Ηταν βεβαίως και τότε φανερό ότι με τον καιρό οι παράγοντες αυτοί θα αποδυναμωθούν και ότι η περίοδος ταχείας ανόδου είχε ημερομηνία λήξης. Η κρίση που σήμερα αντιμετωπίζουμε απλώς επιβεβαιώνει με βίαιο τρόπο αυτή την εκτίμηση και οδηγεί ταχύτερα απ' ό,τι περιμέναμε σε ανακοπή της οικονομικής ανόδου».

Πώς ερμηνεύεται από τη σκοπιά μας η θέση αυτή; Αυτό που επισήμανε ο Γ. Προβόπουλος, για λογαριασμό της τάξης του βέβαια, είναι ότι την τελευταία 10ετία ο μηχανισμός καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, και στη χώρα μας, στηρίχθηκε στο πιστωτικό σύστημα και σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και πληθωρισμού, που οδήγησε μεγάλα τμήματα των εργαζομένων στα γκισέ των τραπεζών. Η ιδιωτική υπερχρέωση ήταν εκείνη που οδηγούσε ανοδικά την καπιταλιστική ανάπτυξη, καθώς τα καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια τροφοδοτούσαν την ιδιωτική κατανάλωση, ενίσχυαν τη ζήτηση βιομηχανικών εμπορευμάτων, στήριξαν την αγορά ακινήτων. Ετσι λειτουργούσε ο μηχανισμός καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και στην Ελλάδα τη χρυσή περίοδο για την αστική τάξη. Με δραματικό ίσως τρόπο, ο κ. Προβόπουλος προειδοποιεί ότι το συγκεκριμένο μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης και συγκυριακά χαρακτηριστικά είχε, αλλά και ότι έχει εξαντλήσει τη δυναμική του. Επομένως, το πρόβλημα περιπλέκεται. Δε θα πρέπει απλώς η αστική τάξη να αναμένει την έξοδο της παγκόσμιας αγοράς από την κρίση. Θα πρέπει να αναζητήσει και το νέο «μοντέλο» απομύζησης υπεραξίας, ώστε να αρχίσει να λειτουργεί αποτελεσματικά η ασθμαίνουσα καπιταλιστική μηχανή. Και εδώ τα πράγματα αγριεύουν επικίνδυνα. Οι διαχειριστές του συστήματος τα επόμενα χρόνια, είτε πρόκειται για κυβέρνηση της ΝΔ, είτε του ΠΑΣΟΚ, είτε συμμαχική, θα πρέπει, κατά τον Γ. Προβόπουλο, να αντιμετωπίσουν:

• Τα μεγάλα ελλείμματα του δημόσιου τομέα και του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, καθώς και το καλπάζον δημόσιο χρέος.
• Την αναποτελεσματική λειτουργία του ευρύτερου δημόσιου τομέα και της δημόσιας διοίκησης που επιβαρύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Την εσωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας, με παραγωγή προσανατολισμένη στην εσωτερική αγορά και χαμηλή παραγωγικότητα.
• Τη ρηχή επιχειρηματικότητα που στρέφεται κυρίως στην παροχή καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών, με σχετικώς λίγα εγχειρήματα να εντάσσονται σε μια αλυσίδα αξίας, με πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις.

Με άλλα λόγια, για τα επόμενα χρόνια προβλέπονται πολλά και ισχυρά αντιλαϊκά μποφόρ. Τόσο η Τράπεζα της Ελλάδας, όσο και οι διεθνείς ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί ζητούν αιματηρό πρόγραμμα λιτότητας για τη μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων και του χρέους, αλλά και ένα ...συνεκτικό και μακροχρόνιο πρόγραμμα τόνωσης της επιχειρηματικότητας, της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας με τολμηρές διαρθρωτικές παρεμβάσεις (Τράπεζα της Ελλάδας). Από την πλευρά του ο υπουργός Οικονομίας μας απειλεί με ...δεύτερο κύμα μεταρρυθμίσεων, που προφανώς θα ανακοινωθεί αμέσως μετά τις ευρωεκλογές. Ολα στο σφυρί λοιπόν. Εργασιακές σχέσεις, Ασφαλιστικό, προώθηση των ανατροπών στην Παιδεία και την Υγεία, νέα πακέτα στήριξης των επιχειρήσεων. Ο Μινώταυρος του κεφαλαίου διψάει για νέο εργατικό αίμα, ώστε να αναζωογονηθεί και να ποτίσει τα κέρδη του.

Το περιβάλλον που θα αντιμετωπίσει η αστική τάξη μετά την κρίση δεν είναι ευκρινές. Αλλά τα περιθώρια διαχείρισης του συστήματος έχουν στενέψει. Οσο οξύτερα είναι τα προβλήματα με τα οποία θα βρεθεί αντιμέτωπη η αστική τάξη, τόσο πιο επιθετική και βίαιη θα γίνει απέναντι στους εργαζόμενους. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Γι' αυτό στις ευρωεκλογές στις 7 του Ιούνη ψήφο μόνο στο ΚΚΕ. Γιατί είναι το κόμμα που ξέρει να μάχεται και να υπερασπίζεται τα λαϊκά συμφέροντα χωρίς συμβιβασμούς, με αυταπάρνηση και αυτοθυσία. Γιατί στο πρόγραμμά του έχει στόχο την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, την κοινωνική και οικονομική απελευθέρωση της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεζόμενων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας.