- Ενα πρώτο γενικό ερώτημα που ανακύπτει άμεσα από τους φιλόδοξους αυτούς στόχους, αλλά απορρέει και από όλες τις προτάσεις του Σχεδίου είναι η αναντιστοιχία στόχων και υπάρχοντος δυναμικού στελεχών (ποσοτικά και ποιοτικά) τα οποία θα κληθούν να αναλάβουν επιτελικό ρόλο για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης (εκτός αν θεωρείται αυτονόητη η συνέχεια τής μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενης πολιτικής με τη χρησιμοποίηση αποτυχημένων πολιτευτών ή κομματικοποιημένων γιατρών για την κάλυψη αυτών των θέσεων). Η εμφανής αυτή ανεπάρκεια σε συνδυασμό με τον απόλυτο εξοστρακισμό από την πολιτική σκηνή, ακόμη και της έννοιας της στράτευσης σε κάποιο κοινό όραμα, επιβαρύνεται και από το σχετικά πρόσφατο φαινόμενο της ταχείας μετεξέλιξης αρκετών σημαντικών, την πρώτη περίοδο του ΕΣΥ, στελεχών σε επιτυχημένους ιδιοκτήτες και managers στον κόσμο της διαγνωστικής παραοικονομίας.

- Μία άλλη γενική παρατήρηση, που αφορά συνολικά την κουλτούρα διοίκησης που εισάγει το Σχέδιο Μεταρρύθμισης, είναι ο συγκεντρωτισμός και αυταρχισμός που διαπερνούν το σύνολο των προτάσεων. Ο δημοκρατικός έλεγχος, η διαφάνεια, η κοινωνική υπευθυνότητα, η εμπλοκή ασθενών και επαγγελματιών υγείας στο σχεδιασμό και την αξιολόγηση των υπηρεσιών βρίσκονται τελείως εκτός της λογικής, των αξιών και της σκέψης των υπευθύνων για το σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων.

- Στο ΠΕΣΥ ανατίθεται ο ρόλος του ελέγχου, της έγκρισης των προϋπολογισμών των μονάδων υγείας. Δεν ξεκαθαρίζεται όμως αν το ίδιο θα κατανέμει τους πόρους, με τι κριτήρια, καθώς και η πηγή των πόρων αυτών. Η λειτουργία πάντως ενός συστήματος κλειστών προϋπολογισμών ανά Περιφέρεια, χωρίς μάλιστα συγκεκριμένα κριτήρια, θα οδηγήσει, όπως έδειξε η αντίστοιχη μεταρρύθμιση στη Βρετανία, στη διεύρυνση των ανισοτήτων των προσφερόμενων υπηρεσιών υγείας ανά περιφέρεια, αλλά και ανά κοινωνική τάξη. Πχ μια Περιφέρεια ή μια περιοχή με γηρασμένο πληθυσμό και μεγάλη ανεργία - δηλαδή με ένα πληθυσμό που έχει αυξημένες ανάγκες φροντίδας υγείας και κοινωνικής πρόνοιας - θα έχει τον ίδιο προϋπολογισμό με μια περιοχή με νεανικό πληθυσμό και χαμηλή ανεργία - δηλαδή με ένα πληθυσμό που έχει λιγότερες άμεσες ανάγκες. Με τη διαδικασία αυτή δημιουργείται το φαινόμενο να παρέχονται καλύτερες υπηρεσίες στον πληθυσμό που έχει τις λιγότερες ανάγκες όπως έχει καταγραφεί και αναλυθεί στη Βρετανία και τη Σουηδία την προηγούμενη δεκαετία.

- Ως εναλλακτική λύση στα πράγματι χρονίζοντα προβλήματα διαχείρισης των προμηθειών, της τροφοδοσίας, καθαριότητας, ασφάλειας και της ανανέωσης και συντήρησης της κτιριακής υποδομής, προτείνεται η ιδιωτικοποίησή τους μέσω της σύστασης Ανωνύμων Εταιριών. Η δεδομένη ανεπάρκεια των υπαρχουσών δομών αποδίδεται προφανώς σε δομικά χαρακτηριστικά του δημόσιου τομέα, ενώ θεωρείται αυτονόητη η ικανότητα αποτελεσματικής διαχείρισης από τον ιδιωτικό τομέα και εξυπακούεται το κέρδος του δημόσιου με την «απελευθέρωσή» του από τις υποχρεώσεις αυτές.

Αν και το επιχείρημα της αποτελεσματικότητας του ιδιωτικού τομέα μπορεί να είναι μέχρι και ελκυστικό στη θεωρία, θα ήταν ίσως συνετή η αξιολόγηση της εμπειρίας από άλλες χώρες, στις οποίες οι αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις έχουν προωθηθεί την προηγούμενη δεκαετία. Ιδιαίτερα η εμπειρία από τη Βρετανία είναι καταλυτικά ενδιαφέρουσα. Η πολυδιάσπαση των βοηθητικών υπηρεσιών, που συνεπάγεται η ιδιωτικοποίηση, όχι μόνον αποτελεσματική δεν είναι, αλλά οδήγησε τόσο στην αύξηση των δαπανών όσο και στην υποβάθμιση των ίδιων αυτών των υπηρεσιών. Εργαζόμενοι πολλαπλών ταχυτήτων με ποικιλία εργοδοτών κάνουν αδύνατο το συντονισμό και έλεγχο, ενώ η συλλογική αίσθηση ευθύνης, η κοινωνική υπευθυνότητα και η επαγγελματική αξιοπρέπεια πνίγονται στη μιζέρια της εργασιακής ανασφάλειας και του ανταγωνισμού.

Η ιδιωτικοποίηση όμως των βοηθητικών υπηρεσιών δεν αποτελεί παρά μόνον τον προθάλαμο για να ολοκληρωθεί το «μεγάλο φαγοπότι». Οπως ακριβώς συνέβη και στη Βρετανία, το επόμενο βήμα - που προαναγγέλλεται στο Σχέδιο μεταρρύθμισης - είναι η ιδιωτικοποίηση των κτιριακών υποδομών και της περιουσίας των Νοσοκομείων και ΚΥ¹.

Στη Βρετανία τα νοσοκομεία αφού πρώτα έγιναν «αυτοτελείς» μονάδες με κλειστό προϋπολογισμό - όπως προτείνεται και στο Σχέδιο Μεταρρύθμισης - όπως κάθε επιχείρηση ιδιωτικού δικαίου, φορολογήθηκαν με φόρο ακίνητης περιουσίας και κεφαλαίου ο οποίος προκάλεσε ένα τεράστιο έλλειμμα, η κάλυψη του οποίου εξελίχθηκε ως ο κύριος στόχος των διοικήσεών τους (γιατί οι προσαυξήσεις των τόκων θα οδηγούσαν στη χρεοκοπία). Η λύση δόθηκε από την τότε κυβέρνηση με τη σύναψη συμβολαίων με ιδιωτικές κατασκευαστικές ή χρηματασφαλιστικές εταιρίες, οι οποίες αναλαμβάνουν να διαχειριστούν για ίδιο όφελος την ακίνητη περιουσία του νοσοκομείου, με υποχρέωση να σχεδιάσουν, κτίσουν, κατέχουν και λειτουργούν ένα καινούριο - σε άλλο μέρος βέβαια, καθότι τα παλιά νοσοκομεία στη Βρετανία βρίσκονται σε κεντρικά σημεία των πόλεων και υπόσχονται ενδιαφέρουσες επενδύσεις για άλλες χρήσεις. Το ΕΣΥ (NHS) νοικιάζει με ετήσιο μίσθωμα τα νοσοκομεία, τα οποία με τη μέθοδο leasing θα γίνουν δημόσια μετά από 40-60 χρόνια² .

- δεν αποτελεί νέα επένδυση αλλά εκτροπή δημόσιων επενδύσεων προς τον ιδιωτικό τομέα²

- παρά τις αντίθετες αρχικές διαβεβαιώσεις, προκαλεί μια πραγματική εκτίναξη του κόστους (το ετήσιο μίσθωμα για τη χρήση των ιδιωτικών υπηρεσιών κυμαίνεται μεταξύ του 9,1% ως 18% του κόστους κατασκευής, ενώ η κυβέρνηση θα μπορούσε να δανείζεται με επιτόκια μεταξύ 3% ως 3,5%)³

- με δεδομένους τους κλειστούς προϋπολογισμούς, η αύξηση του κόστους οδηγεί σε περικοπές υπηρεσιών και προσωπικού¹

- για τον ίδιο λόγο η αναζήτηση πόρων οδηγεί στην αύξηση των ιδιωτικών κρεβατιών και υπηρεσιών, εις βάρος αυτών που δεν πληρώνουν (υπηρεσίες δύο ταχυτήτων, ιδιωτικές και πτωχοκομείο)

- μεταθέτει την ιδιοκτησία, την ευθύνη και λειτουργία των υπηρεσιών υγείας από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα²

- ο σχεδιασμός των υπηρεσιών αποδεσμεύεται από τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού και καθορίζεται ανεξέλεγκτα από τις χρηματιστηριακές ανάγκες ιδιωτικών εταιριών¹

- «μεγάλα ποσά δημόσιου χρήματος, σημαντικές αποφάσεις χωρίς κανένα έλεγχο και απόδοση ευθυνών, στελέχη που μεταπηδούν κατά το δοκούν μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού: ένα εκρηκτικό μείγμα για τη διάδοση της διαφθοράς^1».

1. Smith R. PFI: perfidious financial idiocy. A free lunch» that could destroy NHS.BMJ 1999: 319:2-3.

2. Gaffney D., Pollock A., Price D., Shaoul J. NHS capital expenditure and the private finance initiative - expansion or contraction? BMJ 1999: 319: 48-51.

3.Gaffney D., Pollock A., Price D., Shaoul J. Private finance initiative in the NHS - is there an economic case? BMJ 1999: 319: 116-119.