Associated Press

Στιγμιότυπο από την 2η Ιντιφάντα

Ο Μουχάμαντ Αμπντέλ - Ραούφ Αραφάτ αλ Κούντουα αλ Χουσεϊνί, σε ηλικία μόλις 19 χρόνων συμμετείχε, το 1948, στις μάχες, που σημάδεψαν την ίδρυση του κράτους το Ισραήλ και γέννησαν το πρώτο κύμα της παλαιστινιακής προσφυγιάς. Το 1958 ίδρυσε τη «Φατάχ». Το 1964 ιδρύθηκε η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ), όπου εντάσσονται σταδιακά όλες οι πολιτικές παλαιστινιακές οργανώσεις. Ενα χρόνο αργότερα, ο Αραφάτ ανέλαβε την ηγεσία της «Φατάχ» και η εμφάνιση των πρώτων ενόπλων Παλαιστινίων ανταρτών σε συγκρούσεις με τον ισραηλινό στρατό ήταν γεγονός.

Ο πόλεμος των έξι ημερών, τον Ιούνιο του 1967 και η κατάληψη, από τον ισραηλινό στρατό, της Λωρίδας της Γάζας και της Δυτικής Οχθης καθώς και της ανατολικής Ιερουσαλήμ, ριζοσπαστικοποίησε περαιτέρω την ΟΑΠ που είδε τις γραμμές της να πληθαίνουν. Το 1968, ο Αραφάτ εκλέχτηκε Πρόεδρος της ΟΑΠ και παρέμεινε μέχρι το θάνατό του.

«Κρατώ στο ένα χέρι κλάδο ελιάς και στο άλλο το όπλο του απελευθερωτικού αγώνα. Μην αφήσετε να πέσει από το χέρι μου το κλαδί ελιάς». Με αυτή τη φράση, ο Αραφάτ έκλεισε την ομιλία του ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, κατά τη διάρκεια της πρώτης ιστορικής εμφάνισής του εκεί στις 13 Νοεμβρίου 1974, που αποτέλεσε, ουσιαστικά, και την επίσημη διεθνή αναγνώριση της ΟΑΠ ως εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού.

Το 1987, ξέσπασε στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη η πρώτη Ιντιφάντα, η πρώτη εξέγερση κατά της κατοχής. Η ΟΑΠ στήριξε την Ιντιφάντα. Ο Αραφάτ, το 1988, διακήρυξε την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης και καταδίκασε «κάθε μορφή τρομοκρατίας», επιδιώκοντας να κλείσει το κεφάλαιο των αεροπειρατειών και των ένοπλων επιθέσεων που χαρακτήρισε τον παλαιστινιακό αγώνα για περισσότερο από 2 δεκαετίες.

Η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης έφερε το παλαιστινιακό κίνημα σε εξαιρετικά δύσκολη θέση αφού έχασε τους βασικούς υποστηρικτές του. Υπό ασφυκτικές αμερικανικές πιέσεις, ο Αραφάτ, το 1993, υπέγραψε τη «Συμφωνία του Οσλο»,που, ουσιαστικά, θέτει υπό επαναδιαπραγμάτευση όλες τις ειλημμένες αποφάσεις του ΟΗΕ, που υποχρεώνουν το Ισραήλ άνευ προϋποθέσεων ν΄ αποχωρήσει από τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη (συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Ιερουσαλήμ), διαλύοντας τους εποικισμούς, και επιτρέποντας την επιστροφή των προσφύγων. Η συμφωνία αποτελεί το πρώτο ρήγμα εντός της «Φατάχ» και της ΟΑΠ καθώς ακούγονται σφοδρές επικρίσεις, με σκληρότερες αυτές του σημαίνοντος στελέχους της «Φατάχ», Φαρούκ Καντούμι, που δεν επέστρεψε ποτέ στα παλαιστινιακά εδάφη.

Τον Ιούλιο του 2000, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις του Αμερικανού Προέδρου Κλίντον, ο Αραφάτ αρνήθηκε να υπογράψει τελική ειρηνευτική συμφωνία στο Καμπ Ντέιβιντ, μην έχοντας καμία γραπτή συγκεκριμένη δέσμευση από την ισραηλινή πλευρά, που, από το 1993, κωλυσιεργούσε διαρκώς. Η «ειρηνευτική διαδικασία» κατέρρευσε και ξέσπασε η δεύτερη παλαιστινιακή Ιντιφάντα. Η αντίδραση του ισραηλινού στρατού, εξαρχής, ήταν σκληρή. Η βία κλιμακώθηκε με συγκρούσεις, αεροπορικές επιδρομές, εισβολές και δολοφονίες στελεχών παλαιστινιακών οργανώσεων. Την άνοιξη του 2002, ο ισραηλινός στρατός, με τη σιωπηλή συνενοχή των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, επανακατέλαβε τα παλαιστινιακά εδάφη και φυλάκισε τον Αραφάτ, στο αρχηγείο του, «Μουκάταα», στη Ραμάλα.

Ο Αραφάτ εγκατέλειψε τη Μουκάταα, στις 29 Οκτώβρη 2004, για να μεταβεί στο Παρίσι για νοσηλεία εξαιτίας της επιδεινούμενης κατάστασης της υγείας του. Επέστρεψε για να ταφεί, στις 11 Νοεμβρίου. Ακόμη και σήμερα, τα σενάρια για τα ακριβή αίτια του θανάτου του παραμένουν ανοιχτά. Μάλιστα, μόλις πριν μερικούς μήνες, ο Καντούμι προχώρησε σε μια καταγγελία - σοκ, περί δηλητηρίασης του Αραφάτ από ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες σε συνεργασία με τον διάδοχό του σε «Φατάχ» και ΟΑΠ και στενό συνεργάτη του, Μαχμούντ Αμπάς.

Οποια γνώμη και αν έχει κανείς για τις πολιτικές επιλογές του Γιάσερ Αραφάτ, τόσο σε διπλωματικό επίπεδο (π.χ. η θνησιγενής συμφωνία του Οσλο και οι αλλεπάλληλοι γύροι διαπραγματεύσεων) όσο και στο επίπεδο της άσκησης εσωτερικής πολιτικής (ενίσχυση των ισλαμιστικών οργανώσεων ως αντίβαρο στις αντιπολιτευόμενες, εντός ΟΑΠ, αριστερές προοδευτικές οργανώσεις, αύξηση των κρουσμάτων διαφθοράς μεταξύ υψηλόβαθμων αξιωματούχων του στενού του κύκλου, κ.ά.), η απώλειά του άφησε μεγάλο κενό ως προς το συμβολικό ρόλο που είχε ενσαρκώσει όλες αυτές τις δεκαετίες γινόμενος το πρόσωπο του παλαιστινιακού αγώνα. Παρά τη δυσαρέσκεια μεγάλης μερίδας της παλαιστινιακής κοινής γνώμης, γεγονός είναι ότι ο εκλιπών Αραφάτ, παραμένοντας ο ίδιος έξω από τα σκάνδαλα, είχε τη δυνατότητα να λειτουργεί ως ενοποιητικό σύμβολο μεταξύ των διαφορετικών πολιτικών παρατάξεων και τάσεων ενώ παράλληλα μπορούσε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη ως προς τους χειρισμούς του απέναντι στο Ισραήλ, έχοντας τεράστια στρατιωτική και διπλωματική πείρα.

Πριν καν αφήσει την τελευταία του πνοή, τα σενάρια διαδοχής του και οι πιθανοί αντικαταστάτες του κυριαρχούσαν στα διεθνή ΜΜΕ. Και ήδη αναδεικνύονταν «αντίπαλα στρατόπεδα». Οι «διάδοχοι» χωρίζονταν σε «παλαιά και νέα γενιά», και κυρίως μεταξύ «μετριοπαθών» και «μαχητικών».

Οι «μετριοπαθείς» υποστήριζαν τότε, και σήμερα, ότι μοναδική λύση είναι ο διάλογος με το Ισραήλ υπό τη σκέπη της ισχυρότερης ιμπεριαλιστικής δύναμης που παρεμβαίνει στην περιοχή, των ΗΠΑ, αλλά με τη συμμετοχή και άλλων, όπως π.χ. η Γαλλία ή η Ρωσία. Σε αυτήν την κατηγορία συγκαταλέγονταν και συγκαταλέγονται ο νυν επικεφαλής της ΟΑΠ Μαχμούντ Αμπάς, αλλά και ο, προσφάτως ανασυρθείς ως πιθανός διάδοχος του Αμπάς στις προεδρικές υποψηφιότητες, Μουχάμαντ Ντάχλαν, πάλαι ποτέ ισχυρός άνδρας ασφαλείας στη Γάζα, ο οποίος πολλάκις κατηγορήθηκε για διαφθορά και κατάχρηση εξουσίας ενώ «τον εκτιμούσε ιδιαίτερα» η προηγούμενη αμερικανική προεδρία.

Από την άλλη, υπήρχαν και υπάρχουν εκείνα τα στελέχη που εκτιμούν ότι δεν πρέπει να ξεχαστεί η ρήση του Αραφάτ περί «κλάδου ελαίας στο ένα χέρι και όπλου στο άλλο». Τη στάση αυτή υπερασπίστηκε εξαρχής ο Φαρούκ Καντούμι, και εμμέσως πλην σαφώς και ο φυλακισμένος ηγέτης της «Φατάχ» στη Δ. Οχθη, Μαρουάν Μπαργκούτι, ο οποίος, και σήμερα όπως και το 2004, «ακούγεται» επίσης ως πιθανός διάδοχος στην προεδρική υποψηφιότητα του Αμπάς.

Μεταξύ των δύο αυτών απόψεων, δόθηκε μία ακόμη μάχη, κατά το συνέδριο της «Φατάχ» το καλοκαίρι. Δεν είναι βέβαια λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι το «αποτέλεσμα» ήταν στημένο, αφού οι εκπρόσωποι της δεύτερης, κυρίως, άποψης βρίσκονται, κατά πλειοψηφία, εκτός Δ. Οχθης και δεν μπόρεσαν να συμμετάσχουν.

Πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Αραφάτ, οι αλλεπάλληλες ισραηλινές στρατιωτικές εισβολές σε παλαιστινιακά εδάφη, οι αιματηρές επιχειρήσεις, όπως στις αρχές του χρόνου στη Γάζα, οι προσαρτήσεις γης, η αύξηση των εποικισμών, αλλά και ο φονικός αποκλεισμός, διαμορφώνουν συνθήκες γενοκτονίας για τον παλαιστινιακό λαό, υπό την απάθεια ή στην καλύτερη περίπτωση τα χλιαρά ευχολόγια των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Οι όποιες προσδοκίες καλλιεργήθηκαν από τη «νέα τακτική Ομπάμα» συντρίβονται, πλέον, καθώς είναι προφανές ότι η Ουάσιγκτον δεν προτίθεται να πιέσει την ισραηλινή κυβέρνηση Νετανιάχου τόσο ώστε ν΄αποδεχτεί έστω να «παγώσει» τον εποικισμό προκειμένου η παλαιστινιακή ηγεσία να διασώσει κάτι από την αξιοπρέπειά της προσερχόμενη σ' ένα διάλογο.

Παράλληλα, ενώ οι τριβές εντός «Φατάχ» συνεχίζονται με μικροδιαλείμματα (παρά την ήττα στις βουλευτικές εκλογές του 2006) από το 2004, στο παλαιστινιακό πολιτικό τοπίο τα πράγματα έχουν χειροτερεύσει δραματικά. Οσο ζούσε ο Αραφάτ, η αντιπαράθεση «Φατάχ» - «Χαμάς», από ένα σημείο και μετά, σοβούσε αλλά δεν εκδηλωνόταν. Η απουσία της ενωτικής φιγούρας του, όμως, έφερε στην επιφάνεια όλη τη διχόνοια που η ισραηλινή κατοχή μεθοδικά καλλιέργησε.

Μια διχόνοια που κλιμακώθηκε «πατώντας» πάνω στη λαϊκή απογοήτευση από την εκτεταμένη διαφθορά της «Φατάχ» και το τέλμα των όποιων διαπραγματεύσεων και εκδηλώθηκε ακόμη και με ένοπλες συγκρούσεις. Η αντιπαράθεση αυτή, αν και έχει ορισμένα πολιτικά χαρακτηριστικά αλλά και χαρακτηριστικά διαφωνιών ως προς την ακολουθούμενη διπλωματική τακτική, είναι, πλέον πασιφανές, ότι σχετίζεται με τον έλεγχο της εξουσίας επί των παλαιστινιακών εδαφών. Ευθύνη φέρουν και οι δύο μεγάλες παρατάξεις, που, εκτός των άλλων, άνοιξαν εκατέρωθεν την κερκόπορτα για παρεμβάσεις περιφερειακών και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στα εσωτερικά των Παλαιστινίων.

Ο εσωτερικός αυτός παλαιστινιακός διχασμός, ίσως, να είναι και η χειρότερη εξέλιξη των τελευταίων χρόνων. Μια εξέλιξη, που αν δεν ανατραπεί από το σύνολο του παλαιστινιακού λαού, θα απομακρύνει ακόμη περισσότερο το πολύπαθο στόχο της εφαρμογής των αποφάσεων του ΟΗΕ. Πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Αραφάτ, ο όρκος εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων στην κηδεία του για συνέχιση του αγώνα μέχρι τη δικαίωση, μέχρι την ανεξάρτητη, βιώσιμη, ενιαία εδαφικά Παλαιστίνη, με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ, μοιάζει με κενό γράμμα υπό τον αχό των κραυγών της εσωτερικής αντιπαράθεσης, που εξυπηρετεί πιο πολύ από όλους την εδραίωση της ισραηλινής κατοχής.