Βασικό κριτήριο για την επιστημονική έρευνα θα είναι η ζήτηση που υπάρχει στην «αγορά», δηλαδή οι απαιτήσεις που έχουν οι επιχειρήσεις για να αυξήσουν την κερδοφορία τους. Αυτή είναι η θέση του υπουργείου Παιδείας, που, χθες, παρουσίασε σε ένα ακροατήριο επιχειρηματιών το «Σχέδιο Δράσης» για την Ερευνα. Τους κάλεσε να καθορίσουν τις προτεραιότητές τους, ώστε αυτές να γίνουν εθνική στρατηγική για τη χώρα. Οι εκπρόσωποι Πανεπιστημίων, Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων είχαν τελείως «διακοσμητικό» ρόλο, ενώ όσοι μίλησαν ήταν υπέρμαχοι της άμεσης και χωρίς προβλήματα σύνδεσης της Ερευνας με τις επιχειρήσεις.

Η Ερευνα για τις λαϊκές ανάγκες, η Ερευνα που δεν έχει εμπορικό αποτέλεσμα δεν έχει θέση στα σχέδια της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Η υπουργός Παιδείας, Α. Διαμαντοπούλου, επικαλέστηκε την «ανάγκη» σύνδεσης της Ερευνας με την παραγωγή, για να υποστηρίξει στη συνέχεια ότι το σημαντικότερο ζήτημα της κάθε ερευνητικής πρότασης είναι η «ανταγωνιστικότητά» της. Μάλιστα, ο γενικός γραμματέας Ερευνας και Τεχνολογίας, Αχ. Μητσός, δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να καλέσει πολλές φορές τις επιχειρήσεις να διατυπώσουν τις ανάγκες τους, ώστε αυτές να αναδειχθούν. Οι εκπρόσωποι του ΣΕΒ, των Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών, του ΕΒΕΑ, αλλά και μεμονωμένων επιχειρήσεων, δεν μπόρεσαν να κρύψουν τη χαρά τους για το σχέδιο του υπουργείου, δηλώνοντας ευχαριστημένοι από την πρωτοβουλία.

Στο «Σχέδιο Δράσης» που παρουσιάστηκε, χτες, επαναλαμβάνονται τα περί «Ενοποιημένου Χώρου Ερευνας», όπου τα ερευνητικά ινστιτούτα και τα πανεπιστήμια θα καθορίζουν την επιστημονική τους έρευνα με όρους «ανταγωνιστικότητας». Στόχος είναι, μεταξύ άλλων, να απλουστευτούν οι διαδικασίες για τη σύνδεση με τις επιχειρήσεις, αφού ο ιδιωτικός τομέας θα είναι αυτός που θα κυριαρχεί στις επιλογές ερευνητικών αντικειμένων. Για την ακρίβεια, οι επιχειρήσεις, συμμετέχοντας στο Εθνικό Συμβούλιο Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ), θα μπορούν, χωρίς προσχήματα, να χαράσσουν την πολιτική της έρευνας της χώρας. Σύμφωνα με το σχετικό κείμενο, το ΕΣΕΤ θα είναι αυτό που θα εισηγείται στη Γενική Διεύθυνση Ερευνας και Τεχνολογίας τις προτεραιότητες εφαρμογής του «Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Ερευνας και Καινοτομίας».

Στο στόχαστρο της κυβέρνησης βρίσκονται τα Ερευνητικά Κέντρα και Ινστιτούτα, τα οποία επιδιώκεται να λειτουργούν αποκλειστικά με όρους αγοράς. Σύμφωνα με το σχέδιο, οι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί πρέπει να «είναι ανταγωνιστικοί διεθνώς, ελκυστικοί σε ερευνητές και επιχειρήσεις από όλο τον κόσμο». Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση θέτει θέμα μείωσης και συγχώνευσης Ερευνητικών Κέντρων, αφού «ο αριθμός και ο ρόλος» τους «μεταβάλλεται στη νέα διάρθρωση του ερευνητικού χώρου». Μάλιστα, τα Ινστιτούτα «θα ενισχύονται επιπλέον στη βάση ανταγωνιστικών προγραμμάτων», κάτι που σημαίνει ότι η Ερευνα που δεν εξυπηρετεί την «αγορά» θα απορρίπτεται.

Επίσης, τα «Ερευνητικά Κέντρα με τη νέα τους δομή θα παρέχουν διοικητικές υπηρεσίες και υποδομές στα ερευνητικά ινστιτούτα» και στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η «ίδρυση γραφείων διασύνδεσης έρευνας - επιχειρήσεων» και «η ενοικίαση των υποδομών σε επιχειρήσεις για συγκεκριμένες ερευνητικές δραστηριότητες». Τι σημαίνει αυτό; Τα ερευνητικά κέντρα και οι υποδομές τους, αλλά και οι ερευνητές που εργάζονται σε αυτά θα είναι στη διάθεση των επιχειρήσεων. Συνεπώς, τα χρήματα που πληρώνει ο εργαζόμενος για τα δημόσια ερευνητικά κέντρα, για την παραγωγή έρευνας, θα χαρίζονται στους στόχους των επιχειρήσεων, μέσω των συμπράξεων που θα δημιουργηθούν.

Τέλος, στο «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ερευνα και την Καινοτομία» (2010 - 2015) θα εντάσσονται όλες οι ερευνητικές προσπάθειες των δημόσιων φορέων της χώρας και «η χρηματοδότηση των έργων θα γίνεται αποκλειστικά μέσω ανταγωνιστικών προσκλήσεων» «για την υποβολή προτάσεων από τους ερευνητικούς φορείς και τις επιχειρήσεις». Με λίγα λόγια: Το χρήμα θα πηγαίνει εκεί που υπάρχει επιχείρηση και κέρδος. Σημειώνουμε ότι στο κείμενο της διαβούλευσης το υπουργείο έχει ανακοινώσει, ήδη, δύο νέες προκηρύξεις για συμπράξεις επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων.