Μια κατ' αρχήν αποτίμηση του νόμου 1876 του 1990 για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις, δέκα χρόνια μετά την ψήφισή του, ήταν ο χαρακτήρας της χθεσινής συζήτησης σε ημερίδα που διοργάνωσε η Εταιρεία Δικαίου και Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΔΕΚΑ). Η ημερίδα ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Λεων. Αυδή, μέλους της ΕΔΕΚΑ και «νομικού, εργατολόγου και υπερασπιστή των εργατικών, κοινωνικών δικαιωμάτων και δημοκρατικών ελευθεριών» όπως τον χαρακτήρισε ο πρόεδρος της Εταιρείας Γ. Ληξουριώτης.

Η χθεσινή ημερίδα έγινε, ενώ οι συλλογικές διαπραγματεύσεις δέχονται ποικιλόμορφη και πολύχρονη επίθεση. Η αντιλαϊκή εισοδηματική πολιτική της κυβέρνησης, τα τελευταία χρόνια, «παρασύρει» ανάλογα τις συμβάσεις στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η καταστρατήγηση των συλλογικών συμβάσεων από τους εργοδότες είναι συχνή. Η ευθύνη της κυβέρνησης και σε αυτό το σημείο, καθώς δεν παρεμβαίνει για την τήρησή τους, είναι σημαντική. Ακόμη και πρόσφατα, στο νόμο περί «ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων» στο δημόσιο, η κυβέρνηση μετέτρεψε τη διαδικασία σε «κενό γράμμα».

Την ημερίδα άνοιξε ο Α. Καρδάρας, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος, μιλώντας για το δικαίωμα και την υποχρέωση της διαπραγμάτευσης, τόνισε ότι ο νομοθέτης επιβάλλει τις διαπραγματεύσεις μόνο από το αντιπροσωπευτικότερο συνδικαλιστικό όργανο και αναφέρθηκε σε περιπτώσεις κλάδων, που ο νόμος δεν ορίζει πώς θα γίνονται οι διαπραγματεύσεις (όταν δεν υπάρχει εργοδοτική οργάνωση). Ανέφερε επίσης ότι ο νόμος προβλέπει την απεργία, ώστε να εξαναγκαστούν διαπραγματεύσεις, χωρίς όμως να αποτρέπει να χαρακτηριστεί καταχρηστική, κάτι που αποδυναμώνει βεβαίως αυτή τη μορφή πίεσης.

Για τις ατομικές συμβάσεις, μίλησε ο Α. Ρουπακιώτης, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, ο οποίος τόνισε σαν θετικό στοιχείο το ότι ο 1876 ορίζει πως οι όροι της ατομικής σύμβασης που αποκλίνουν από τη συλλογική είναι επικρατέστεροι, αν συμφέρουν τον εργαζόμενο. Σημείωσε, επίσης, ότι υπάρχουν πάρα πολλές δικαστικές αποφάσεις που καταργούν τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Ο Σ. Μουδόπουλος, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, τόνισε στην ομιλία του ότι ο νόμος επιτρέπει σε επιμελητήρια ή συλλόγους να λειτουργούν ως εργοδότες, με δικαίωμα συλλογικών διαπραγματεύσεων. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι σε περιπτώσεις εργαζομένων που δεν έχουν κλαδικό σωματείο ο υπουργός καθορίζει τις αμοιβές, κάτι που είναι αντισυνταγματικό.

Ο αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Θράκης Γ. Ληξουριώτης, αναφερόμενος στα είδη των συλλογικών συμβάσεων, τόνισε ότι ο νόμος τα καθορίζει σε πέντε. Προβλέπει, όμως, σιωπηρά άλλα δύο, για τοπικές κλαδικές συμβάσεις συλλόγων επαγγελματιών και για εργαζόμενους στην πτηνοτροφία, κτηνοτροφία και κατ' οίκον εργασία, τα οποία ο νόμος χαρακτηρίζει κλάδους!

Ο Σ. Γαρδίκας, λέκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφερόμενος στη ρύθμιση στο 1876 για την υποχρέωση εργασιακής ειρήνης, σημείωσε ότι ο νόμος δίνει δικαίωμα για συλλογικές συμβάσεις με ρήτρα για ειρήνη. Αυτό αποδεσμεύει την απεργία από την εργασιακή ειρήνη.