Το ιδεολογικό, οργανωτικό και οικονομικό στίγμα της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» παρουσίασε χτες στο Ζάππειο ο υπουργός Πολιτισμού Ευ. Βενιζέλος, παρουσία της προέδρου της «Αθήνας 2004», Γιάννας Αγγελοπούλου, και περιστοιχισμένος από τα περισσότερα μέλη του ΔΣ της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας», της ανώνυμης εταιρίας του ΥΠΠΟ που έχει αναλάβει τη διοργάνωση του θεσμού.

Η παρουσίαση των γενικών αρχών και των θεματικών αξόνων της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» έγινε 23 μέρες μετά την τυπική έναρξή της, κάτι που θέτει ένα σοβαρό ζήτημα για το ίδιο το περιεχόμενο της διοργάνωσης. Ο υπουργός επανέλαβε και χτες πως είναι αδύνατο να υπάρξουν προτάσεις για εκδηλώσεις, χωρίς να ανακοινωθεί ο θεματικός και ιδεολογικός «μπούσουλας» της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» και το γεγονός ότι αυτό γίνεται ενώ έχει αρχίσει τυπικά η διοργάνωση, αποδεικνύει πως το περιεχόμενό της δεν έγινε αντικείμενο ανοιχτού διαλόγου με το σύνολο των πολιτιστικών δυνάμεων του τόπου.

Το «μεγάλο μήνυμα»...

Κατά το ΥΠΠΟ, η «Πολιτιστική Ολυμπιάδα» για την Ελλάδα «δεν είναι ένα συμπλήρωμα της Ολυμπιακής προετοιμασίας της, αλλά η ίδια η ουσία της», ενώ ο στόχος είναι να αναδειχτούν οι «καλύτερες» και «γνησιότερες» όψεις της χώρας, κινητοποιώντας «όλες τις πολιτιστικές (έντεχνες και λαϊκές) δυνάμεις του τόπου», «όλους τους δημιουργούς και όλους τους φορείς του πολιτιστικού εθελοντισμού, της ερασιτεχνικής δημιουργίας και του λαϊκού πολιτισμού». Δεν είναι ένα ακόμη φεστιβάλ, μια ευκαιρία τουριστικής προβολής ή «επικοινωνιακό τέχνασμα». Είναι «ένας διεθνής θεσμός, ένα μεγάλο μήνυμα, ένας στίβος δημιουργίας, μια γέφυρα ειρήνης και συμφιλίωσης των λαών του κόσμου».

Τα παραπάνω υπόκεινται στα τέσσερα βασικά μηνύματα της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας», που είναι «η ειρήνη, η κοινωνική συνοχή, η σύνδεση της παράδοσης με τη νεωτερικότητα και της τελευταίας με τη "μετανεωτερικότητα" και η "κοινωνία της πληροφορίας"». Βασική ιδέα είναι η «οικουμενικότητα του πολιτισμού», ενώ το κεντρικό σύνθημα είναι «Για έναν πολιτισμό των πολιτισμών». Τα δε στοιχεία που τη διέπουν, είναι «ο χρόνος, ο τόπος και ο λόγος».

Το ίδιο το ΥΠΠΟ παραδέχεται πως όταν μιλάει για «πολιτισμό γέφυρα ειρήνης» εννοεί πως «ο πολιτισμός δεν μπορεί παρά να είναι σε παγκόσμιο επίπεδο πολιτισμός της ειρήνης και σε τοπικό επίπεδο πολιτισμός της κοινωνικής συνοχής». Δηλαδή της κοινωνικής και ταξικής «ειρήνης», που ονειρεύονται τα μονοπώλια και που αναμασούν ως ιδεολόγημα οι κυβερνήσεις τους, άρα, κατά συνέπεια, μιας «παγκόσμιας ειρήνης» υπό τη σκέπη της νέας τάξης του ιμπεριαλισμού.

Για το ΥΠΠΟ, ο πολιτισμός δεν είναι το αποτέλεσμα της εργασίας του ανθρώπου - σκέψη «επικίνδυνη», αφού μπορεί να κάνει τον εργάτη να διεκδικήσει το αποτέλεσμα της εργασίας του - αλλά είναι «ένα διαρκές μεταίχμιο», μια «διαρκής μετάβαση και υπέρβαση»! Αλλωστε, ο στόχος να γίνει η «Πολιτιστική Ολυμπιάδα» «ένας θεματοφύλακας των ιδεωδών της ειρήνης, της άμιλλας, της δημιουργίας, της οικουμενικότητας του ανθρώπου» επιδιώκεται - όπως σαφώς αναφέρεται - μέσω της «στενής συνεργασίας» με τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (και συνεπώς τα μονοπώλια - χορηγούς της), την «Αθήνα 2004» (που με βάση το συμβόλαιο ανάληψης των Ολυμπιακών Αγώνων είναι το «μακρύ χέρι» της ΔΟΕ), τον ΟΗΕ (δηλαδή το «μαγαζί» των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ) και την ΟΥΝΕΣΚΟ (η οποία εσχάτως φέρνει σε «επαφή» το κεφάλαιο με τον πολιτιστικό πλούτο των πρώην σοσιαλιστικών χωρών).

Αποτελεί λοιπόν συγκεκριμένη επιλογή του κεφαλαίου και της κυβέρνησης η «αποστείρωση» του θεσμού από τον λαϊκό πολιτισμό, που εξ ορισμού αμφισβητεί όλα τα παραπάνω, ενώ η «Πολιτιστική Ολυμπιάδα» θα αποτελέσει ένα ακόμη πεδίο ιδεολογικής χειραγώγησης και κερδοφορίας εκ μέρους των πολυεθνικών, αλλά και του ντόπιου κεφαλαίου που λυμαίνεται την πολιτιστική ζωή του τόπου.

Το «καλάθι»...

Ο στόχος είναι να γίνουν εκδηλώσεις στην Ελλάδα και σε κάθε χώρα που συμμετέχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι οποίες θα περνούν τους παραπάνω σχεδιασμούς. Οι εκδηλώσεις αυτές πρέπει να είναι και «πιασάρικες» για τα ΜΜΕ («μεταδόσιμες» κατά τα «εκσυγχρονιστικά» ελληνικά του ΥΠΠΟ) και για να γίνει αυτό, υπάρχει ακόμη και πρόταση του Διεθνούς Ιδρύματος της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» να δίνονται στις εκδηλώσεις αυτές και βραβεία με το όνομα «Κόττινος», τα οποία προτείνονται να επέχουν τη θέση ολυμπιακού μεταλλείου. Παρεμπιπτόντως να πούμε πως το εν λόγω ίδρυμα αποτελεί μια «πρωτοβουλία» του 1998 και συμμετέχουν καλλιτέχνες και πολιτικοί από όλο τον κόσμο.

Η πλειοψηφία των εκδηλώσεων της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» είναι διεθνείς και εγχώριες διοργανώσεις που θα γίνονταν έτσι κι αλλιώς και που απλώς «εντάσσονται» στην «Πολιτιστική Ολυμπιάδα». Οπως το «Ετος Σωκράτη» του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2001 και η Εκθεση Βιβλίου στη Φραγκφούρτη, όπου η Ελλάδα θα είναι για φέτος η τιμώμενη χώρα. Το ίδιο συμβαίνει και στα εικαστικά, όπου στην «Πολιτιστική Ολυμπιάδα» εντάσσονται εκθέσεις όπως οι «Ωρες Βυζαντίου»,«Υπό το φως του Απόλλωνα»,«Από την πέτρα στον σκληρό δίσκο», «Οι χιλιετίες του πολιτισμού» και «Το ανθρώπινο σώμα: 4000+2004 χρόνια τέχνης». Αναλόγως εντάσσεται η Θεατρική Ολυμπιάδα, το Ελληνικό Φεστιβάλ και το Φεστιβάλ Επιδαύρου, ακόμη και η Μαθηματική Ολυμπιάδα...

Κατά τ' άλλα, ο Μ. Θεοδωράκης ετοιμάζει την όπερα «Λυσιστράτη» και η «Ορχήστρα των Χρωμάτων» την «Οπερα της Γης», μια διεθνή συμπαραγωγή που θα στηθεί πάνω στην υποδομή του ήδη υπάρχοντος διαγωνισμού «Δημήτρης Μητρόπουλος». Ο δε «λαϊκός πολιτισμός» θα «εκπροσωπηθεί» στην «Πολιτιστική Ολυμπιάδα»... αν και εφόσον ο Ευ. Βενιζέλος καταφέρει να διοργανωθεί το 2004 στην Ελλάδα η «Folkloriade», ένα διεθνές συμβούλιο των φεστιβάλ φολκλόρ.

Επίσης προγραμματίζονται τέσσερα διεθνή συνέδρια στην Αρχαία Ολυμπία, στους Δελφούς, στη Θεσσαλονίκη (Πέλλα, Βεργίνα, Δίον) και στην Κω, αρχής γενομένης το ερχόμενο καλοκαίρι με την Αρχαία Ολυμπία, όπου θα μαζευτούν πολιτικοί, νομπελίστες και διανοούμενοι για να συντάξουν τη «Διακήρυξη της Αρχαίας Ολυμπίας για τον Πολιτισμό». Τα θέματα που θα επεξεργαστούν αυτά τα συνέδρια είναι ενδεικτικά των σχεδιασμών της αστικής τάξης για τα επόμενα χρόνια, αφού θα ασχοληθούν με τον «Πολιτισμό ανάμεσα στην οικουμενικότητα και την παγκοσμιοποίηση - πολιτιστική αυθεντικότητα και πολιτιστική ομοιομορφία στον 21ο αιώνα», «Ο πολιτισμός στον κυβερνοχώρο/ ο πολιτισμός του κυβερνοχώρου», «Πολιτισμός και εργασία - η σύγκρουση ανάμεσα στην εργασία και τον ελεύθερο χρόνο», «Η αίσθηση του χρόνου: ιστορία και πολιτισμός στην αυγή του 21ού αιώνα».

Η «ελληνική συμμετοχή» (σ.σ. έτσι αναφέρεται στο επίσημο κείμενο του ΥΠΠΟ) στην «Πολιτιστική Ολυμπιάδα» θα γίνει μέσω της «Επικράτειας Πολιτισμού», ενός οργανωτικού σχήματος στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι κρατικοί, εποπτευόμενοι και ιδιωτικοί πολιτιστικοί φορείς και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, χωρισμένοι σε 11 θεματικά δίκτυα. Ισως, η επιδίωξη της κυβέρνησης να οργανώσει μια «εγχώρια» «Πολιτιστική Ολυμπιάδα», μέσω της «Επικράτειας Πολιτισμού», να είναι και μια «ασφαλιστική δικλείδα» για την εξυπηρέτηση του ντόπιου κεφαλαίου, που έχασε το παιχνίδι από τα μονοπώλια της ΔΟΕ και, συνεπώς, την ισχυροποίηση της πολιτικής της θέσης στον οικονομικό ανταγωνισμό πάνω από το πτώμα του «ολυμπιακού ιδεώδους»...