Ολο και πιο βαθιά στην τσέπη βάζουν το χέρι οι Ελληνες ασθενείς την ώρα της παροχής των υπηρεσιών υγείας, παρά το γεγονός ότι το εναπομείναν δημόσιο σύστημα υγείας εξακολουθεί να είναι «ακόμα ανοιχτό» στις βασικές ανάγκες. Ηδη όμως, με τον αντι-ΕΣΥ νόμο που ψηφίστηκε, οι περιορισμοί στην πρόσβαση μεγαλώνουν, ενώ με το νόμο που θα ακολουθήσει για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας - να ψηφιστεί όπως ήταν οι αρχικές προβλέψεις - θα μετακυλήσει το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών στους χρήστες, είτε μέσω των ταμείων είτε με άμεσες πληρωμές.

Σύμφωνα λοιπόν με στοιχεία της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας που παρουσιάστηκαν στις 28.2.2001, οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας εκτινάχτηκαν στα 1,591 τρισ. δραχμές, ενώ πριν μια δεκαετία ήταν 812,784 εκατ. δραχμές (Βλέπε και στοιχεία του Πίνακα 1). Η ιδιωτική δαπάνη ως ποσοστό επί του συνόλου των δαπανών υγείας αντιστοιχεί σε 42,66% και ακολουθεί αυξητική πορεία, τη στιγμή που η δημόσια δαπάνη - ως ποσοστό επί του συνόλου - παρουσιάζει καθοδική πορεία (Βλέπε Πίνακα 2).

Δύο απ' τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας είναι τα εξής:

• Από το 1989 έως το 2000, η δαπάνη υγείας αυξάνεται σημαντικά σε σχέση με το ΑΕΠ (από 7,5% σε 9,1%).
• Οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται για το ίδιο διάστημα κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ οι ιδιωτικές κατά 1,2 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτή η εξέλιξη αιτιολογεί και την υψηλή συμμετοχή των ιδιωτικών δαπανών, οι οποίες υπερβαίνουν σταθερά τα τελευταία χρόνια το 40% του συνόλου των δαπανών υγείας.

Απ' τις προσεγγίσεις των επιστημόνων λείπουν ορισμένα πρωτογενή στοιχεία. Ωστόσο όμως, εκείνο που σηματοδοτείται με μετρήσιμα πλέον στοιχεία είναι ότι ο Ελληνας ασθενής έχει ψηλά ποσοστά συμμετοχής στις πληρωμές για στις επισκέψεις στο γιατρό ή τον οδοντογιατρό, στη φαρμακευτική δαπάνη ή τη νοσηλεία σε νοσοκομεία - κυρίως τα ιδιωτικά. Η ιδιωτική πληρωμή - η «συνασφάλιση» όπως την αποκαλούν οι επιστήμονες - για κάθε φροντίδα υγείας σε σχέση με την αντίστοιχη συνολική δαπάνη στην Ελλάδα, θεωρείται απ' τις πιο ψηλές.

Οπως φαίνεται στον Πίνακα 3 η συμμετοχή στη νοσοκομειακή περίθαλψη φτάνει στο 14,4%, στην ιατρική στο 51% και τη φαρμακευτική στο 42,5%, όταν στις ΗΠΑ - με τα 37 εκατ. ανασφαλίστους - τα αντίστοιχα ποσοστά συμμετοχής είναι: Νοσοκομειακή 3%, Ιατρική 10% και Φαρμακευτική 6%.

Η δημόσια οδοντιατρική ασφάλιση έχει καταργηθεί στην πράξη. Το 1998 οι συνολικές οδοντιατρικές δαπάνες ανήλθαν σε 456 δισ. δραχμές, εκ των οποίων μόνο τα 20 δισ. ήταν δημόσιες δαπάνες, δηλαδή ποσοστό 4,3%.

Οπως φαίνεται στον Πίνακα 4 οι ασθενείς προτιμούν σταθερά - με αυξητική τάση - τα δημόσια νοσοκομεία. Οσον αφορά τις μέρες νοσηλείας η τάση είναι αυξητική στα ιδιωτικά και φθίνουσα στα δημόσια νοσοκομεία.

Η υγεία, όπως υπογραμμίστηκε στην παρουσίαση της έρευνας, πειθάρχησε και αυτή στην ΟΝΕ. Ομως οι περιορισμοί που μπήκαν, όπως π.χ. τα εμπόδια στη συνταγογράφηση απ' τους αγροτικούς γιατρούς, μείωσαν προσωρινά τις δημόσιες δαπάνες αλλά τις μετακύλησαν στα νοικοκυριά.