Ηταν μόλις 14 χρόνων όταν - ακολουθώντας τα βήματα των μεγαλύτερων αδελφών του και του πατέρα του - έδωσε στον εαυτό του ένα βαθύτατο όρκο ζωής: «Δε θα λογαριάσω θυσίες, ούτε ακόμη την ίδια μου τη ζωή, για της πατρίδας μου τα οράματα και του λαού τα δίκια».

Βαρύτατες οι κουβέντες αυτές για ένα παιδί ακόμη, κουβέντες όμως που έμελλαν να γίνουν πράξεις, σχεδόν μια δεκαετία αργότερα. Γιατί αυτό το παιδί απ' την Καρδίτσα, στα 23 του, όταν ξεκινούσε - ως ασκούμενος - τη δικηγορική του καριέρα, έγινε ένας απ' τους οργανωτές και καθοδηγητές μιας από τις ηρωικότερες πράξεις της νεότερης Ιστορίας μας. Και σήμερα, στα 86 του πια, απλώνει τα χέρια του και, με υγρά μάτια, δίνει μια «συμβουλή ζωής» - έτσι τη χαρακτηρίζει - προς όλους τους νέους: «Να γίνουν όλοι τους σωστοί κομμουνιστές. Να είναι δίκαιοι, οργισμένοι όταν χρειάζεται, ευαίσθητοι όταν απαιτείται. Οι πράξεις τους να είναι πιο πάνω απ' τα λόγια τους. Γιατί αυτό είναι ο "σωστός κομμουνιστής"»...

Ογδοντάρης και βάλε σήμερα ο Θεμιστοκλής Ζαφειρόπουλος, γυρίζει πίσω - απ' το σπίτι του στη Νέα Ιωνία - τη μηχανή του χρόνου και αφηγείται τα γεγονότα εκείνα με τον ενθουσιασμό μικρού παιδιού: «Το καλά οργανωμένο ΚΚΕ πληροφορήθηκε στις αρχές Φλεβάρη του 1943 ότι αποφασίζεται από τους Γερμανούς η επιστράτευση Ελλήνων. Θέλανε να στείλουνε τους συμπατριώτες μας στη Γερμανία, να γίνουν εργάτες στα εργοστάσια των Ναζί, αλλά και να δημιουργήσουν ελληνικό στρατό που θα πολεμούσε στο πλευρό των ναζιφασιστών κατά των συμμάχων». Σ' ένα σπίτι, λοιπόν, κάπου στην οδό Κρήτης - στην πλατεία Βάθης - μαζεύτηκαν όλοι οι πρωτοπόροι κομμουνιστές και ο Νίκος Πλουμπίδης ανέλυσε τους φοβερούς κινδύνους που θα προέκυπταν απ' τη συγκεκριμένη επιστράτευση. Εκεί αποφασίστηκε η οργάνωση και κινητοποίηση όλων των εργαζομένων της Αθήνας και του Πειραιά, αλλά και όλης της χώρας, για τις 23 Φλεβάρη του 1943...

Στόχος αυτής της κινητοποίησης ήταν το υπουργείο Εργασίας, που στα αρχεία του υπήρχε όλο το δυναμικό των εργατών και υπαλλήλων. Την ημέρα εκείνη του Φλεβάρη η απεργία πέτυχε, αλλά η προσπάθεια για κατάληψη του υπουργείου απέτυχε οικτρά. Συνολικός απολογισμός εκείνης της ημέρας: Δέκα νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες! Οι εκδηλώσεις, ωστόσο, συνεχίστηκαν με απεργίες εργατών, φοιτητών και μαθητών.

Ο Θ. Ζαφειρόπουλος θυμάται πως αμέσως μετά τα συγκεκριμένα γεγονότα η νέα πρόσκληση για νέα σύσκεψη υπήρξε κατεπείγουσα και ήρθε πάλι από την ηγεσία του ΚΚΕ. «Αφού εξετάσαμε τις αδυναμίες και τα λάθη μας στην οργάνωση και με ρητή την ευθύνη μας στην επιτυχία της κινητοποίησης, ορίστηκε ως μέρα νέας δράσης η 5η Μάρτη του 1943», λέει. Κι η μνήμη του γυρνά πίσω, πολύ πίσω για να θυμηθεί εκείνη την ηρωική φράση που ειπώθηκε από τον Ν. Πλουμπίδη: «Τα κεφάλια μας πρέπει να πέσουν αν αποτύχουμε!». Και συνεχίζει την αφήγηση του χρονικού: «Μελετήσαμε το σχέδιό μας με επιμέλεια, σαν να γνωρίζαμε την πολεμική τέχνη των στρατιωτικών. Αποφασίσαμε οι εργάτες και οι συνοικίες της Αθήνας, να ανέβουν από την Πανεπιστημίου και την Αγίου Κωνσταντίνου και να χτυπήσουν, αργότερα, το υπουργείο Εργασίας. Οι δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι και οι συνοικίες του Πειραιά να χτυπήσουν το Πολιτικό Γραφείο της τότε κυβέρνησης. Ορίστηκαν οι τόποι συγκέντρωσης και πορείας, καθώς και οι τρόποι σύγκλισης και επίθεσης. Ετσι σαν υπεύθυνος συνδικαλιστής και καθοδηγητής των υπαλλήλων, βρέθηκα με τους υπαλλήλους και με τα περισσότερα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής»...

Η 5η Μάρτη του '43 δεν άργησε να ξημερώσει. Από τις 10.30 το πρωί η μάχη των άοπλων ξεκίνησε. Οι προσυγκεντρώσεις και οι πορείες σύγκλισης προς τους στόχους αυτή τη φορά πέτυχαν. Ομως καθώς οι δυνάμεις που θα χτυπούσαν το Πολιτικό Γραφείο πλησίαζαν στο Σύνταγμα, βρέθηκαν αντιμέτωπες με τις αντλίες της Πυροσβεστικής, οι οποίες έκλεισαν τους δρόμους Καραγιώργη Σερβίας, Ερμού, Μητροπόλεως και τη Σταδίου, από το άγαλμα του Κολοκοτρώνη. Αρα το πέρασμα για το Πολιτικό Γραφείο ήταν δύσκολο, αν όχι αδύνατον. Την ώρα εκείνη φτάνει σ' αυτούς τους δρόμους η είδηση πως οι δυνάμεις που θα χτυπούσαν το υπουργείο Εργασίας - βρισκόταν στη διασταύρωση των οδών Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα - «αποτυγχάνουν».

«Η είδηση αυτή, αφηγείται ο Θ. Ζαφειρόπουλος, μας ανάγκασε να αποφασίσουμε την "υποχώρηση και εγκατάλειψη" του Πολιτικού Γραφείου και την ενίσχυση του μετώπου στο υπουργείο Εργασίας. Φτάσαμε μέσα σε λίγα λεπτά από την Αιόλου και την Πατησίων, στη Στουρνάρα και Τοσίτσα. Σε όλη τη διαδρομή ακούγονταν συνθήματα και πατριωτικά τραγούδια». Το σχέδιο αυτή τη φορά ήταν πολύ εμπνευσμένο. Οχτώ δήθεν ερωτευμένα ζευγάρια («τα πιο ψυχωμένα παλικάρια μας, οι πιο ηρωίδες κοπελιές μας») στάλθηκαν στην οδό Σουλτάνη (δρόμος πίσω απ' το υπουργείο), όπου η πίσω πόρτα φυλασσόταν από στρατιώτες και φύλακες εχθρούς. Οι κομμουνιστές φαντάζονταν πως όταν οι τεράστιες δυνάμεις τους φτάναν στη Στουρνάρα και Τοσίτσα, οι φρουροί απ' το πίσω μέρος θα εγκατέλειπαν το πόστο τους για να ενισχύσουν την κεντρική είσοδο του υπουργείου. Ετσι κι έγινε. Κι όταν η πίσω πόρτα έμεινε αφύλακτη, τα νεαρά ψευτοερωτευμένα ζευγάρια πήδηξαν τα κάγκελα και τον μικρό τοίχο, έσπασαν την πόρτα και έβαλαν φωτιά σε όλα τα αρχεία...

Τι είναι, όμως, αυτό που θυμάται σα να συνέβη χτες - κι ας έχουν περάσει σχεδόν 58 χρόνια - ο Θ. Ζαφειρόπουλος από εκείνη την ηρωική μέρα; «Στη γωνία Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας, ακριβώς απέναντι απ' το υπουργείο, μια σφαίρα χτυπά στο στήθος μια νεαρή, πανέμορφη κοπέλα που αγωνιζόταν δίπλα μου. Σκύβω, μαζί με άλλους συντρόφους, να τη σηκώσω. Ακουμπά τα χέρια της πάνω μου και σηκώνεται στα πόδια της παρά την τρομερή αιμορραγία. Με φωνή που ακούστηκε πιο δυνατά κι απ' τους πυροβολισμούς, μας είπε: "Συναγωνιστές, αφήστε με! Αν θέλετε να τιμήσετε και μένα και το ΕΠΟΝιτάκι που πεθαίνει στα σπλάχνα μου, τσακίστε τους εχθρούς. Επάνω τους πατριώτες!", είπε η έγκυος κοπέλα κι αμέσως έγειρε στα χέρια μου».

Το σχέδιο πέτυχε. Τα αρχεία του υπουργείου λαμπάδιασαν. Οι εχθροί λύσσαξαν και χτυπούσαν ανελέητα. Οι 200.000, και πλέον, αγωνιστές σκορπίστηκαν στις παρόδους. Το τίμημα αυτής της μάχης, σκληρό και πάλι: Εξήντα νεκροί και πάνω από 1.100 τραυματίες. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, μεγαλειώδες: Το ίδιο βράδυ εκείνης της ηρωικής μέρας ανακοινώθηκε απ' την κυβέρνηση Κουίσλινγκ και τις δυνάμεις των ναζιφασιστών κατακτητών ότι η επιστράτευση ματαιώνεται... «Τι διδάσκει αυτός ο αγώνας σήμερα;», είναι η αναπόφευκτη ερώτηση. Και η απάντηση απ' τα χείλη του παππού έρχεται «αυθόρμητα»: «Διδάσκει ακόμη τους λαούς του κόσμου ότι η ενότητα, η οργάνωση, η πίστη, η απόφαση, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία μπορούν να κάνουν ακόμη κι έναν άοπλο λαό αήττητο και νικητή».