Δημοτικά ιατρεία λειτουργούν κι αλλού στην Ελλάδα, αλλά στο δήμο Αθήνας θεωρούνται τα πιο οργανωμένα, με μόνιμο προσωπικό. Λειτουργούν από το 1930 και στη μακρόχρονη ιστορία τους έκλεισαν μόνο μία φορά, επί χούντας και δημάρχου Δημήτρη Ρίτσου. Προσέρχονται εκεί για να λάβουν βασικές υπηρεσίες υγείας δεκάδες χιλιάδες κόσμου, άποροι, άστεγοι, χαμηλοσυνταξιούχοι, μετανάστες, που δεν μπορούν να πληρώσουν εισιτήριο για να γίνουν δεκτοί στα δημόσια νοσοκομεία.

Στη θεωρία και σύμφωνα με τη διοίκηση του δήμου Αθήνας, «τα Δημοτικά Ιατρεία ως φορέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας - Υγείας παρέχουν σε όλους τους πολίτες μια δέσμη βασικών υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης που περιλαμβάνει: Υπηρεσίες υγείας που δεν απαιτούν εισαγωγή στο Νοσοκομείο. Την εκτίμηση των αναγκών Υγείας των πολιτών, το σχεδιασμό και την υλοποίηση μέτρων για την πρόληψη των νοσημάτων και την προαγωγή της υγείας. Υποδομές για την εξασφάλιση και τη διαχείριση όλων των ιατρικών πληροφοριών και δεδομένων του πληθυσμού. Οικογενειακό προγραμματισμό. Προληπτική οδοντιατρική και φροντίδα. Μετα-νοσοκομειακή φροντίδα και αποκατάσταση. Παρακολούθηση χρονίων πασχόντων. Κοινωνική φροντίδα». Στα Μικροβιολογικά Εργαστήρια παρέχονται δωρεάν οι εργαστηριακές εξετάσεις: Γενική αίματος, Γενική ούρων, ΤΚΕ, Χοληστερίνη, Τριγλυκερίδια, Ουρία, Ουρικό οξύ, Σάκχαρο κλπ. Επίσης, δωρεάν Παπ Τεστ.

Σημειωτέον ότι στις 22/08/2007 είχε υπογραφεί και Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ του τότε υπουργού Υγείας Δημήτρη Αβραμόπουλου και του πρ. δημάρχου Αθηναίων Νικήτα Κακλαμάνη για την αναβάθμιση των 7 Δημοτικών Ιατρείων του Δήμου της Αθήνας σε ισάριθμα Δημοτικά Κέντρα Υγείας. Επισήμως λεγόταν τότε ότι άρχισαν έργα αναβάθμισης της υλικοτεχνικής υποδομής τους και εκσυγχρονισμού του βιοϊατρικού εξοπλισμού, ότι αυξάνεται το ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό, ώστε «όταν ολοκληρωθεί η λειτουργική ανασυγκρότηση του συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης στο Δήμο Αθηναίων, θα παρέχεται μια καθορισμένη δέσμη φροντίδων υγείας σε όλους του Αθηναίους πολίτες, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη, την αγωγή και την προαγωγή της υγείας».

Αρχές Απρίλη ο νυν δήμαρχος Γιώργος Καμίνης και ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) υπέγραψαν «Μνημόνιο Συνεργασίας» για «ενίσχυση» των Δημοτικών Ιατρείων με ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων του ΕΟΠΥΥ, σε «εθελοντική βάση», προκειμένου να συνταγογραφούν και να παραπέμπουν για εξετάσεις. Υποτίθεται θα συμμετέχουν και σε «δράσεις» στα σχολεία (εξέταση και εμβολιασμός μαθητών), στις Λέσχες Φιλίας (έλεγχο συνταγογράφησης στα βιβλιάρια υγείας των ηλικιωμένων, παροχή συμβουλών πρόληψης για χρόνια νοσήματα κ.λπ). Λένε ακόμα ότι η συνεργασία θα επεκταθεί και με την διάθεση Επισκεπτών Υγείας (νοσηλευτές) στα Δημοτικά Ιατρεία και τις Λέσχες Φιλίας, στις δράσεις στα σχολεία και στους παιδικούς σταθμούς του δήμου.

Στην πράξη, τα δημοτικά ιατρεία (για τα οποία τώρα τάζουν προσωπικό σε ...εθελοντική βάση) έχουν αφεθεί χρόνια ολόκληρα στην παρακμή. Η δημοτική αρχή λειτουργεί δημοτικά ιατρεία μόνο σε πέντε από τα επτά δημοτικά διαμερίσματα καθώς αυτά του 5ου και του 6ου (στις πιο πυκνοκατοικημένες ίσως περιοχές του Λεκανοπεδίου, Πατήσια και Κυψέλη) είναι χρόνια κλειστά με ευθύνη των δημοτικών αρχών Κακλαμάνη και Καμίνη τάχα «για ανακαίνιση». Αλλωστε, επί της προηγούμενης δημοτικής αρχής εκδηλώθηκαν ανοιχτά σχέδια για ιδιωτικοποίησή τους, με το σκεπτικό ότι είναι ζημιογόνα και επιβαρύνουν το δημοτικό προϋπολογισμό. Αλλά και τώρα λέγεται ότι παρατρεχάμενοι της σημερινής δημοτικής αρχής αφήνουν ανοικτό τέτοιο ενδεχόμενο, βάζοντας μπροστά την τρόικα και τις περικοπές που θέλει να γίνουν στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Επιπλέον, και οι εναπομείνασες σε λειτουργία υποδομές είναι λειψές. Στη διετία 1987 - 1989 οι γιατροί αριθμούσαν 120. Σήμερα, με συνταξιοδοτήσεις, οικειοθελείς αποχωρήσεις και απολύσεις επί δημαρχίας Κουρή, είναι μόλις 38 (8 οδοντίατροι, 30 άλλων ειδικοτήτων). Απέμειναν 5 παθολόγοι αντί 15 παλιότερα, 3 παιδίατροι αντί για 10, μόλις 1 ΩΡΛ, μόνο 3 οφθαλμίατροι, δεν υπάρχουν ενδοκρινολόγοι, ορθοπεδικοί, ουρολόγοι. Επίσης, δεν υπάρχει ακτινολογικό, απλά υπογράφηκε μια συμφωνία ώστε όσοι ασθενείς χρειάζονται ακτινογραφία στέλνονται να τη βγάλουν στην Πολυκλινική ή στο Ιατρείο του ΙΚΑ στους Αμπελόκηπους. Λίγο αριθμητικά κρίνεται και το νοσηλευτικό - παραϊατρικό προσωπικό. Πρόσφατα ήρθαν κάποιες νοσηλεύτριες μέσω ΜΚΟ και με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ, αλλά κι αυτών η σύμβαση είναι για ένα πεντάμηνο με άγνωστο το θα γίνει μετά. Λειψή είναι και η χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα τα αναλώσιμα να είναι ανεπαρκή, μικροβιολογικές εξετάσεις να γίνονται μόνο οι στοιχειώδεις, ουσιαστικά τα χρήματα να φτάνουν μόνο για γάζες και οινόπνευμα.

Ετσι όμως, όπως αναφέρουν άνθρωποι που εργάζονται χρόνια στα δημοτικά ιατρεία και ζουν από μέσα την κατάσταση, «τα δημοτικά ιατρεία δεν μπορούν τελικά να λειτουργήσουν σαν θεσμός υγείας, σαν ιατρεία γειτονιάς. Χωρίς υποδομή, χωρίς γιατρούς, χωρίς προσωπικό και εξοπλισμό, είναι αδύνατο να βοηθηθούν άνθρωποι ανασφάλιστοι, άνεργοι, άποροι που δεν έχουν δυνατότητα και πόρους να απευθυνθούν σε άλλο γιατρό. Μπορεί εδώ να γίνει μια πρώτη διάγνωση, αλλά πού θα πάει μετά αυτός ο κόσμος να κάνει μια εξέταση αίματος; Παραπέρα, πού θα πάει να πάρει τα φάρμακά του; Μπορούμε εμείς να του γράψουμε μια συνταγή, όμως πώς θα την εκτελέσει εφόσον είναι ανασφάλιστος άρα δεν υπάρχει Ταμείο να την καλύψει, ή είναι άπορος άρα δεν έχει χρήματα να τα αγοράσει;», συμπληρώνουν, περιγράφοντας την ένδεια στην οποία σκόπιμα καταδικάζεται ολόκληρο το σύστημα Υγείας στη χώρα μας, αφήνοντας χιλιάδες ανθρώπους δίχως την αναγκαία περίθαλψη και φροντίδα.

Ενδιαφέρον έχει και το εξής στοιχείο: Αρχές δεκαετία του '90 προσέρχονταν (όπως υπολογίζεται) στα δημοτικά ιατρεία του δήμου Αθήνας περίπου 100.000 ασθενείς κατ' έτος. Σήμερα, ο αριθμός έχει μειωθεί στο εν τρίτο. Γνώστες της κατάστασης εξηγούν:

«Μείωση προσέλευσης ασθενών παρατηρείται γενικά τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της κρίσης, σε δημόσια νοσοκομεία, κλινικές, ιδιωτικά ιατρεία, γιατί ο ασθενής δεν έχει να πληρώσει, το εισιτήριο, την επίσκεψη, τα νοσήλια. Σε εμάς, στα δημοτικά ιατρεία, αντίθετα η προσέλευση θα έπρεπε να παρουσιάζεται αυξημένη, αφού δεν υπάρχει οικονομική συμμετοχή. Κι όμως επίσης μειώνεται, καθώς είτε ο κόσμος δεν γνωρίζει την ύπαρξή μας, κι εδώ υπάρχουν υπόνοιες ότι οι δημοτικές αρχές επίτηδες υποβαθμίζουν το ρόλο μας, δεν κάνουν μια εκστρατεία ενημέρωσης ότι εδώ είμαστε και μπορούμε να βοηθήσουμε - είτε επειδή κι όσοι έρχονται διαπιστώνουν πως λόγω έλλειψης προσωπικού και υποδομών, πέραν μιας στοιχειώδους εξέτασης και διάγνωσης δεν μπορούμε να τους κάνουμε μια σειρά πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, να τους προμηθεύσουμε τα φάρμακά τους. Κι όμως, χρειάζεται σε τέτοιους καιρούς να ενισχυθούμε, να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε σαν ιατρεία πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης και παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας για άπορους και ανασφάλιστους. Φτάσαμε πια σε ένα σημείο να έρχεται σε μας ασθενής που το όποιο πρόβλημα τον ταλαιπωρεί, του είχε εμφανιστεί βδομάδες πριν, αυτός δεν είχε ασφάλιση ή χρήματα να αποταθεί σε άλλο γιατρό, κάποια στιγμή μαθαίνει για μας, έρχεται και τελικά εμείς δεν μπορούμε να του δώσουμε την αναγκαία βοήθεια, καθώς στο μεταξύ το πρόβλημα υγείας του επιδεινώθηκε επειδή δεν είχε ιατρική παρακολούθηση και φροντίδα στα πρώτα στάδια εκδήλωσής του...»

«Από την κατάσταση που επικρατεί στα δημοτικά ιατρεία φαίνεται καθαρά, αποτυπώνεται η εγκατάλειψη, η πορεία συρρίκνωσης και ουσιαστικά κλεισίματος μιας κοινωνικής υποδομής του δήμου η οποία σ' αυτές τις συνθήκες της κρίσης δίνει μια διέξοδο σε χιλιάδες ανασφάλιστους, άνεργους, άπορους, μετανάστες», επισημαίνει στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ ο Νίκος Σοφιανός μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και δημοτικός σύμβουλος Αθήνας.

Και συνεχίζει: «Θεωρούμε ότι αυτή η υποδομή πρέπει να στηριχτεί. Πρέπει να ενταθεί η πάλη ώστε να ανοίξουν τα δύο ιατρεία που είναι κλειστά εδώ και τρία χρόνια. Εχουμε υποβάλει συγκεκριμένα αιτήματα στη δημοτική αρχή ώστε να αξιοποιηθούν χώροι του δήμου για δημοτικά ιατρεία, π.χ. το Φρουραρχείο στο σταθμό Λαρίσης ή η Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι που δουλεύουν στα δημοτικά ιατρεία και αντιμετωπίζουν καθημερινά έναν όγκο προβλημάτων, σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες όπου χιλιάδες εργαζόμενοι του λαού μας είναι αντιμέτωποι με τις συνέπειες της κρίσης, να στηριχτούν με όλα τα μέσα και πόρους ώστε να δώσουν αυτή την ανάσα, αυτή τη δυνατότητα μιας πρώτης φροντίδας σε όλον αυτό τον κόσμο τον φτωχό, τον ανασφάλιστο.

Η δική μας η προσπάθεια είναι να στηριχτεί αυτή υποδομή, πιέζουμε σε αυτήν την κατεύθυνση τη δημοτική αρχή, επιπλέον αναδεικνύουμε την ευθύνη και των εργαζομένων και του λαού μας να αντεπιτεθεί σ' αυτή την εξαθλίωση, να διεκδικήσει σύγχρονα δικαιώματα και στην Υγεία».