Με δύο σημαντικές παρουσιάσεις, η ζωγραφική δημιουργία του Γιάννη Ψυχοπαίδη «σημαδεύει» αυτές τις μέρες την εικαστική εκθεσιακή δραστηριότητα της Θεσσαλονίκης. Στο Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας (Βασ. Σοφίας 108), παρουσιάζεται - έως τις 30 του Ιούνη - αναδρομική έκθεση με τίτλο «Το γράμμα που δεν έφτασε (1977-1996)», ενώ στην αίθουσα τέχνης «Τερρακόττα» (Χρυσ. Σμύρνης 13) εκτίθενται (έως 2/6) δημιουργίες με τίτλο «Πρόσωπα».

Καλλιτέχνης με πολύχρονη κατάθεση στα εικαστικά ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, καθηγητής στην ΑΣΚΤ εδώ και έξι χρόνια, ακολουθεί από το ξεκίνημά του, στη δεκαετία του '60, το δρόμο της κριτικής στάσης απέναντι στα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα. Από τα χρόνια ακόμα των σπουδών του στην ΑΣΚΤ (1963-1968), άρχισε να «μιλά» με τρόπο φανερό για την κοινωνική πραγματικότητα. Εκείνο που τον ενδιέφερε ήταν «η αλήθεια που ζούσαμε, να γίνει και αλήθεια εικαστική, ζωγραφική αλήθεια». Στα φοιτητικά του χρόνια μπαίνουν οι βάσεις της δουλιάς του. Από τότε τον συνοδεύει και τον χαρακτηρίζει μια στάση κοινωνικής κριτικής σε κοινωνικά, πολιτικά θέματα, που αποτυπώνεται στη δημιουργία του. Οι «Νέοι Ελληνες Ρεαλιστές», στους οποίους συμμετείχε, αποτέλεσαν μια τομή στην ελληνική τέχνη, μια ρήξη στην κατεστημένη αντίληψη όχι μόνο για την τέχνη, αλλά και για το ρόλο του καλλιτέχνη. Το ερώτημα για το ρόλο της τέχνης και του καλλιτέχνη επανέρχεται με διαφορετικούς τρόπους στη δουλιά του μέχρι σήμερα. Σε μια εποχή κοινωνικής υποβάθμισης, που σε μεγάλο βαθμό έχει χαθεί η σχέση του ανθρώπου με τον κοινωνικό χώρο, με αποτέλεσμα την ιδιώτευση και την ηττοπάθεια. Ο ίδιος, πάντως, επιμένει μέσα από τη δουλιά του να διατηρεί ζωντανή τη μνήμη και την αλήθεια, που κινδυνεύουν κάθε μέρα να χαθούν.

Το «Γράμμα που δεν έφτασε» γεννήθηκε στο Βερολίνο στις αρχές του 1977, αφορούσε όμως σε εμπειρίες και βιώματα που σημάδεψαν τη ζωή του ήδη από τις αρχές του 1970, όταν ο Γ. Ψυχοπαίδης εγκαταστάθηκε στη Γερμανία. Είναι ένα είδος εικαστικού ημερολογίου που μέσα του εισχωρούν αυτούσια κομμάτια της πραγματικότητας. Ενας ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας με τον έξω κόσμο μέσα από την ποίηση του ευτελούς, του φαινομενικά ασήμαντου και του τυχαίου.

«Τα γράμματα, τα φάκελα, οι καρτ-ποστάλ, τα τηλεγραφήματα, τα ταχυδρομικά δέματα», σημειώνει ο καλλιτέχνης, «γίνανε τα φανερά σημάδια μιας απόκρυφης επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο τόπους, μιας επικοινωνίας που συνέδεε τη δύσκολη και σκληρή μνήμη της δικτατορικής Ελλάδας με τον χειραφετημένο ορθολογισμό του ευρωπαϊκού βορρά». Ο χρόνος που είχε μιαν ασάφεια, αλλά και τα γράμματα ή τα δέματα που έχαναν κατά τη μεταφορά την αρχική τους μορφή, «απελευθέρωσε μια σειρά από συνειρμούς που αφορούσαν το χώρο στον οποίο ζούσα».

Στα τελευταία έργα της σειράς «Το γράμμα που δεν έφτασε», χάνεται ο στενά ημερολογιακός χαρακτήρας. Διευρύνονται οι διαστάσεις του και αυξάνεται η διάσταση της κοινωνικής του αναφοράς. «Θέμα του γίνονται η ίδια η ιστορία και οι πρωταγωνιστές της, σημαντικοί ή ασήμαντοι, που οι χειρονομίες και οι κινήσεις τους έχουν χάσει την κυριολεκτική τους σημασία μέσα στο γκρίζο παιχνίδι των πολύχρωμων μέσων ενημέρωσης».

«Ολα μοιάζουν να λειτουργούν ερήμην του ανθρώπου. Και όλα φαίνονται λες και θέλουν να τον χειραγωγήσουν, λες και ζητούν να υποβαθμίσουν, σαν μια περιττή πολυτέλεια, τη βαθύτερη σχέση του με τον κόσμο και τον εαυτό του: μια σχέση διαλόγου... Οχι σαν μια στείρα, αυτάρεσκη αυτοπαρουσίαση, αλλά σαν ένα ξαλάφρωμα, σαν ένα μοίρασμα ενός δύσκολου φορτίου. Και ο κόσμος γίνεται όχι απλώς υποφερτός, αλλά και διαυγής και πολύτιμος, όταν η υποκειμενική ευαισθησία αποτελέσει κομμάτι ή αφορμή για ένα ευρύτερο συλλογικό βίωμα».

Η δεύτερη έκθεση έργων του Γ. Ψυχοπαίδη στην γκαλερί «Τερρακόττα» είναι μια πρόταση για μια πινακοθήκη φανταστικών πορτρέτων. Αποτελείται από μια ενότητα έργων με κεντρικό θέμα το ανθρώπινο πρόσωπο. Εργα διαφορετικών τεχνικών - σχέδια, μεικτές ύλες, φιλμ, κατασκευές, λάδια, ξυλογραφίες - έχουν συγκεντρωθεί από το 1996 μέχρι σήμερα με άξονα τη ζωγραφική ύλη που κάθε φορά πλάθει ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο.

«Τα πορτρέτα αυτά - μαζί φανταστικά και πραγματικά - οδηγούν το βλέμμα σ' έναν χώρο υποκειμενικής μοίρας και αποκαλύπτουν την ιστορία τους σαν ένα βίωμα βαθιά ατομικό», σημειώνει ο καλλιτέχνης. «Τα πρόσωπα γίνονται τοπίο. Τα θραύσματα της ιστορικής και κοινωνικής ζωής εισχωρούν στο ατομικό πεδίο και του προσδίδουν χαρακτήρα, τις χαρακιές δηλαδή και τα σημάδια των διαφορετικών ψυχισμών του κάθε ανθρώπου. Μια απλή τυχαία κηλίδα μπορεί να αποτελέσει το ζωγραφικό έναυσμα για την πλαστική-εικαστική περιπέτεια που καταλήγει σε ανθρώπινη μορφή. Το πλάσιμο του προσώπου μοιάζει σαν μια εξερεύνηση για χαμένα ίχνη, μια αρχαιολογική έρευνα με αυθαίρετη ποιητική σκαπάνη».