Θέλω να σας πω για το περιστατικό που συνέβη το βράδυ που γιορτάζαμε την Κομμούνα. Την ώρα που μια νότα, θέλεις από τη συγκίνηση, θέλεις από την κούραση, ακόμα και το τρακ, που υπάρχει σε τέτοιες περιπτώσεις, βρήκε αδύναμο τον καλλιτέχνη και τον νίκησε. Και εκεί που η νότα ετοιμαζόταν να τον συντρίψει, να τον ρίξει αποκαμωμένο στη σκηνή, νικημένο στο «κανναβάτσο», έρχεται το χειροκρότημα. Και όπως, ακριβώς, γίνεται με τις διπλωμένες σημαίες που τις πιάνει ο αέρας και αρχίζουν να ξεδιπλώνονται, να ξεδιπλώνονται... και φυσώντας εκείνος, από πεθαμένα πανιά οι σημαίες ζωντανεύουν και ανοίγουν στους ουρανούς και κάνουν εκείνα τα τρελά σχήματα. Γίνονται φλάμπουρα. Ξεσηκώνουν αισθήματα. Ετσι και ο καλλιτέχνης, το βράδυ που γιορτάζαμε την Κομμούνα. Εκεί που τα πόδια του τον πρόδωσαν και έγερνε για να πέσει. Εκείνη, ακριβώς στη στιγμή, την κατάλληλη. Τη στιγμή που τα δευτερόλεπτα φαντάζουν αιώνες. Τότε ακριβώς, που έπρεπε. Ο κόσμος έκανε το χρέος του. Χτύπησε παλαμάκια...

Και εγώ, που σε όλο αυτό το διάστημα πέθαινα από την αγωνία για την έκβαση, βλέποντας το θετικό αποτέλεσμα, άρχισα να χειροκροτώ τον κόσμο. Να χειροκροτώ τη συμπεριφορά του. Να χειροκροτώ την κρίση του. Να χειροκροτώ, τέλος, τον καλλιτέχνη που επέστρεψε στο πόστο του ακέραιος και δυνατός. Να χειροκροτώ αυτή τη μοναδική στιγμή. Αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα που νίκησαν τις αποστάσεις ανάμεσα σε αυτή τη μαγική επαφή. Να χειροκροτώ αυτή τη χημική ένωση που, τελικά, δημιουργεί το καλλιτεχνικό έργο.

Να χειροκροτώ με όλες μου τις δυνάμεις τους Κομμουνάρους που κράτησαν μια βδομάδα στα οδοφράγματα. Αυτή τη μοναδική στιγμή για την ανθρώπινη ιστορία. Αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα στην ιστορία του κόσμου. Αυτά τα μοναδικά λίγα δευτερόλεπτα που έβαλαν θεμέλια, που γέννησαν ελπίδες. Να χειροκροτώ τους 100.000 σκοτωμένους της πρώτης απόπειρας. Να χειροκροτώ όλες αυτές τις αποφάσεις και τα διδάγματα που υπέγραψε η Κομμούνα. Να χειροκροτώ την εργατική τάξη που έφτιαξε το κόμμα της «τελείως διαφορετικό από όλα τα άλλα κόμματα». Να χειροκροτώ τη Μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση. Να χειροκροτώ τα μαθήματα που δώσαμε - και πήραμε- στη διάρκεια της νίκης και της ήττας. Να χειροκροτώ τις ελπίδες και το αύριο που θα είναι, οπωσδήποτε, δικό μας. Το αύριο που ανήκει σε αυτούς που ξέρουν να χειροκροτούν τους καλλιτέχνες. Και να τους χειροκροτούν όλες τις στιγμές και ιδιαίτερα εκείνες τις στιγμές που το χειροκρότημα είναι υπόθεση ζωής και θανάτου.

Περικλείουν, και αυτό θέλω να το τονίσω, την εκτίμηση των ανθρώπων της επανάστασης για τους ανθρώπους της Τέχνης και το αντίστροφο. Περικλείουν, και αυτό δεν πρέπει κανένας να το ξεχνάει, την υποχρέωση των ανθρώπων της Επανάστασης για την Τέχνη και τους ανθρώπους της Τέχνης. Αλλά περικλείουν -και πρέπει να περικλείουν- και την υποχρέωση της Τέχνης και των ανθρώπων της Τέχνης, για την Επανάσταση και τους ανθρώπους της Επανάστασης.