Στην ιστορία του κινηματογράφου, το έργο του Δανού Καρλ Τέοντορ Ντράγιερ (3/2/1889-20/3/1968) δεσπόζει σαν επιβλητικός καθεδρικός ναός της πνευματικότητας. Ασυμβίβαστος, αυστηρός, ειλικρινής, τελειομανής έως τα όρια της τρέλας, ο μεγαλύτερος Δανός δημιουργός ακολούθησε το δύσκολο και μοναχικό δρόμο του υπερβατικού κινηματογράφου, που εξακολουθεί να συγκλονίζει με την τόλμη και να προκαλεί με τη μοναδικότητά του. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης παρουσιάζει, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το σύνολο του έργου του πρωτοπόρου της 7ης Τέχνης, του δημιουργού που ανδρώθηκε μαζί με τον κινηματογράφο, περνώντας από τον βωβό στον ομιλούντα, μέχρι τις 20 του Σεπτέμβρη στο «OΛYMΠION», αίθουσα «ΠΑΥΛΟΣ ZANNAΣ», στη Θεσσαλονίκη, και από 21 μέχρι 27 του Σεπτέμβρη στον κινηματογράφο «Απόλλων» στην Αθήνα.

O Καρλ Τέοντορ Ντράγιερ, σκηνοθέτης ασπρόμαυρων ταινιών του βωβού και του ομιλούντος κινηματογράφου, αποκήρυξε ο ίδιος μερικές απ' αυτές ως κακές επιλογές ή «σπουδές». Το όνομά του ανήκει ήδη στο πάνθεον των κλασικών, των μεγάλων πιονέρων και καινοτόμων δημιουργών του κινηματογράφου. Ενα αναδρομικό αφιέρωμα στο σύνολο του έργου του, με αναπαλαιωμένες κόπιες, δεν έρχεται απλώς να αποτίσει φόρο τιμής και να φωτίσει μια πορεία ζωής που το «μοναδικό μεγάλο πάθος» ήταν ο κινηματογράφος, αλλά έρχεται να συμπληρώσει την αποσπασματική εικόνα για το έργο του. Οι ταινίες του Ντράγιερ, με κατάληξη και κορωνίδα τα αριστουργήματα της ωριμότητάς του, ξαναθέτουν το ερώτημα: Τι είναι αυτό που κάνει κάποιες ταινίες άλλης εποχής, θεωρούμενες ως «αναχρονιστικές» ήδη από την εποχή της πρώτης τους προβολής, να είναι ακόμη μέχρι σήμερα επίκαιρες, δυνατές, αινιγματικές, απροσδόκητες στον θεατή και γι' αυτό ίσως για άλλη μια φορά αμφιλεγόμενες;

O Ντράγιερ ξεκίνησε ως κριτικός θεάτρου και βιβλίου. Στην κινηματογραφική παραγωγή ξεκίνησε ως συντάκτης υποτίτλων και σεναριογράφος το 1912. Ο ίδιος έλεγε: «Υπήρξε μια περίοδος όπου το πρωί δημοσιογραφούσα και το απόγευμα έκανα κινηματογράφο. Στο σινεμά άρχισα γράφοντας μεσότιτλους, την εποχή του βωβού. Εκείνη την εποχή, η Nordisk Films έκανε γύρω στις εκατό ταινίες το χρόνο. Υπήρχαν πέντ'-έξι σκηνοθέτες που δούλευαν τέσσερις μήνες το καλοκαίρι και δε μόνταραν τα έργα μόνοι τους. Τα έστελναν, λοιπόν, στο εργαστήριο. Εκεί δούλευα κι εγώ, μαζί με το διευθυντή του εργαστηρίου. Βγάζαμε δύο τη δουλιά και βάζαμε τα κείμενα που χρειάζονταν. Ηταν ένα υπέροχο σχολείο. Στη συνέχεια, έγραψα σενάρια, κι έπειτα άρχισα να κινηματογραφώ επιφυλλίδες. Προηγουμένως, όμως, παρακολούθησα αυτό το "σχολείο" για πέντε χρόνια». Επτά χρόνια αργότερα σκηνοθετεί τις πρώτες του ταινίες: «O πρόεδρος» και «Φύλλα από το ημερολόγιο του Σατανά». Ανάμεσα στο 1912 και στο 1932 γυρίζει άλλες επτά ταινίες και, περνώντας τα σύνορα της πατρίδας του, συμβάλλει στη δημιουργία του σκανδιναβικού κινηματογράφου, ενώ παράλληλα δίνει την προσωπική του άποψη για τα σημαντικά κινήματα άλλων χωρών.

H δεύτερη ταινία του στη Γερμανία, «Μίκαελ» (1924), σχολιάζει το κάμερσπιλ φιλμ, την ώριμη, πιο ρεαλιστική μετάλλαξη του εξπρεσιονισμού, που φαίνεται να σφραγίζει όλο το έργο του, από το λυρισμό του «Αφέντη του σπιτιού» (1925) έως την απόλυτη ανάταση του τελευταίου του αριστουργήματος, «Γερτρούδη» (1965). Αλλά και «Το πάθος της Ζαν Ντ' Αρκ» (1928) ξεπερνά όλες τις αναζητήσεις της γαλλικής αβανγκάρντ και αποτελεί ένα κινηματογραφικό ορόσημο, που συγκαταλέγεται στις δέκα καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Το επιφανειακά λιγότερο πειραματικό αλλά εξαιρετικά αισθητικό «Βαμπίρ» (1932) είναι μια από τις πιο σημαντικές καλλιτεχνικές σπουδές στο μεταφυσικό τρόμο. Το παράδοξο είναι ότι αμέσως μετά τον πρώτο κύκλο της δουλιάς του αρχίζουν τα προβλήματα.

Στα επόμενα 23 χρόνια ο Dreyer δυσκολεύεται πολύ να βρει τη θέση του στο κινηματογραφικό γίγνεσθαι και, ανάμεσα σε ντοκιμαντέρ και ταινίες μικρού μήκους - συχνά κατά παραγγελία -, με προβλήματα υγείας, απραγματοποίητα σχέδια και μακρόχρονες σιωπές, καταφέρνει να σκηνοθετήσει μόνο τέσσερις ταινίες μεγάλου μήκους, μεταξύ των οποίων και τα τρία αναμφισβήτητα αριστουργήματα της ωριμότητάς του: «Μέρες οργής» (1943), «O λόγος» (1955) και «Γερτρούδη» (1965). Αξεπέραστες δημιουργίες πάνω στα όρια της θεατρικότητας και της κινηματογραφικής λήψης, οι ταινίες αυτές μελετούν τα αιώνια θέματά του: Το φανατισμό και την αδιαλλαξία, τη ζωή και το θάνατο, τη μοναξιά και το υπερβατικό.

Οι ταινίες που θα προβληθούν στο αφιέρωμα είναι:

• «Ο πρόεδρος» (Δανία, 1918)
• «Σελίδες από το ημερολόγιο του Σατανά» (Δανία, 1919)
• «Η χήρα του πάστορα» (Σουηδία, 1921)
• «Οι στιγματισμένοι» (Γερμανία, 1921)
• «Μια φορά κι έναν καιρό...» (Δανία, 1922)
• «Μίκαελ» (Γερμανία, 1924)
• «Ο αφέντης του σπιτιού» (Δανία, 1925)
• «Η νύφη του Γκλόμνταλ» (Νορβηγία, 1925)
• «Το πάθος της Ζαν Ντ' Αρκ» (Γαλλία, 1927)
• «Βαμπίρ» (Γαλλία-Γερμανία, 1931)
• «Μέρες οργής» (Δανία, 1943)
• «Δύο ανθρώπινες υπάρξεις» (Σουηδία, 1944)
• «Ο λόγος» (Δανία, 1954)
• «Γερτρούδη» (Δανία, 1964).