Ξεκινά σήμερα στη Σόφια της Βουλγαρίας το λεγόμενο άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, στο φόντο της επιτάχυνσης των σχεδιασμών για την «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση» των Δυτικών Βαλκανίων, κομμάτι των οποίων αποτελεί και η προσπάθεια επίλυσης του ονοματολογικού των Σκοπίων, παρακάμπτοντας με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τα κρίσιμα ζητήματα των αλυτρωτισμών, όπως αυτά αποτυπώνονται και στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας.

Το Συμβούλιο συνεδριάζει υπό την προεδρία της ύπατης εκπροσώπου, Φεντερίκα Μογκερίνι, και προγραμματίζεται να εστιάσει σε ζητήματα όπως Συρία, Βόρεια Κορέα αλλά και Δυτικά Βαλκάνια, στον απόηχο της ανακοίνωσης, την προηγούμενη βδομάδα, της Στρατηγικής της ΕΕ για ενσωμάτωση της περιοχής.

Τη δεύτερη μέρα της Συνόδου, οι ΥΠΕΞ της ΕΕ θα συναντηθούν με τους ομολόγους τους ΥΠΕΞ των 5 υποψήφιων για ένταξη στην ΕΕ χωρών (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Σερβία, ΠΓΔΜ, Τουρκία).

Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένεται και νέα συνάντηση των ΥΠΕΞ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, Ν. Κοτζιά και Ν. Ντιμιτρόφ αντίστοιχα, η τρίτη κατά σειρά μέσα στην ίδια βδομάδα, μετά τις δύο προηγούμενες στη Βιέννη, σε αναζήτηση «φόρμουλας» για μια συμφωνία που θα ανοίγει το δρόμο στην ένταξη της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ και σε δεύτερη φάση και στην ΕΕ και ενώ η πλευρά του ελληνικού ΥΠΕΞ συγγράφει το σχέδιο «διμερούς συμφωνίας».

Νωρίτερα, χτες, ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζ. Ζάεφ, σε δηλώσεις του είπε ότι η κυβέρνησή του δέχεται γεωγραφικό προσδιορισμό σε μια σύνθετη ονομασία και όχι χρονικό (τύπου «Νέα Μακεδονία»). Πρόσθεσε ότι οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν πάνω σε 7 ανοικτά ζητήματα και πως τώρα έχουν μείνει για διευθέτηση 4, παρουσιάζοντάς το ως πρόοδο. «Οπως είναι κατανοητό», συμπλήρωσε, «υπάρχουν σημεία - κλειδιά που είναι ζωτικής σημασίας για να επιτευχθεί συμφωνία, π.χ. το όνομα, το Σύνταγμα - αν θα αλλάξει ή όχι - η γλώσσα και άλλα θέματα που έχουν αναφερθεί».

Σχετικά με το σχέδιο Συμφωνίας που έχει αναλάβει να καταρτίσει και να παρουσιάσει στην πλευρά της ΠΓΔΜ το ελληνικό ΥΠΕΞ, ο Ζάεφ είπε πως «είναι ένα από τα "εργαλεία" προς επίτευξη μιας λύσης» και ότι όλες οι πιθανές λύσεις εξετάζονται για το πώς μπορεί να τις αποδεχτούν οι πολίτες των δυο χωρών, επιμένοντας ότι κάθε πιθανή λύση πρέπει να περάσει από δημοψήφισμα.

Να καταγραφεί ως προς αυτό ότι χτες δημοσιοποιήθηκε στα Σκόπια δημοσκόπηση για το θέμα που πραγματοποίησε το ινστιτούτο πολιτικών ερευνών των Σκοπίων, με την «υποστήριξη» του αμερικανικού πανεπιστημίου «Κολούμπια» και χρηματοδότηση από την κυβέρνηση της Νορβηγίας. Το 53,3% των ερωτώμενων πιστεύει ότι η χώρα τους δεν μπορεί να ενταχθεί σε ΝΑΤΟ και ΕΕ χωρίς να αλλάξει τη συνταγματική της ονομασία. Το 38,2% θα δεχόταν αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας «για διεθνή χρήση», ώστε να ενταχθούν σε ΝΑΤΟ - ΕΕ, αλλά δεν θα την δεχόταν το 47,1%, με τους υπόλοιπους να δηλώνουν αναποφάσιστοι. 49% πιστεύουν ότι το ζήτημα του ονόματος μπορεί να διευθετηθεί σχετικά εύκολα, ενώ 27,9% πιστεύουν ότι μια «γρήγορη λύση» δεν είναι δυνατή.

Στο μεταξύ, ενδεικτικά τού ότι η συμφωνία που δρομολογείται θα παρακάμπτει τις κρίσιμες πλευρές των συνταγματικών αλλαγών, με την απάλειψη των αλυτρωτικών και εθνικιστικών αναφορών, ενώ θα περιέχει «θολές» εγγυήσεις σχετικά με αυτά τα ζητήματα, είναι και τα σχόλια «αναλυτών» της ΠΓΔΜ σε ΜΜΕ της χώρας, με επιχειρήματα πανομοιότυπα με αυτά της ελληνικής κυβέρνησης, που παραπέμπουν τα τέτοια θέματα στις ελληνικές καλένδες.

Π.χ. μιλώντας στην εφημερίδα «Sloboden Pechat» ο πρώην πρέσβης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, Νάνο Ρούζιν, εκτιμά ότι πιθανότατα υπάρχει προσέγγιση των δύο πλευρών σε ό,τι αφορά το όνομα και αναζητούνται οι εγγυήσεις, με την ελληνική πλευρά να προκρίνει ως εγγύηση την αλλαγή του Συντάγματος. Ωστόσο, σημειώνει ότι αυτήν τη στιγμή «η κυβέρνηση Ζάεφ δεν διαθέτει πλειοψηφία 2/3 για την αλλαγή του Συντάγματος», προσθέτοντας ότι «η αλλαγή του Συντάγματος δεν μπορεί να θεωρείται εγγύηση, γιατί στο μέλλον μπορεί μία νέα κυβέρνηση να το αλλάξει ξανά, επαναφέροντας το παλιό όνομα». Παράλληλα, εκτιμά ότι η θέση της Ελλάδας για αλλαγή του Συντάγματος απορρέει από την εμπειρία που είχε ως χώρα με τη συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με την Αλβανία, η οποία κατέπεσε στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας. Ωστόσο, υποστηρίζει ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί στην περίπτωση μίας συμφωνίας για το θέμα του ονόματος, επειδή το Συνταγματικό Δικαστήριο στην ΠΓΔΜ δεν έχει τέτοιες αρμοδιότητες.

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Λιούμπομιρ Φρτσκόσκι υποστηρίζει ότι το κατάλληλο εργαλείο για μία λύση erga omnes είναι η υπογραφή διεθνούς συμφωνίας: «Αν και από τυπική άποψη το Σύνταγμα υπερισχύει, σε αυτήν την περίπτωση μία διεθνής συμφωνία θα είναι πιο ισχυρή από το Σύνταγμα, επειδή δεν θα μπορεί να αλλάξει. Αύριο μπορούμε να αλλάξουμε ξανά το Σύνταγμα αν υπάρχει η απαραίτητη πλειοψηφία και, επομένως, η αλλαγή του Συντάγματος δεν μπορεί να αποτελεί εγγύηση για την Ελλάδα. Η καλύτερη επιλογή είναι μία διεθνής συμφωνία, που θα υπογραφεί από εγγυητές, όπως τα Ηνωμένα Εθνη».

Επίσης, επικρίνει την Ελλάδα ότι «διευρύνει διαρκώς την έννοια του erga omnes, η οποία είναι έννοια του διεθνούς δικαίου και αφορά το διεθνές δίκαιο»: «Στην αρχή ήταν η αλλαγή της προσωρινής ονομασίας FYROM μόνο στους διεθνείς οργανισμούς που είμαστε μέλη. Μετά, ότι το νέο όνομα, που θα αντικαταστήσει το FYROM, θα πρέπει να ισχύει και για τις χώρες που μας έχουν αναγνωρίσει με το συνταγματικό μας όνομα. Αυτό ήταν μία διεύρυνση του erga omnes, αλλά εδώ πρέπει να σταματήσει. Το όνομα για εσωτερική χρήση δεν πρέπει να τους αφορά», υποστηρίζει ο Φρτσκόσκι, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα να ζητά αλλαγή του Συντάγματος, γιατί «δεν βοηθά στην επίτευξη λύσης, αποτελεί κακομεταχείριση και ταπείνωσή μας και, για να μην ξεχνιόμαστε, βγαίνει εκτός του πλαισίου των συνομιλιών που οργανώνονται από τα Ηνωμένα Εθνη, επειδή σε αυτές γίνεται λόγος για όνομα για διεθνή χρήση». Την ίδια ώρα, βέβαια, εκφράζει την άποψη ότι η επιλογή να αλλάξει το Σύνταγμα λίγο πριν την ένταξη της ΠΓΔΜ στην ΕΕ - όπως δηλαδή προβλέπει η πρόσφατη πρόταση Νίμιτς - «είναι ακόμα στο παιχνίδι».