Η εκδήλωση οργανώθηκε από το Δήμο Νεάπολης Κρήτης τον Πολιτιστικό Σύλλογο και το Τοπικό Συμβούλιο Λατσίδας, το ΠΕΑΕΑ Νεάπολης, τη Μορφωτική Στέγη Ιεράπετρας και το Σύλλογο Δασκάλων και Νηπιαγωγών Μεραμπέλλου - Οροπεδίου. Κεντρικός ομιλητής ο σχολικός σύμβουλος, φιλόλογος Μανώλης Μιλτ. Παπαδάκης, συγγραφέας και του βιβλίου «Μαρία Λιουδάκη, η Ιέρεια της Παιδείας», ο άνθρωπος που με τεράστιο κόπο «ανάστησε» τη μορφή της Δασκάλας που όπως πολλούς πνευματικούς ανθρώπους το κατεστημένο προσπάθησε να σβήσει από τη μνήμη του λαού μας, γιατί πάλεψαν ενάντια στο σύστημα...

Η κληρονομιά της όμως η πνευματική δεν ανήκει στο παρελθόν, αλλά στο μέλλον... Εμπνευσμένη η ομιλία του Μ. Παπαδάκη για τις δύο αδελφές, ξεκίνησε από το δραματικό τέλος της Μαρίας. Για να κάνει πιο ζωντανή την προσέγγιση του κοινού, ανάπλασε με εικόνες τα παιδικά χρόνια της Μαρίας, της πρωτότοκης κόρης μιας αγροτικής οικογένειας με οκτώ παιδιά, που μικρούλα ακόμα δούλευε στα χωράφια, βοηθούσε στο σπίτι, μεγάλωνε τα μικρότερα αδέλφια της, ζυμώνονταν με τη ζωή, τα ήθη και τα έθιμα του φτωχού λαού. Με υπεράνθρωπες προσπάθειες θα σπουδάσει πεινώντας και περπατώντας ώρες δρόμο για να πάει στο σχολείο...

Παρ' όλες τις δυσκολίες είναι πάντα άριστη και σε ηλικία 14 χρόνων μόλις γίνεται υποδιδασκάλισσα το σχολικό έτος 1908-9. Το 1914 παίρνει ειδική εκπαιδευτική άδεια τριών χρόνων και τελειώνει πάλι με άριστα το Διδασκαλείο. Το 1916 ο «φακός» καταγράφει το χαρμόσυνο γεγονός της γέννησης της Χαράς, που είναι το όγδοο αδελφάκι της. Η διαφορά ηλικίας είναι 22 ολόκληρα χρόνια και η Μαρία τη βλέπει σχεδόν σαν παιδί της. Μετά το διδασκαλείο, η Μαρία αναλαμβάνει τη διεύθυνση του διτάξιου Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Κάτω Χωρίου Ιεράπετρας. Το 1925 πετυχαίνει στον πρώτο διαγωνισμό μετεκπαίδευσης Δασκάλων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και γίνεται ένθερμη οπαδός της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης. Ο αγαπημένος της καθηγητής Μανόλης Τριανταφυλλίδης την εισάγει στην επιστήμη της Λαογραφίας.

Αποφοιτώντας με άριστα από τη μετεκπαίδευση, αναλαμβάνει για δέκα χρόνια τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου της Ιεράπετρας. Δίνει αγώνα για να φτιαχτεί το διδακτήριο, που βρίσκεται σε άθλια κατάσταση, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν οι μαθήτριες και προσπαθεί να κινητοποιήσει τους γονείς, που είναι στην πλειονότητα τους εργάτες, ψαράδες και γεωργοί. Οι επιστολές που τους απευθύνει η φωτισμένη δασκάλα φανερώνουν την πίστη της στη λαϊκή κινητοποίηση και στη συλλογική προσπάθεια, που μπορεί να αλλάξει όλη την τραγική κατάσταση του σχολείου: «Φροντίσετε, τους λέει, να βρείτε τους άρχοντές σας, κινηθείτε, εργαστείτε για τα παιδιά σας». Η ίδια ξοδεύει από την τσέπη της και μοιράζεται το φαγητό της με τα πιο φτωχά παιδιά του σχολείου, όπου περνά όλη τη μέρα της μέχρι το βράδυ. Εργάζεται υπεράνθρωπα και παράλληλα αφοσιώνεται στο έργο της συλλογής και του αποθησαυρισμού του λαϊκού μας πολιτισμού. Στη διδασκαλία της εφαρμόζει με ενθουσιασμό τις αρχές του σχολείου εργασίας - στην αρχή στο παρθεναγωγείο και σε συνέχεια στο μεικτό σχολείο που διευθύνει. Μετά το μάθημα βοηθάει τα φτωχά παιδιά χωρίς αμοιβή να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που έχουν. Γράφει 21 διδακτικά βιβλία και παράλληλα παρακινεί τους μαθητές να της φέρνουν λαογραφικό υλικό, που άλλωστε συγκεντρώνει και η ίδια με περιοδείες στην κρητική ύπαιθρο. Την ίδια εποχή παίρνει μέρος στους συνδικαλιστικούς αγώνες, για τη βελτίωση της θέσης του δασκάλου, την εκλογή προοδευτικών συναδέλφων και την παροχή μιας καλύτερης Παιδείας στα παιδιά του λαού μας. Με τις λαογραφικές της εργασίες έχουν ασχοληθεί οι πιο αξιόλογοι επιστήμονες. Ανάμεσα στα βιβλία της, οι κρητικές μαντινάδες και το βιβλίο «Στης γιαγιάς τα γόνατα». Δυο φορές μελέτες της βραβεύτηκαν από την Ακαδημία Αθηνών, αλλά ένα μεγάλο μέρος του έργου της παραμένει ανέκδοτο.

Στα χρόνια αυτά η Μαρία Λιουδάκη θα γνωριστεί και θα συνδεθεί πνευματικά με τον κομμουνιστή Ναπολέοντα Σουκατζίδη, αρραβωνιαστικό της Χαράς και μετέπειτα ήρωα της Εθνικής Αντίστασης, ο οποίος το 1935 αρραβωνιάζεται ανεπίσημα με τη Χαρά. Η Χαρά, φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης γίνεται αντιπρόσωπος της Οργάνωσης της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας για τις φοιτήτριες της Σχολής. Ακολουθούν διώξεις του Σουκατζίδη, εξορία του στα ξερονήσια και σε συνέχεια η φυλάκιση στην Ακροναυπλία. Η Μαρία αποσπάται το 1937 στο Λαογραφικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών. Θα μπορούσε να ακολουθήσει μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα αλλά τα «πιστεύω» της, η αξιοπρέπειά της και η σύνδεσή της με τον Σουκατζίδη, που φυλακισμένος δέχεται τις επιστολές της, τη «σφραγίζουν». Η αλληλογραφία της αυτή χαρακτηρίστηκε σαν αδίκημα «αφορόν την ασφάλεια του κοινωνικού καθεστώτος». Την ξαναστέλνουν στην Ιεράπετρα, όχι πια σαν διευθύντρια αλλά σαν απλή δασκάλα! Διευθυντής στο σχολείο της ένας «δάσκαλος» που ραδιουργεί εναντίον της.

Μόλις αναλαμβάνει υπηρεσία και ενώ έχει αρχίσει ο ελληνοϊταλικός πόλεμος ασκείται με δική του μεσολάβηση πειθαρχική δίωξη εναντίον της γιατί επιβουλεύεται το κοινωνικό καθεστώς! Στην απολογία της θα πει ανάμεσα σε άλλα: «Πώς είναι δυνατό να αποκηρύξω τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη που γνωρίζω ότι είναι υπερπατριώτης και θέλει να θυσιαστεί για την πατρίδα του»; Αρνήθηκε λοιπόν να κάνει δήλωση... Της επέβαλαν εξάμηνη προσωρινή απόλυση και στέρηση των μισών αποδοχών της... Σε λίγο θα σκοτωνόταν ο αδελφός της στα βουνά της Αλβανίας...

Στη διάρκεια της Κατοχής η δασκάλα οργανώθηκε στο γυναικείο τμήμα του ΕΑΜ Ιεράπετρας, που προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες στα πεινασμένα και ξυπόλυτα παιδιά της πόλης. Με κίνδυνο της ζωής της ετοίμαζε καθημερινά δελτίο ειδήσεων ακούγοντας από το παράνομο ραδιόφωνο τις συμμαχικές εκπομπές, ένα δελτίο που έβγαινε σε πολλά αντίτυπα για ενημέρωση του λαού. Αλλά και η Χαρά προσέφερε στην Αντίσταση και εργάστηκε παράνομα στο αναμορφωτικό σχολείο θηλέων το 1942 που στεγαζόταν στο Χαϊδάρι. Κυνηγημένη, χωρίς σπίτι θα μάθει για την εκτέλεση του Σουκατζίδη στην Καισαριανή, το 1944. Το παράδειγμά τους είναι ένα από τα πολλά που φωτίζουν το δρόμο για το μέλλον του λαού μας.