Από την υποδοχή Ερντογάν στον Πούτιν

Μηνύματα με πολλούς αποδέκτες έστειλε η επίσημη επίσκεψη που ξεκίνησε χτες στην Τουρκία ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την πρόσφατη επανεκλογή του.

Μαζί με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Πούτιν εγκαινίασε χτες μέσω τηλεδιάσκεψης τα έργα κατασκευής του πρώτου εργοστασίου παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στο Ακουγιου (Νότια Τουρκία), επικεφαλής των οποίων έχει τεθεί ο ρωσικός επιχειρηματικός κολοσσός «Rosatom».

Επίσης, οι δύο ηγέτες προέδρευσαν στην 7η συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Ρωσοτουρκικής Συνεργασίας, με τη συμμετοχή πολλών υπουργών, που εστίασε στο σημερινό επίπεδο αλλά και τις προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης των διμερών εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, την εφαρμογή κοινών στρατηγικών (επενδυτικών) σχεδίων, ειδικά στον ενεργειακό τομέα, αλλά και σε άλλα τρέχοντα περιφερειακά και διεθνή θέματα, συμπεριλαμβανομένου του «αγώνα κατά της τρομοκρατίας» και της «κατάστασης στη Συρία». Επίσης υπογράφηκαν μια σειρά από συμφωνίες για συνεργασία σε τομείς όπως τη στρατιωτική συνεργασία, την αγροτική οικονομία, τα πληροφοριακά και επικοινωνιακά συστήματα, τον τουρισμό (4,7 εκατομμύρια Ρώσοι επισκέφτηκαν την Τουρκία το 2017), τον αθλητισμό, ενώ υπογραμμίστηκε η αύξηση του διμερούς εμπορίου κατά 40%, ειδικά μετά την ψύχρανση των σχέσεων με την κατάρριψη του ρωσικού βομβαρδιστικού από τουρκικό μαχητικό το Νοέμβρη του 2015.

Σήμερα, τους Πούτιν και Ερντογάν έρχεται να συναντήσει στην Αγκυρα και ο Ιρανός ομόλογός τους Χασάν Ροχανί, ώστε να συζητήσουν γύρω από την τριμερή «αντιτρομοκρατική» τους συνεργασία και την κατάσταση στη Συρία.

Κρίσιμο ζήτημα στις διμερείς επαφές ήταν η επιβεβαίωση της συμφωνίας της αγοράς ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων «S-400 Triumf» (για την οποία ΝΑΤΟ και ΗΠΑ εγείρουν σοβαρές ενστάσεις). Από την αρχή ο Ερντογάν συνέδεσε την αγορά των «S-400», όπως και την ολοκλήρωση του υπό κατασκευή αγωγού μεταφοράς ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, «TurkStream», με τη συνολικότερη πορεία των ρωσοτουρκικών σχέσεων, λέγοντας ότι «η απόσταση που έχουμε καλύψει στις σχέσεις μας με τη Ρωσία τα τελευταία 15 χρόνια είναι πολύ σημαντική». Ενώ o Πούτιν χαρακτήρισε τη συμφωνία για τους «S-400» προτεραιότητα για τη στρατιωτική συνεργασία των δύο πλευρών. Στη συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε από τους δύο ηγέτες μετά το Ανώτατο Ρωσοτουρκικό Συμβούλιο, επιβεβαιώθηκε κατηγορηματικά ότι η συμφωνία προχωρά, και ο Πούτιν σημείωσε ότι έχουν επισπευστεί οι παραγωγικές διαδικασίες από την κατασκευάστρια εταιρεία ώστε η παράδοση του οπλικού συστήματος να γίνει και νωρίτερα από την προθεσμία παράδοσης, που είχε προσδιοριστεί μέσα στο 2020.

Μάλιστα, απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου, αν βλέπουν κάποιες δυσκολίες στην υλοποίηση της συμφωνίας, ο Ρώσος Πρόεδρος είπε ότι ήταν πρόταση της Τουρκίας και μίλησε για συμφωνία που δεν έχει «χαρακτήρα πολιτικής συνεργασίας» αλλά «μόνο εμπορικό, και γι' αυτό μπορεί να κανονιστεί σε επίπεδο υπουργικών επιτροπών». Στο ίδιο πνεύμα ήταν και η απάντηση Ερντογάν, που μίλησε για τη συνεργασία των δύο πλευρών και με την εταιρεία.

Βεβαίως, το ζήτημα των ρωσοτουρκικών σχέσεων και η συγκεκριμένη αγορά του οπλικού συστήματος δεν είναι τόσο απλό, και πολύ περισσότερο όχι μόνο εμπορικό. Αφορά τη σχέση της Τουρκίας με τη λυκοσυμμαχία στην οποία είναι μέλος, το ΝΑΤΟ, που δεν μπορεί να δεχτεί μια τέτοια διευρυμένη στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία, ειδικά σε περίοδο που οξύνεται η ενδοϊμπεριαλιστική αντιπαράθεση σε πολλά πεδία. Φυσικά, το παζάρι και η προσπάθεια να μην οδηγηθεί η Τουρκία εκτός συμμαχίας θα συνεχιστούν. Πάντως, και από τις τελευταίες επαφές Τούρκων αξιωματούχων στις ΗΠΑ φαίνεται ότι η ολοκλήρωση της αγοράς ρωσικών όπλων από την Τουρκία θα σήμαινε ότι το αίτημα της για αγορά αμερικανικών «F-35» θα γινόταν όλο και πιο δύσκολη. Μέχρι χτες, πάντως, δεν υπήρχε επίσημη αμερικανική αντίδραση.

Σε ό,τι αφορά τον πυρηνικό σταθμό στο Ακουγιου, ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι εφόσον ολοκληρωθεί με επιτυχία θα αποτελέσει «σύμβολο της δυναμικής ανάπτυξης της τουρκορωσικής σχέσης και της διμερούς φιλίας». Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ο Ρώσος ηγέτης είπε ότι «δεν παρευρισκόμαστε απλά στην κατασκευή του πρώτου τουρκικού εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας, αλλά είμαστε μάρτυρες της θεμελίωσης της πυρηνικής βιομηχανίας της Τουρκίας...».

Από τη μεριά του, ο Ερντογάν είπε ότι «το εργοστάσιο θα γίνει ο 56ος πυρηνικός σταθμός που σήμερα είναι υπό κατασκευή στον κόσμο. Οταν ο πρώτος αντιδραστήρας τεθεί σε λειτουργία, το 2023, η Τουρκία θα ενταχθεί στην οικογένεια των παραγωγών πυρηνικής ενέργειας».

Η επένδυση στο Ακουγιου εκτιμάται ότι συνολικά θα φτάσει τα 20 δισ. δολάρια, και πολλοί τη χαρακτηρίζουν τη μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ στην Τουρκία. Οι τέσσερις μονάδες του εργοστασίου αναμένεται να φτάσουν συνολικά μια παραγωγική ικανότητα 4.800 mW και εκτιμάται ότι θα λειτουργούν 8.000 ώρες ετησίως. Οσον αφορά το ρεύμα που θα παράγεται εκεί, υπολογίζεται ότι θα αντιστοιχεί στο 10% των συνολικών αναγκών της Τουρκίας. Η πρώτη μονάδα θα τεθεί σε λειτουργία το 2023 και το έργο αναμένεται να είναι παντελώς έτοιμο το 2025. Οπως σημείωνε και ανακοίνωση του Κρεμλίνου, το συγκεκριμένο εργοστάσιο είναι το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στον κόσμο που αναπτύσσεται με το μοντέλο BOO («Build, Own, Operate)», δηλαδή ο κατασκευαστής να αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση, λειτουργία και διαχείρισή του.

Οσον αφορά τον αγωγό «TurkStream», ακόμα ένα μεγάλο έργο διμερούς συνεργασίας, που θα διασφαλίσει δίαυλο μεταφοράς ρωσικού αερίου στην Ευρώπη σε καιρούς μεγάλων «τριβών» ανάμεσα σε Ρωσία και ΕΕ, ο επικεφαλής της ρωσικής «Gazprom» (που ηγείται των έργων για τον αγωγό), Αλεξέι Μίλερ, ισχυρίστηκε ότι μέχρι το Μάη θα είναι έτοιμη η πρώτη γραμμή του αγωγού.

Να σημειωθεί ότι στην Αγκυρα βρίσκεται και ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, Βαλέρι Γκερασίμοφ, τον οποίο υποδέχτηκε ο Τούρκος ομόλογός του Χουλούσι Ακάρ.

• Σε μια παράλληλη εξέλιξη, χτεσινό δημοσίευμα της «Γενί Σαφάκ» υποστήριζε ότι μια φορητή θήκη όπλων (βάρους 40 τόνων), που οι ΗΠΑ μέχρι τώρα φύλασσαν στη βάση στο Ιντσιρλίκ, «μετακινήθηκε σε άλλη τοποθεσία, επειδή δεν χρειαζόταν πια εκεί».