Copyright 2018 The Associated

Οι ενδοαστικές διεργασίες εμπλουτίζονται και με τη δημιουργία νέων αστικών κομμάτων (φωτ. από την έδρα του νεοσύστατου «Καλού Κόμματος», με αφίσα της προέδρου του, Μ. Αξενέρ, δίπλα στον Ατατούρκ)

Ενώ εντείνεται η προεκλογική αντιπαράθεση, δυναμώνει και η συζήτηση για το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να αναπροσαρμοστούν και να επανεξεταστούν οι συμμαχίες της τουρκικής αστικής τάξης, οι προτεραιότητες που πρέπει να προταχτούν, προκειμένου να διαφυλαχθούν η «ανεξαρτησία» και η «εθνική υπόσταση» της χώρας, όπως ανέφερε ο Πρόεδρος της χώρας (ηγέτης του ΑΚΡ και ξανά υποψήφιος για την Προεδρία με τη στήριξη του ΑΚΡ αλλά και του ακροδεξιού Εθνικιστικού Κινήματος). Δηλαδή, αφενός τα περιθώρια και οι ικανότητες να προστατεύουν τα ιδιαίτερα συμφέροντα και σχέδιά της (επενδυτικά, γεωπολιτικά κ.λπ.), αφετέρου τα εθνικά της σύνορα, δηλαδή η επικράτεια που το τουρκικό κεφάλαιο χρησιμοποιεί ως βάση για τη διασφάλιση και διεύρυνση της δύναμής του, η οποία - στο φόντο των ευρύτερων ανακατατάξεων, και εδαφικών, που μαίνονται σε όλη την περιφέρεια - είναι υπό αμφισβήτηση, όπως δείχνουν καταρχάς οι προσπάθειες αναβάθμισης των Κούρδων.

Η όξυνση αντιθέσεων καταγράφεται καθημερινά στον αστικό Τύπο, με τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ να επικρίνουν επιλογές δυτικών συμμάχων της Αγκυρας. Κεντρικό άρθρο της «Σαμπάχ», την Πέμπτη, ασχολιόταν με την «αυξανόμενη λίστα των μέτρων του αμερικανικού Κογκρέσου ενάντια στην Τουρκία». Σε αυτές ξεχώριζε το νομοσχέδιο που προώθησαν μέλη της Γερουσίας των ΗΠΑ για την αναστολή (ή έστω καθυστέρηση) υλοποίησης της αγοράς πολεμικών αεροσκαφών «F-35» που η Τουρκία έχει παραγγείλει από τις ΗΠΑ. Ακόμα, σύμφωνα με την ίδια πηγή, η «λίστα» με ενδεχόμενες κυρώσεις που εξετάζουν διάφοροι Αμερικανοί βουλευτές, περιείχε ενδεχόμενο «πάγωμα» των σχεδίων που είχαν επεξεργαστεί Αγκυρα - Ουάσιγκτον για να κατασκευάζουν από κοινού «F-35». Οπως και ενδεχόμενες κυρώσεις σε βάρος Τούρκων αξιωματούχων και τουρκικών εταιρειών που συνεργάζονται με ρωσικές εταιρείες - «κόκκινο πανί» για τις ΗΠΑ. Τέτοια είναι π.χ. η «Almaz - Antey Air», κατασκευάστρια των αντιπυραυλικών συστημάτων «S-400», που θεωρείται ότι παραβίαζε τις κυρώσεις της Δύσης απέναντι στο Ιράν και απειλείται επίσης με κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Βεβαίως, το πρόβλημα των ΗΠΑ (και γενικά της Δύσης) για την τουρκική αγορά ρωσικών «S-400» δεν αφορά μόνο την «προτίμηση» μιας πολεμικής βιομηχανίας από μία ανταγωνίστριά της, αλλά είναι συνολικότερο, για πιθανή μεγάλη «στροφή» του προσανατολισμού της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας και ενίσχυση της συνεργασίας της με τη Ρωσία.

Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, το νομοσχέδιο που είχαν προετοιμάσει μέλη της αμερικανικής Γερουσίας, ζητώντας, πριν προχωρήσει στο ελάχιστο η εκτέλεση της παραγγελίας των «F-35» προς την Τουρκία, να υποβληθεί άμεση, αναλυτική έκθεση στο υπουργείο Αμυνας για τη συνολική κατάσταση των «σχέσεων ΗΠΑ - Τουρκίας». Πιο συγκεκριμένα, στο σχέδιο, που υπέγραφαν οι Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές Τζέιμς Λάνκφορντ και Τομ Τίλις, μαζί με τη γερουσιαστή των Δημοκρατικών Τζιν Σαχίν, ζητούμενο ήταν τα «μέτρα περιορισμού της παράδοσης των "F-35"», ενώ η αιτούμενη έκθεση προς το Πεντάγωνο χρειαζόταν να προσδιορίζει ακριβώς ότι «η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν παίρνει μέτρα που υποβαθμίζουν τη διαλειτουργικότητα στο ΝΑΤΟ. Δεν εκθέτει τις εγκαταστάσεις και τα "περιουσιακά στοιχεία" του ΝΑΤΟ σε εχθρικούς παίκτες. Δεν υποβαθμίζει τη γενική ασφάλεια των 11 χωρών του ΝΑΤΟ...».

Το περιεχόμενο του νομοσχεδίου αντανακλά την ανησυχία των ΗΠΑ για τις συνέπειες που μπορεί να έχει η προσέγγιση Ρωσίας - Τουρκίας, πάνω στην οποία εκφράζονται άλλωστε και οι ενστάσεις της Δύσης γενικά για την αγορά των ρωσικών «S-400». Ενστάσεις που αφορούν και τυχόν... «επιπλοκές» από την εγκατάσταση ενός τέτοιου υπερσύγχρονου οπλικού συστήματος στην επικράτεια ενός μέλους του ΝΑΤΟ, χωρίς όμως αυτό να είναι συμβατό με τη συνολική στρατιωτική «μηχανή» της συγκεκριμένης λυκοσυμμαχίας, αλλά και με δεδομένο ότι οι κατασκευαστές προέρχονται από αντίπαλο «στρατόπεδο» (με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την πρόσβαση σε «ευαίσθητα δεδομένα» ή τεχνογνωσία ενός μέλους του ΝΑΤΟ).

Ο προβληματισμός για τη συγκεκριμένη τουρκική αγορά εντάσσεται στο πλαίσιο ευρύτερων «τριβών» και αντιθέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας, που επανέρχονται ακόμα πιο έντονα ενόψει των πρόωρων εκλογών στην Τουρκία. Τα τουρκικά φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ επαναλαμβάνουν διαρκώς ότι το αποτέλεσμα των εκλογών πρέπει να ενισχύσει την ικανότητα της χώρας να «αντιμετωπίζει» εχθρούς και φίλους, εννοώντας να ενισχύσει τα πλεονεκτήματα με τα οποία το τουρκικό κεφάλαιο παζαρεύει, υπενθυμίζοντας την «απογοήτευση» και τα ερωτήματα που προκάλεσαν οι «χλιαρές» αντιδράσεις πολλών συμμάχων από τη Δύση στο αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιούλη του 2016.

Μάλιστα, δεν περνά απαρατήρητο το γεγονός ότι οι συντάκτες του νομοσχεδίου για την παρεμπόδιση της παράδοσης των «F-35» στην Τουρκία συγκαταλέγονται στους υψηλόβαθμους Αμερικανούς αξιωματούχους που παρακολουθούν από κοντά τη δίκη του πάστορα Αντριου Μπράνσον, ο οποίος αντιμετωπίζει κατηγορίες για κατασκοπεία και συμμετοχή σε «τρομοκρατικές ενέργειες». Ο Μπράνσον λειτουργούσε σε εκκλησίες της Σμύρνης εδώ και 23 χρόνια μέχρι που πριν ενάμιση χρόνο συνελήφθη, ως συνένοχος ακόμα και στην απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης του ΑΚΡ. Οι τουρκικές αρχές επιμένουν ότι ο Μπράνσον συνδέεται με «ανατρεπτικούς κύκλους» και επικρίνουν έντονα όσους υποστηρίζουν ότι είναι ένας απλός πάστορας.

Πάντως, οι υπερασπιστές του Μπράνσον Αμερικανοί γερουσιαστές - που συνυπογράφουν και νομοσχέδια εγείροντας ευρύτερα θέματα για τις προεκτάσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής - έχουν κατ' επανάληψη εκφράσει προβληματισμούς για το αν η συνεργασία ΗΠΑ - Τουρκίας εξακολουθεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στο αμερικανικό κεφάλαιο. Για παράδειγμα, το Φλεβάρη, σε κεντρικό του άρθρο στην αμερικανική εφημερίδα «Γουόλ Στριτ Τζόρναλ», ο γερουσιαστής Τζ. Λάνκφορντ έλεγε μεν ότι «οι ΗΠΑ πρέπει να συνεργαστούν με την Τουρκία καθώς αντιμετωπίζει τον κοινό μας εχθρό την ισλαμιστική τρομοκρατία», αλλά όλο νόημα πρόσθετε ότι «πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε με ρεαλισμό τις προκλήσεις που συνιστά ο κ. Ερντογάν για τη σχέση (μας)», αναδεικνύοντας το ενισχυμένο ενδιαφέρον για συνεργασίες με «εναλλακτικές» προς την κυβέρνηση του ΑΚΡ κυβερνήσεις. Μην ξεχνάμε εξάλλου πόσα «σενάρια» έχουν γραφτεί για την «ανάμειξη» των ΗΠΑ στην απόπειρα ανατροπής του Ερντογάν, το 2016.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, γνωστός σύμβουλος του Ερντογάν, που αρθρογραφεί στη «Γενί Σαφάκ», εντόπιζε την Πέμπτη ακόμα μία φορά πόσο γοργά προχωρούν οι ανακατατάξεις στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα συνολικά, αλλά και ειδικά στην περιφέρεια της εύφλεκτης και κρίσιμης γεωστρατηγικά Μέσης Ανατολής, σημειώνοντας ότι «το κέντρο (βάρους) στη Δύση καταρρέει», ενώ «άλλες δυνάμεις κερδίζουν γρήγορα προβολή στην Ανατολή». Χαρακτήριζε «αξιοσημείωτο» το ότι «μια νέα δύναμη, περιλαμβανομένης της Τουρκίας, ξεχωρίζει» σε εποχές «στροφής της ιστορίας» και εφιστούσε την προσοχή ενάντια σε όσους προσπαθούν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες της Τουρκίας να αναβαθμίσει το ρόλο της. «Ο λόγος που η Τουρκία αντιμετωπίζει τόσο έντονες επιθέσεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό είναι η ιστορική της άνοδος. Το θέμα δεν είναι ούτε εσωτερικό πολιτικό ζήτημα ούτε αφορά το ένα ή το άλλο πολιτικό κόμμα...», ανέφερε, περιγράφοντας ως εξής τα πεδία στα οποία θα ενταθούν οι προσπάθειες της ντόπιας πλουτοκρατίας να «αποκρούσει» αντιπάλους της:

«Μετά τις εκλογές, η εκστρατεία που διεξάγεται τα τελευταία 5 χρόνια, με εσωτερικές απόπειρες πραξικοπήματος (...) από το εξωτερικό και από τρομοκρατικές οργανώσεις θα λάβει κατά πάσα πιθανότητα μια διαφορετική μορφή, η Ανατολική Μεσόγειος και το Αιγαίο θα "ενεργοποιηθούν", θα προβληθούν περισσότερο το εμπάργκο όπλων από τη Δύση και θα εξαπολυθούν οικονομικές επιχειρήσεις (υπονόμευσης της Τουρκίας). Θα προσπαθήσουν να στριμώξουν τη χώρα (μας) στη γωνία (...) Γι' αυτό αποτελεί υποχρέωσή μας να διερευνήσουμε μέσα σε αυτό το πλαίσιο γιατί όλοι οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται τόσο στενά για την αντιπολίτευση, γιατί της κάνουν συστάσεις...».

Τέλος, χρειάζεται να σημειωθεί ότι οι συμμαχίες της Τουρκίας θα επηρεαστούν και από εξελίξεις που δρομολογεί η απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Την Πέμπτη, ο Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ιρανό ομόλογό του, Χ. Ροχανί, δηλώνοντας καθαρά ότι θεωρεί «λάθος» την απόφαση της Ουάσιγκτον. Είχε προηγηθεί η δήλωση του υπουργού Οικονομίας, Νιχάτ Ζεϊμπεκσί, ότι «στο εξής θα κάνουμε εμπόριο με το Ιράν μέσα στο πιθανό πλαίσιο μέχρι τέλους» και ότι «δε θα δώσουμε λογαριασμό σε κανέναν γι' αυτό».