Θα ξεκινήσουμε με μια ταινία που την αδικήσαμε (όχι από δική μας ευθύνη), η οποία βγήκε στους κινηματογράφους την περασμένη Πέμπτη και εμείς δεν προλάβαμε να την αναφέρουμε στην κριτική μας (μας την παρουσίασαν την τελευταία στιγμή). Πρόκειται για τη θαυμάσια ταινία της Ιρανής σκηνοθέτιδας Χάνα Μακμαλμπάφ, «Ο Βούδας Λιποθύμησε από Ντροπή»! Οσοι έχουμε αναφερθεί έστω και μια στιγμή στο Αφγανιστάν (και πονέσει), πρέπει να δούμε αυτήν την ταινία. Πρόκειται για ένα μικρό τρυφερό πολιτικό ποίημα! (Ο «Βούδας» θα προβάλλεται και αυτή τη βδομάδα στον κινηματογράφο «Φιλίπ»).

Το δεύτερο φάουλ της περασμένης βδομάδας, η οποία ήταν μια «δύσκολη» βδομάδα, αφορά στην ελληνική ταινία «Ιστορία 52», του Αλέξη Αλεξίου. Αναφερθήκαμε γι' αυτήν την περασμένη Πέμπτη, ενώ η ταινία βγαίνει τούτη τη βδομάδα! Πάντως, ισχύει στο απόλυτο η κριτική μας του φύλλου της 3-4-08!

Η ταινία του Ντανιέλ Λουκέτι, «Ο Αδελφός μου Είναι Μοναχοπαίδι», ρίχνει μια «νοσταλγική» - και τίμια - ματιά στα πολιτικά πράγματα της Ιταλίας στη δεκαετία του 1960-1970. Παράλληλα, «φωτίζει» και την ιταλική οικογένεια, τον ιταλικό λαό, σε τελευταία ανάλυση, της ίδιας περιόδου. Οι «Παραχαράκτες», του Στέφαν Ρουτσοβίτσκι, περιγράφουν την πραγματική ιστορία του Εβραίου παραχαράκτη Σάλομον Σόροβιτς, ο οποίος επιβίωσε (υποκύπτοντας, για να σώσει το τομάρι του) στα ναζιστικά στρατόπεδα, παραχαράσσοντας ξένα νομίσματα για λογαριασμό των ναζί!

Οι «Θεατρίνες», της Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι, είναι μια διανοουμενίστικη ενδιαφέρουσα απόπειρα να μπλέξει τη ζωή με το θέατρο και το αντίστροφο. Μια 40χρονη ηθοποιός πιάνεται από το ρόλο της για να σωθεί η ίδια! Να μην ξεχάσουμε την πολύ καλή «παιδική» ταινία «Χόρτον», των Τζίμι Χέιγουορντ και Στιβ Μαρτίνο. Εξαιρετικό κινούμενο σχέδιο, το οποίο μιλάει πολύ καλά ελληνικά!

Η τελευταία ταινία της βδομάδας, πραγματικά και μεταφορικά, είναι το «21», του Ρόμπερτ Λούκετικ. Φοιτητές και καθηγητές του Χάρβαρντ ξετινάζουν τα καζίνο του Λας Βέγκας (καλύτερα παρά να ξετινάζουν εμάς μέσω της πολιτικής, όπως συνηθίζεται από τους «φοιτητές» και «καθηγητές» του συγκεκριμένου πανεπιστημίου)!

Τέλος, έχουμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον για τους φίλους του κινηματογράφου αφιέρωμα στον Καρλ Θίοντορ Ντράγιερ. Μεταφυσικοί, οπωσδήποτε, προβληματισμοί και ανησυχίες, με μοναδικές, όμως, κινηματογραφικές εικόνες! Εικόνες που μένουν στη μνήμη και την ιστορία! Στο αφιέρωμα, που γίνεται στο «Τριανόν», θα προβληθούν όλες οι ταινίες του Δανού δημιουργού. Πρόκειται για μεγάλες στιγμές της έβδομης τέχνης.

Η ταινία του Ντανιέλε Λουκέτι πατάει γερά πάνω στα θεμέλια του παλιού καλού ιταλικού κινηματογράφου. Στις θαυμάσιες πικρές κωμωδίες του νεορεαλισμού. Αλλά και στις ταινίες του κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού! Πόσες τέτοιες ταινίες, δε μας χάρισε ο παλιός ιταλικός κινηματογράφος! Πόσες φορές δε γελάσαμε και την ίδια στιγμή ένας κόμπος μας έπνιγε το λαιμό!

Μια τυπική ιταλική οικογένεια της δεκαετίας 1960 - 1970! Ο πατέρας με μισό μεροκάματο. Η μάνα με δυο δουλειές και μια τρίτη, τη φροντίδα του σπιτιού! Τα δυο αγόρια της οικογένειας παίρνουν δυο διαφορετικούς πολιτικούς δρόμους. Ο ένας αριστεριστής, μαοϊκός για την ακρίβεια, και ο άλλος φασίστας! Η αδερφή τους ασχολείται με το τσέλο!

Οσο η ταινία περιγράφει την οικογένεια και τις αιτίες που οδηγούν τα δυο αγόρια στις πολιτικές τους επιλογές, δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις ταινίες που αναφέραμε στην αρχή της κριτικής μας. Ολα είναι όπως ...παλιά! Ακριβή, όμορφα, κατατοπιστικά, τρυφερά, ανθρώπινα. Κινηματογραφικά αποτελέσματα της μεγάλης ιταλικής κινηματογραφικής σχολής. Τους ήρωες της ταινίας θέλεις να τους πιεις στο ποτήρι και την ίδια στιγμή να τους αρχίσεις στο ξύλο! Είναι έτοιμοι για το καλό και για το κακό. Παρορμητικοί και συναισθηματικοί! Καχύποπτοι και ευκολόπιστοι. Πάνω απ' όλα, όμως, διψάνε για αγάπη. Θέλουν και προσπαθούν να ευτυχίσουν! Θέλουν να νικήσουν τα προβλήματα που τους κρατάνε δεμένους στη γη. Θέλουν να πετάξουν!

Η ταινία αρχίζει να μπάζει από το μισό και κάτω. Οταν περνάει στο καθαρό πολιτικό τμήμα της. Εκεί γενικεύει και αυθαιρετεί! Παρασιωπά το πραγματικό κομμουνιστικό κίνημα, την πραγματική αντιπαράθεση με το φασισμό και στη θέση του τοποθετεί τον αριστερισμό, ο οποίος, σε καμία περίπτωση, δεν εκπροσωπεί την άλλη όψη της ζωής. Στην καλύτερη περίπτωση άντε να είναι μια ...αίρεση! Αφήνοντας, όμως, στη σιωπή το καθαρό κομμουνιστικό κίνημα της Ιταλίας και δείχνοντας τον αριστεριστή να κρατάει για πάρτη του τα χρήματα μιας πολιτικής ληστείας, για παράδειγμα, φορτώνει στις πλάτες του κομμουνισμού γενικά, όλες τις «επιπολαιότητες» και τις «ακρότητες» του αριστεριστή - πρωταγωνιστή. Λίγοι, πολύ λίγοι από τους θεατές, οι πολύ μυημένοι και οι ...γεροντότεροι, θα μπορέσουν να κάνουν το διαχωρισμό. Η (απληροφόρητη) νέα γενιά θα σταθεί μηχανιστικά στο αριστερός - φασίστας! Και αυτό είναι άδικο για την Ιστορία!

Ομως, παρ' όλα αυτά ή μάλλον με την επισήμανση των παραπάνω, η ταινία έχει πολλές αρετές και αρκετή γοητεία! Φέρνει στο νου μεγάλες ιδεολογικές συγκρούσεις στα πανεπιστήμια και στους δρόμους! Αποκαλύπτει μηχανισμούς και μεθόδους! Βάζει, σε τελευταία ανάλυση, την πολιτική σε συζήτηση!

Παίζουν: Ελιο Τζερμάνο, Ρικάρντο Σκαμάρτσιο, Ντιάν Φλερί, Αντζελα Φινοτιάριο, Μάσιμο Ποπολίζιο, κ.ά.

Και αυτή η ταινία αντί να διαλευκάνει, να διαφωτίσει την αναπάντητη ακόμα ιστορικά μη αντίσταση της μεγάλης μερίδας των Εβραίων κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ρίχνει -και αυτή- το δικό της σκοτάδι! Και εδώ μια ομάδα Εβραίων αιχμαλώτων (140 άτομα) δέχεται, στην καλύτερη περίπτωση, παθητικά την άθλια μεταχείρισή τους από τους Ναζί! Ετούτοι, μάλιστα, για να «σώσουν το τομάρι τους», σύμφωνα με το λαϊκό αφορισμό, άλλος με λίγες και άλλος με ακόμα λιγότερες σκέψεις (δε μιλάμε για αντιστάσεις) δέχονται να συνεργαστούν με τους βασανιστές τους και να παραχαράξουν ξένα χαρτονομίσματα (λίρες Αγγλίας και δολάρια Αμερικής) για το καλό της Γερμανίας και σε βάρος των συμμάχων!

Οι «Παραχαράκτες» υπήρξαν πραγματικά και δεν είναι συγγραφική επινόηση! Το 1942 η Γερμανία αποφασίζει να παρέμβει στην αγγλική και αμερικανική οικονομία και να τις γονατίσει. Κάνει, λοιπόν, μια γύρα στα στρατόπεδά της και συγκεντρώνει μια ομάδα Εβραίων που μπορούν να της «χαράξουν» λίρες Αγγλίας και δολάρια Αμερικής. Η ομάδα αυτή, επικεφαλής της οποίας ήταν ο διάσημος Εβραίος παραχαράκτης Σάλομον Σόροβιτς (ο οποίος πέθανε το 1960 στην Αργεντινή, αφού συνέχισε να κάνει τον παραχαράκτη και μετά το Β' Παγκόσμιο πόλεμο), χαράζουν 134 εκατ. λίρες Αγγλίας (τρεις φορές περισσότερο από το νομισματικό απόθεμα της Βρετανίας), με εκπληκτική ομοιότητα. Η ίδια η τράπεζα της Αγγλίας βεβαίωσε τη «γνησιότητά» τους!

Οι 140 Εβραίοι παραχαράκτες, όλων των ειδικοτήτων, κατάφεραν να σώσουν τις «ακριβές» ζωές τους! Κατάφεραν, επίσης, να τη βγάλουν αρκετά «καθαρή» και μέσα στα στρατόπεδα, αφού τα κελιά τους, συγκρινόμενα, ήταν «χρυσά κελιά». Το τέλος του πολέμου τους βρήκε ελεύθερους, ένοχους και γεμάτους ντροπές για τη συμπεριφορά τους!

Η ταινία, δυστυχώς, υπέκυψε στην περιπέτεια και στην απλή καταγραφή, αφήνοντας στην άκρη την πολιτική και την ψυχολογία. Ο θεατής καλείται απλώς να παρακολουθήσει τα διαδραματιζόμενα, χωρίς να του ανοίγονται μικρές έστω χαραμάδες για πολιτικές και ψυχολογικές ερμηνείες της πράξης! Αυτή η πολύ λαθεμένη προσέγγιση έκανε την ταινία μονοδιάστατη και της στέρησε άλλες πιο παραγωγικές καλλιτεχνικά και πολιτικά πλευρές! Φαντάζεστε, για παράδειγμα, να ασχολιόταν με το ερώτημα του φόβου του θανάτου, που μπορεί να σε εξαθλιώσει και να σε οδηγήσει στη συνεργασία με τον εχθρό; Τι θέμα, αλήθεια! Μιλάμε, βέβαια, για άλλη ταινία!

Οι «Παραχαράκτες» του Αυστριακού Στέφαν Ρουτσοβίτσκι δίνουν απλώς την πληροφορία! Γνωστοποιούν ένα ακόμα, άγνωστο ίσως στους πολλούς, επεισόδιο του Β' Παγκόσμιου πολέμου. Η κατασκευή της, η φωτογραφία, η ατμόσφαιρα και οι ερμηνείες δεν περνάνε απαρατήρητα. Η ταινία στηρίζεται στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Αντολ Μπούρκερ, Εβραίου τυπογράφου από τη Σλοβακία, ο οποίος πήρε μέρος στην «επιχείρηση».

Παίζουν: Καρλ Μάρκοβιτς, Ογκουστ Ντιλ, Ντέβιντ Στρίσαου, Ντολόρες Τσάπλιν.

Η σκηνοθέτης και πρωταγωνίστρια στις «Θεατρίνες» Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι είναι κόρη Ιταλού βιομηχάνου ο οποίος μετακόμισε, όταν αυτή ήταν ακόμα μικρή, στο Παρίσι για πολιτικούς λόγους, λένε! Αυτό δεν το αναφέρω σαν κατηγορία, αλλά σαν ταυτότητα των ανησυχιών της δημιουργού, η οποία έχει πρωταγωνιστήσει και σε μια σειρά πετυχημένων ταινιών άλλων σκηνοθετών. Οι «Θεατρίνες» είναι η δεύτερη σκηνοθετική της δουλειά.

Η Τεντέσκι, λοιπόν, πήρε μια δική της μικρή εμπειρία (ένας βοηθός σκηνοθέτη την έδιωξε από μια συμμετοχή της στο ανέβασμα του θεατρικού έργου του Τουργκένιεφ «Ενας Μήνας στην Εξοχή») και την έκανε σενάριο. Στη θέση της έβαλε μια σαραντάρα ηθοποιό, η οποία έχοντας ηλικιακά και υπαρξιακά (λόγω ηλικίας)προβλήματα, αλλά και «δύσκολες» προσωπικές στιγμές, θάνατοι, χωρισμοί κλπ. προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο θέατρο και στην πραγματικότητα.

Η ταινία προσεγγίζει, μάλλον, «εγκεφαλικά» το ζήτημα. Θεωρεί ότι οι ανασφάλειες είναι προσωπικό και όχι κοινωνικό πρόβλημα. Για να στεριώσει την άποψή της δανείζεται και επιλεγμένες στιγμές από το θεατρικό έργο του Τουργκένιεφ και μπλέκει τον εαυτό της με την ηρωίδα (φιλολογική) του έργου. Μοιραία καταλήγει πάλι σε αδιέξοδα!

Αυτοβιογραφική και η δεύτερη, λοιπόν, ταινία της Τεντέσκι (το ίδιο και η πρώτη που ασχολιόταν με τα «οικογενειακά» της). Αυτό δεν είναι κατ' ανάγκη κακό. Οσες φορές η ταινία καταφέρνει να κάνει το προσωπικό γενικό, συγκινεί το θεατή. Οσες φορές το προσωπικό είναι κυρίαρχο, τότε ο θεατής παρακολουθεί απλώς την ιστορία! Η οποία είναι δοσμένη ατμοσφαιρικά. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως η σκηνή και το παρασκήνιο του θεάτρου ασκεί πάντοτε γοητεία και πάντοτε τραβάει την προσοχή του κοινού.

Παίζουν: Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι, Ματιέ Αλμαρίκ, Μαρίσα Μπορίνι.

• «Χόρτον», των Τζίμι Χέιγουορντ και Στιβ Μαρτίνο.

Από τα πιο καλά και ευγενικά καρτούν! Πολύ καλό σχέδιο και ευχάριστα καθαρά χρώματα. Ενα κύμα σκόνης πλανιέται στον αέρα. Μέσα από τη σκόνη ακούγεται μια φωνή. Ο μικρός ελέφαντας, ο Χόρτον, προσπαθεί να πείσει τους γύρω του, πως κάτι υπάρχει μέσα στη σκόνη. Μια ζωή, ίσως... Ολοι τον περνάνε για τρελό. Στο τέλος, βέβαια, θα νικήσει!

Πολύ καλές ελληνικές φωνές στην ελληνική βερσιόν: Γιάννης Ζουγανέλης, Γιάννης Κότσιρας, Ηλίας Ζερβός.

• «21», του Ρόμπερτ Λούκετικ.

Πέντε φοιτητές από το Χάρβαρντ, αντί να γίνουν πολιτικοί προτίμησαν να γίνουν χαρτοπαίκτες (από τζόγο σε τζόγο). Χρησιμοποιώντας το «μαθηματικό» μυαλό τους, τινάζουν στον αέρα τα καζίνο του Λας Βέγκας! Αυτή η αληθινή ιστορία έγινε μια ψεύτικη ταινία.

Παίζουν: Τζιμ Στέρτζερς, Κέιτ Μπόσγουερθ, Κέβιν Σπέισι, Λόρενς Φίσμπερν.