Την ίδια ώρα που η κυβέρνηση αναμασά το παραμύθι του «τέλους των μνημονίων», οι εργαζόμενοι μέσα στους χώρους δουλειάς βλέπουν ότι η «επιστροφή στην κανονικότητα» μεταφράζεται σε ακόμα μεγαλύτερη ένταση της εκμετάλλευσης, εντατικοποίηση και χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας.

Η μεγαλοεργοδοσία, για να διασφαλίσει τα κέρδη και την «ανταγωνιστικότητά» της αξιοποιεί όλο το πλούσιο αντεργατικό νομικό οπλοστάσιο που διατηρεί άθικτο και εμπλουτίζει συνεχώς η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

Ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με συνδικαλιστές από δυναμικούς κλάδους και χώρους για την καπιταλιστική ανάκαμψη, οι οποίοι συχνά προβάλλονται ως «πρότυπο»: Οι τρεις συνδικαλιστές από τον κλάδο της Ενέργειας, του Φαρμάκου και από το εργοστάσιο «Παπαστράτος» μάς περιγράφουν τους τρόπους με τους οποίους το κεφάλαιο εντατικοποιεί την εργασία, τις συνέπειες που έχει αυτή η εντατικοποίηση στη ζωή των εργαζομένων καθώς και τη μάχη των δυνάμεων που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, για να οργανωθούν οι εργαζόμενοι, να βάλουν εμπόδια στην αντεργατική επίθεση και να περάσουν στην αντεπίθεση.

Ο Χρήστος Ματαράγκας, πρόεδρος του κλαδικού Σωματείου Ενέργειας Αττικής - Βοιωτίας - Εύβοιας - Κορίνθου και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενέργειας, μας μιλάει για τους μεγάλους ομίλους διύλισης, εκεί που, όπως μας λέει, «η εντατικοποίηση στην εργασία είναι έκδηλη».

Υπάρχει σημαντική μείωση του αριθμού των εργαζομένων με σταθερή και απευθείας σχέση εργασίας, λόγω συνταξιοδοτήσεων. Από το 2009 έως σήμερα, υπολογίζεται ότι φτάνει στο 12%. Ενα τμήμα όσων συνταξιοδοτήθηκαν δεν αντικαταστάθηκε καθόλου. Ενα άλλο αντικαταστάθηκε με την εργολαβοποίηση.

Την ίδια ώρα, η κερδοφορία των επιχειρήσεων σημειώνει θεαματική άνοδο, με πιο χαρακτηριστικές τις εκτιμήσεις για ρεκόρ κερδοφορίας το 2018.

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το προσωπικό λειτουργίας των εγκαταστάσεων ισοδυναμεί αριθμητικά με το προσωπικό ασφαλείας. Αυτό σημαίνει μπόλικη υπερωριακή απασχόληση, τα λεγόμενα 12ωρα σε περίπτωση ασθένειας ή ρεπό, η οποία ενισχύεται από ειδικές περιπτώσεις, όπως αυτή της γενικής ή έκτακτης συντήρησης.

Η κούραση, σε συνδυασμό με την πίεση, μπορεί να οδηγήσει σε εργατικά «ατυχήματα» και επαγγελματικές ασθένειες. Οι εργαζόμενοι πάσχουν από μυοσκελετικά προβλήματα, καρδιοπάθειες, δερματοπάθειες, πολλοί εμφανίζουν καρκίνο. Δεν υπάρχει σχετική καταγραφή, ούτε αναγνωρίζονται ως επαγγελματικές ασθένειες, γιατί αυτό θα οδηγούσε στη λήψη πρόσθετων μέτρων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Ολα μπαίνουν κάτω από τον τίτλο «κοινή νόσος». Οι εργαζόμενοι δουλεύουν σε κυλιόμενη 24ωρη βάρδια, μέχρι τη στιγμή της συνταξιοδότησης, μέχρι δηλαδή τα 62 χρόνια πλέον, γεγονός που αποτελεί τεράστια καταπόνηση για τον οργανισμό.

Αντίστοιχα, στο φυσικό αέριο, ειδικά μετά τις πρόσφατες αλλαγές στη διάρθρωση των εταιρειών διανομής αερίου, μερικές δεκάδες εργαζομένων αναλαμβάνουν τη δουλειά για ολόκληρα τμήματα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή υπερωριακή απασχόληση ακόμα και για 6 μέρες τη βδομάδα, ακόμα και 7 μέρες τη βδομάδα κατά περιόδους. Στην αεριοκίνηση υπάρχει αύξηση της χορήγησης αερίου λόγω των ΙΧ, η δουλειά συνεχίζει να γίνεται με τον ίδιο αριθμό εργαζομένων, που αναγκάζονται να εκτελούν διπλούς ρόλους (έλεγχο εγκατάστασης και χορήγηση), με ωράρια που σε κάποιες περιπτώσεις φτάνουν το 12ωρο.

Στις εργολαβίες, στα δίκτυα του ΔΕΔΔΗΕ, οι εργαζόμενοι εκτίθενται στην επικίνδυνη φύση της δουλειάς, χωρίς να τους χορηγούνται τα αντίστοιχα μέσα ατομικής προστασίας, με ασυντήρητα οχήματα και εργαλεία. Εκτελούν κι εδώ διπλούς ρόλους εργασίας, π.χ. χειριστής σκαπτικού κάνει και τον οδηγό φορτηγού, οι υπερωρίες είναι μόνιμο καθεστώς, αντιμετωπίζουν συνεχώς προβλήματα με την πληρωμή τους.

Οι εργαζόμενοι, τονίζει ο πρόεδρος του κλαδικού Σωματείου, καταλαβαίνουν στο πετσί τους την εντατικοποίηση, τις συνέπειες στην υγεία τους. Υπάρχουν φαινόμενα μόνιμης κόπωσης, καθώς οι ώρες ξεκούρασης συμπιέζονται. Αυτοί που έχουν μικρά παιδιά, όταν δεν ξέρουν τι τους περιμένει στη δουλειά, πότε θα σχολάσουν, έρχονται αντιμέτωποι με δυσκολίες στον οικογενειακό προγραμματισμό.

Την ίδια ώρα που οι εργαζόμενοι βιώνουν όλα τα παραπάνω, οι συνδικαλιστικές δυνάμεις που στηρίζουν την εργοδοσία πασχίζουν ώστε οι αντιδράσεις να μένουν στις περισσότερες περιπτώσεις μόνο στο επίπεδο της αγανάκτησης. Αναπαράγουν τη λογική της «εργασιακής ειρήνης», καλούν τους εργαζόμενους να «βάλουν πλάτη», με τον ισχυρισμό ότι όταν πάει καλά η επιχείρηση δήθεν πάνε καλά και οι εργαζόμενοι.

Στην αντίπερα όχθη, το κλαδικό Σωματείο προτάσσει τα ζητήματα του εργάσιμου χρόνου, της υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Αναδεικνύει ότι η εντατικοποίηση της εργασίας αποτελεί μια επικίνδυνη κατάσταση για τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων, γεγονός που έχει επιβεβαιωθεί με τον πιο τραγικό τρόπο στον κλάδο μας.

Σε όλους τους χώρους εργαζομένων έχουμε προχωρήσει σε κινητοποιήσεις, επιβεβαιώνοντας στην πράξη ότι το Σωματείο παλεύει συνολικά για τα ζητήματα που αφορούν στην εργασία και τη ζωή των συναδέλφων. Παλεύουμε ενάντια στη λογική της ανάθεσης, την οποία ενισχύουν οι δυνάμεις του κυβερνητικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού, καλούμε τους εργαζόμενους να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους, να αγωνιστούν ενάντια στην εργοδοσία και την κυβέρνηση.

Ο Στάθης Σταθουλόπουλος, πρόεδρος του Συνδικάτου Εργαζομένων Φαρμάκου και Καλλυντικού Αττικής, μας λέει ότι οι μορφές εντατικοποίησης που χρησιμοποιεί η εργοδοσία στον κλάδο ποικίλλουν από χώρο σε χώρο. Σε κάθε περίπτωση, οι εργοδότες επιχειρούν να αξιοποιήσουν όλα τα αντεργατικά μέτρα που έχουν στη φαρέτρα τους και ταυτόχρονα έχουν επεξεργασμένη τακτική για να καλλιεργήσουν ιδεολογήματα και αυταπάτες στους εργαζόμενους, αξιοποιώντας το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι του κλάδου αμείβεται ακόμα με την τελευταία σύμβαση που είχε υπογραφεί το 2009.

Στα φαρμακεία, μετά την αναδιάρθρωση του ωραρίου, οι εργαζόμενοι εργάζονται πολλές ώρες, από το πρωί μέχρι το βράδυ, χωρίς τις περισσότερες φορές να πληρώνονται τις επιπλέον ώρες. Οι νεοπροσλαμβανόμενοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό της ΕΓΣΣΕ.

Ανάλογη είναι η κατάσταση στις φαρμακαποθήκες, κυρίως στις ιδιωτικές.

Στα εργοστάσια, οι εργοδότες επιβάλλουν το κυλιόμενο ωράριο, κόντρα στην κλαδική σύμβαση του 2009 που προβλέπει 40 ώρες εργασίας, Δευτέρα έως Παρασκευή.

Στον τομέα της ιατρικής ενημέρωσης, στα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης, έγιναν εκατοντάδες απολύσεις, λόγω των αναδιαρθρώσεων στο φάρμακο. Οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ, με εξαντλητικούς ρυθμούς, χωρίς να πληρώνονται τις επιπλέον ώρες, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα.

Αρκετοί εργοδότες αξιοποιούν τα «δουλεμπορικά» γραφεία, με την πλειοψηφία των εργαζομένων σε αυτά να απασχολείται με χειρότερους όρους από τους «μόνιμους» εργαζόμενους.

Το κοινό στοιχείο που υπάρχει είναι ότι, ακόμα και στο πλαίσιο του 8ωρου, οι εργοδότες επιβάλλουν με διάφορους τρόπους στους εργαζόμενους να παράγουν όσο γίνεται περισσότερο, πόσο μάλιστα όταν κάθονται και υπερωρίες.

Το Συνδικάτο έχει αναπτύξει πλούσια δραστηριότητα για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Σήμερα αγωνίζεται για την υπογραφή κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης. Οπως μας επισημαίνει ο πρόεδρός του, το σωματείο κατάφερε σε αρκετές περιπτώσεις με τη μαζική συμμετοχή εργαζομένων, να μην εφαρμοστεί το κυλιόμενο ωράριο, να μην περάσει η κατάργηση του πενθήμερου Δευτέρα έως Παρασκευή και 40 ώρες. Εργολαβικοί εργαζόμενοι να αμείβονται όσο και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι. Γίνεται προσπάθεια να ενταχθεί αυτή η κατηγορία των εργαζομένων στην κλαδική Σύμβαση.

Στον κλάδο μας υπογράφονται επιχειρησιακές συμβάσεις και η μάχη που δίνουμε όλα αυτά τα χρόνια είχε ως αποτέλεσμα να είναι στο πλαίσιο της κλαδικής Σύμβασης που είχε υπογραφεί το 2009, προσθέτει ο πρόεδρος του κλαδικού Σωματείου. Οπως μας λέει, η εμπειρία δείχνει ότι όταν οι εργαζόμενοι μαζί με το Συνδικάτο μπαίνουν μπροστά για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους έχουμε αποτελέσματα. Οπου οι εργαζόμενοι υποκύπτουν στις πιέσεις της εργοδοσίας έχουμε πισωγυρίσματα, χάνονται κατακτήσεις.

Από την άλλη μεριά, οι δύο διασπαστικές ομοσπονδίες των ιατρικών επισκεπτών - ΠΟΙΕ και ΠΟΕΦΣΕΚ - κάνουν προσπάθεια να μπουν και στις άλλες ειδικότητες του κλάδου για να μπορέσουν να καλλιεργήσουν την αυταπάτη ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να βάζουν πλάτη για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι επιχειρήσεις. Αυτές οι δυνάμεις (ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ, ΜΕΤΑ) ουσιαστικά είναι το μακρύ χέρι της εργοδοσίας για να περάσουν τα σχέδιά της.

Ο Κώστας Νικολόπουλος, εκλεγμένος με τη ΔΑΣ στο Διοικητικό Συμβούλιο στο Σωματείο Εργαζομένων στην επιχείρηση «Παπαστράτος», μας μιλάει για τη μείωση προσωπικού, την αλλαγή του ωραρίου εργασίας, την ανάθεση εργασιών σε εργολάβους, την προσπάθεια της εργοδοσίας να καταργήσει τις ειδικότητες.

Η εργοδοσία, σημειώνει, καυχιέται για τη νέα επένδυση που έκανε. Ομως, προϋπόθεση για την επένδυση είναι η χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας. Το 2017 οι εργαζόμενοι κλήθηκαν να υπογράψουν ατομικές συμβάσεις εργασίας για την εφαρμογή κυλιόμενου ωραρίου. Σήμερα, αυτό εφαρμόζεται μόνο στο μηχανοστάσιο, καθώς δεν υπάρχει ο απαιτούμενος όγκος παραγωγής για να εφαρμοστεί στο σύνολο των εργαζομένων. Να σημειωθεί ότι το καλοκαίρι του 2017 η εργοδοσία προχώρησε στην επταήμερη λειτουργία του εργοστασίου, με έξι και επτά μέρες συνεχόμενης δουλειάς, όμως ύστερα από πρωτοβουλία της ΔΑΣ με τη συλλογή υπογραφών και τις αντιδράσεις των εργαζομένων, αυτό σταμάτησε.

Παράλληλα, η εργοδοσία αναθέτει εργασίες σε εργολάβους, καθώς οι εργολαβικοί εργαζόμενοι είναι πιο φθηνοί και με λιγότερα δικαιώματα. Σήμερα φθάνουν περίπου τους 80 - 90 σε σύνολο περίπου 360 εργαζομένων στην παραγωγή. Αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, δηλαδή με μόλις 586 ευρώ το μήνα μεικτά. Μάλιστα, μόνο ύστερα από παρέμβαση της ΔΑΣ πήραν ένσημο βαρύ και ανθυγιεινό αντί για το απλό που είχαν στην αρχή.

Στο μόνιμο προσωπικό η εντατικοποίηση εκδηλώνεται και μέσα από την προσπάθεια να καταργηθούν οι ειδικότητες και «όλοι να τα κάνουν όλα». Γι' αυτό ζητούν από εργαζόμενους να εκπαιδευτούν σε «πρακτικές» που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο εργασίας τους. Σε όσους αντιδρούν υπάρχουν και «συνέπειες», όπως οι γραπτές επιπλήξεις. Ετσι η εργοδοσία θέλει να καλύψει ανάγκες της παραγωγής με το υπάρχον προσωπικό και όχι με επιπλέον προσλήψεις.

Στις συνθήκες εντατικοποίησης δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν συμβεί «ατυχήματα» εντός και εκτός εργοστασίου. Μέσα στο 2018 συνάδελφος έχασε τη ζωή του από παθολογικά αίτια την ώρα που χτύπαγε την κάρτα.

Για αυτήν την κατάσταση ευθύνες φέρει και η πλειοψηφία στη διοίκηση του σωματείου, η οποία ουσιαστικά στηρίζει τους εργοδοτικούς σχεδιασμούς.

Από τη δική μας πλευρά, τονίζει ο Κ. Νικολόπουλος, κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να εμποδίσουμε αλλαγές που χειροτερεύουν τη ζωή των εργαζομένων. Μπήκαμε μπροστά στην οργάνωση των απεργιών. Κάνουμε συνέχεια παρεμβάσεις στη διοίκηση της εταιρείας και του σωματείου. Προσπαθούμε να ενημερώνουμε τους εργαζόμενους, ώστε να μη δεχτούν χτυπήματα στα δικαιώματά τους.

Στην κατεύθυνση αυτή στο επόμενο Διοικητικό Συμβούλιο του σωματείου, στις 5 Νοέμβρη, θα ζητήσουμε να γίνει Γενική Συνέλευση με τα θέματα που αφορούν τους εργαζόμενους, όπως επιπλέον προσωπικό στις μηχανές, λήψη πρόσθετων μέτρων για την Υγεία και Ασφάλεια κ.ά.