Ερώτηση:

Υπάρχει ανταγωνισμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση ή η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι υποχείριο των ΗΠΑ, όπως λένε διάφορες δυνάμεις στη χώρα μας;

Απάντηση:

Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι υπαρκτός και οξύνεται.

Γενικά, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κράτη και ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές ενώσεις, συνυπάρχει με τους μεταξύ τους συμβιβασμούς. Η πηγή του ανταγωνισμού, βρίσκεται στη λειτουργία και δράση των μονοπωλίων. Τα μονοπώλια, ως προς τη δράση τους είναι διεθνικά. Δεν παύουν όμως να έχουν εθνική αναφορά ως προς την προέλευση των κεφαλαίων τους και το κράτος που αναλαμβάνει τη βασική υπεράσπιση των συμφερόντων τους.

Τα μονοπώλια μιας χώρας ανταγωνίζονται τα μονοπώλια άλλων χωρών στη διεθνή αγορά. Αυτός ο ανταγωνισμός εκφράζεται με τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Τα μονοπώλια διαμοιράζουν μεταξύ τους την αγορά, ανάλογα με τη δύναμη καθενός, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τη σύναψη διαφόρων μορφών συμφωνιών μεταξύ των καπιταλιστών, αλλά αυτές οι συμφωνίες είναι προσωρινοί συμβιβασμοί, αφού κάθε μονοπώλιο επιδιώκει πάντα μεγαλύτερο μερίδιο. Αρα, πίσω από τις συμφωνίες υπάρχουν οι ανταγωνισμοί, δεν καταργούνται. Γι' αυτό και οι συμφωνίες σπάνε, για να ξαναδημιουργηθούν άλλες, αλλάζουν οι μεταξύ τους συμμαχίες, οι συσχετισμοί ομίλων κλπ. Ανάλογη είναι και η διαδικασία ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη την εποχή του ιμπεριαλισμού.

Θα αναφέρουμε ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα που λίγο ές πολύ αναδεικνύουν όχι μόνο τις αντιθέσεις, αλλά και την έντασή τους.

Ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΕ έχει εδώ και μερικά χρόνια ξεσπάσει εμπορικός πόλεμος για δυο προϊόντα, τις μπανάνες και το βοδινό κρέας. Σχετικά με το βοδινό κρέας, η ΕΕ απαγορεύει τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, γιατί τα βοοειδή στις ΗΠΑ μεγαλώνουν με ορμόνες. Αυτή είναι η επίσημη αιτιολογία, αλλά πίσω κρύβεται η ανάγκη προστατευτισμού της ίδιας παραγωγής για τη Γερμανία, την Ολλανδία κλπ.

Σχετικά με τον πόλεμο της μπανάνας, η υπόθεση απασχολεί τον ΠΟΕ. Οι ΗΠΑ έχουν συμφωνήσει με χώρες της Λατινικής Αμερικής να αγοράζουν όλη την παραγωγή τους στην μπανάνα και να την εξάγουν διεθνώς. Επιδιώκουν δε να μπουν στην αγορά της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι αν και αυτό το προϊόν τους είναι φτηνότερο, εμποδίζεται η εισαγωγή του στην ΕΕ, λόγω της Συμφωνίας του Λομέ. (Είναι η συμφωνία της ΕΕ με χώρες, πρώην αποικίες των κρατών - μελών της, στην Καραϊβική και τη Βόρεια Αφρική, να αγοράζει τη δική τους παραγωγή μπανάνας). Οι συμφωνίες, βεβαίως, αυτές συνεπάγονται και διείσδυση των μονοπωλίων, σ' αυτές τις χώρες. Επομένως, ο ανταγωνισμός δε γίνεται μόνο για το μοίρασμα της αγοράς στην μπανάνα, αλλά και για γενικότερες συμφωνίες μοιράσματος αγορών.

Αλλο παράδειγμα είναι οι πηγές ενέργειας και κυρίως το πετρέλαιο.

Για παράδειγμα οι ΗΠΑ αξιοποιούν τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, βασική ενεργειακή πηγή τόσο για την ΕΕ, όσο και για την Ιαπωνία, προκειμένου να τις δυσκολέψουν στον ενεργειακό τομέα. Η ΕΕ επειδή δεν έχει δικές της ενεργειακές πηγές κάνει εισαγωγές και έχει δαπάνες κατά 40% μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες των ΗΠΑ που έχουν και δικά τους πετρέλαια και δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από εισαγωγές. Ετσι οι εκπρόσωποι της ΕΕ αναπτύσσουν σχέσεις με χώρες όπως το Ιράκ, το Ιράν, η Λιβύη, χώρες στις οποίες εναντιώνονται οι ΗΠΑ. Το ίδιο εκφράζεται και στον τωρινό ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Κεντρική Ασία, για τα πετρέλαια της Κασπίας και τους αγωγούς. Οι ΗΠΑ διεκδικούν στην περιοχή την πρωτοκαθεδρία, για να ελέγχουν τους αγωγούς των πετρελαίων και του φυσικού αερίου, αλλά και τα πετρέλαια της Κασπίας, στα οποία έχουν μερίδιο εκτός από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Καζαχστάν και το Τουρκμενιστάν και που έχουν συναφθεί διάφορες συμφωνίες για την εκμετάλλευσή τους τόσο από μονοπώλια των ΗΠΑ, όσο και της ΕΕ.