Σαν «αλεπού στο παζάρι», ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών και ειδικός απεσταλμένος στα Δυτικά Βαλκάνια Μάθιου Πάλμερ πραγματοποίησε διαδοχικές επισκέψεις από τα τέλη Οκτώβρη σε Σκόπια, Πρίστινα, Βελιγράδι και Αθήνα, επιχειρώντας να αναστρέψει το κλίμα ανησυχίας και δυσθυμίας που προκάλεσε η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ, με πρωταγωνίστρια τη Γαλλία, να μην ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις με Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία.

Η περιοδεία του στην περιοχή εξυπηρέτησε την προώθηση βασικών αμερικανικών γεωπολιτικών συμφερόντων, όπως η διατήρηση της αμερικανοΝΑΤΟικής κοπής Συμφωνίας των Πρεσπών μεταξύ Βόρειας Μακεδονίας και Ελλάδας, η δημιουργία συνθηκών για την επανάληψη του διαλόγου μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, ώστε να επιτευχθεί μεσοπρόθεσμα η πολυπόθητη (για τους Δυτικούς ιμπεριαλιστές) «ομαλοποίηση» των μεταξύ τους σχέσεων (και να νομιμοποιηθεί εμμέσως η προ 20ετίας ιμπεριαλιστική επίθεση του ΝΑΤΟ στην πρώην ΟΔ Γιουγκοσλαβίας).

Στις επαφές του με την ελληνική κυβέρνηση αλλά και με στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ (πρώην υπουργούς) εστίασε στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, στα ενεργειακά σχέδια στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, με έμφαση στον περιορισμό των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της ενίσχυσης των αμερικανικών συμφερόντων αγωγών όπως ο ΤΑP και ο ΙGB (με αζέρικο φυσικό αέριο) και της αποθήκευσης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου στην Αλεξανδρούπολη, όπου στήνεται και η νέα αμερικανική βάση.

Πάντως, μολονότι διπλωμάτης, ο Μάθιου Πάλμερ δεν μάσησε τα λόγια του. Αναδεικνύοντας ξεκάθαρα πως η νευραλγική περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων παραμένει μία από τις σφαίρες αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ και ισχυρών χωρών της ΕΕ, όπως η Γαλλία, σημείωσε: «Η Αμερική θέλει τα Δυτικά Βαλκάνια να έχουν ευρωπαϊκή προοπτική και θα κάνει ό,τι μπορεί για να πείσει την ΕΕ να αλλάξει θέση πριν την επόμενη σύνοδο ηγετών της ΕΕ στο Ζάγκρεμπ τον Μάη. Για μας η ΕΕ έκανε ένα ιστορικό λάθος, στέλνοντας το λάθος μήνυμα σε όλη την περιοχή», τόνισε την περασμένη Δευτέρα στο Βελιγράδι ο Αμερικανός αξιωματούχος.

Οι δηλώσεις του δεν προκάλεσαν έκπληξη. Παρόμοιες θέσεις διατύπωσε λίγες μέρες νωρίτερα μιλώντας στο πανεπιστήμιο της πρωτεύουσας του Κοσσυφοπεδίου, Πρίστινα. «Η ΕΕ πρέπει να κάνει τα μαθήματά της και γρήγορα! Η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στη Δύση πρέπει να ολοκληρωθεί! Το όραμα είναι κεντρικό για τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα και θα λέγαμε, επίσης, και για τα ευρωπαϊκά στρατηγικά συμφέροντα», τόνισε.

Σε μία προσπάθεια να μην αφήσει αμφιβολίες για τους στρατηγικούς αντιπάλους των δυτικών ιμπεριαλιστικών χωρών στην περιοχή, προειδοποίησε ότι «εάν η Δύση χάσει έδαφος, τότε Ρωσία, Κίνα και άλλοι παράγοντες θα καλύψουν με ευχαρίστηση οποιοδήποτε κενό ηγεσίας και οράματος σε αυτήν τη σημαντική περιοχή!».

Ωστόσο, ο Πάλμερ δεν έμεινε στις απειλές που επισείουν για ΗΠΑ και ισχυρές χώρες της ΕΕ οι στρατηγικές κινήσεις των ανταγωνιστών τους στη γεωπολιτική σκακιέρα των Δυτικών Βαλκανίων. Αξιοποιώντας στο έπακρο την πρόσφατη ιδιότητα του ειδικού απεσταλμένου για τα Δυτικά Βαλκάνια, ο Πάλμερ άρχισε εντατικά την προετοιμασία εδάφους για το επόμενο μεγάλο παζάρι που θα στηθεί τους επόμενους λίγους μήνες (τέλος του 2019 ή αρχές του 2020) ανάμεσα σε Βελιγράδι και Πρίστινα, με στόχο την επίτευξη μίας σειράς συμβιβασμών που θα επιτρέψουν την περιβόητη «ομαλοποίηση» των μεταξύ τους σχέσεων (με ή χωρίς αλλαγές συνόρων στην περιοχή...), ώστε να δεθούν πιο γερά στο άρμα των Δυτικών ιμπεριαλιστών.

Η προειδοποίηση του Πάλμερ προς το Βελιγράδι πως δεν πρόκειται να μπει στην ΕΕ εάν δεν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του ΝΑΤΟικού προτεκτοράτου, φανερώνει εν μέρει κάποιες από τις αντικειμενικές δυσκολίες που γεννά ο ανταγωνισμός π.χ. με τη Ρωσία. Η επίσκεψη του Πάλμερ έγινε «συμπτωματικά» λίγες μέρες μετά από τη σερβο-ρωσική στρατιωτική άσκηση «Σλαβική Ασπίδα 2019» και ενώ επικυρώθηκαν σερβο-ρωσικά παζάρια για την αγορά ρωσικών πυραύλων «Pantsir-S», που αναμένεται να αναπτυχθούν στη Σερβία τους επόμενους λίγους μήνες. Είχε επίσης συμφωνηθεί την ίδια περίοδο ο υπερδιπλασιασμός της υπόγειας αποθήκης ρωσικού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου στη Σερβία στο Μπανάτσκι Ντβορ, όπως προέβλεπε το ρωσο-σερβικό μνημόνιο που υπέγραψαν τον περασμένο Γενάρη στο Βελιγράδι οι Πρόεδροι Ρωσίας Βλ. Πούτιν και Σερβίας Αλ. Βούτσιτς.

Η δήλωση του Σέρβου Προέδρου, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, πως η χώρα του «είναι έτοιμη για συμβιβασμό, αλλά δεν είναι πρόθυμη να ανεχθεί την ταπείνωση των Σέρβων στο Κόσοβο», αποδεικνύει πως είναι πλέον έτοιμο το έδαφος για τον επόμενο γύρο διαπραγμάτευσης. Το πότε ακριβώς θα αρχίσει δεν είναι γνωστό. Το πιθανότερο είναι να ξεκινήσει αφού ικανοποιηθούν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις.

Η πρώτη είναι η συγκρότηση νέας κυβέρνησης στο Κοσσυφοπέδιο, όπου τα εκεί ενδοαστικά παζάρια παραμένουν σε εξέλιξη φέρνοντας στο προσκήνιο, για πρώτη φορά, «νέους παίκτες», όπως ο νικητής των εκλογών και αρχηγός του «Κινήματος Αυτοδιάθεσης» Αλμπιν Κούρτι. Ο Κούρτι, που θεωρείται ο πιθανότερος επόμενος πρωθυπουργός στο Κοσσυφοπέδιο, δεν διετέλεσε διοικητής των αυτονομιστών του ΟΥΤΣΕΚΑ όπως ο πρώην πρωθυπουργός Ράμους Χαραντινάι (που κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου) ή ο νυν Πρόεδρος Χασίμ Θάτσι.

Η δεύτερη προϋπόθεση είναι η επίσημη ανάληψη καθηκόντων της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δη του νέου επικεφαλής της Κοινής Εξωτερικής και Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ (διαδόχου της απερχόμενης Φεντερίκα Μογκερίνι) Τζοζέπ Μπορέλ.

Η τρίτη είναι η ανάδειξη της επόμενης σερβικής κυβέρνησης την άνοιξη, καθώς τον Μάρτη ή τον Απρίλη του 2020 πρόκειται να διεξαχθούν γενικές εκλογές. Μία ενδεχόμενη αλλαγή κυβέρνησης στη Σερβία θα μπορούσε να προκαλέσει επιπτώσεις στο επικείμενο παζάρι Βελιγραδίου - Πρίστινας, καθυστερώντας την επίτευξη συμφωνίας πριν από τη νέα σύνοδο των ηγετών της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια που έχει προγραμματιστεί στο Ζάγκρεμπ τον Μάη του 2020.

Ωστόσο, η σύνοδος στο Ζάγκρεμπ δεν θα περιοριστεί σε όσα αφορούν τους επόμενους γύρους παζαριού σε Βελιγράδι και Πρίστινα. Είναι βέβαιο πως θα ασχοληθεί με τις εξελίξεις στη Βόρεια Μακεδονία και τη διεκπεραίωση εκκρεμοτήτων που απορρέουν από τη Συμφωνία των Πρεσπών, καθώς θα έχουν, έως τότε, διεξαχθεί στα Σκόπια οι βουλευτικές εκλογές της 12ης Απρίλη.

Μέχρι τότε δεν θα λείψουν άλλες «διπλωματικές» πρωτοβουλίες για προθέρμανση των επόμενων παζαριών στα Δυτικά Βαλκάνια.

Την Παρασκευή 8 Νοέμβρη ολοκληρώθηκε στη Γενεύη ο διήμερος «Στρατηγικός Διάλογος για τα Δυτικά Βαλκάνια», με πρωτοβουλία του «Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός» και τη συμμετοχή υψηλόβαθμων αξιωματούχων από Σερβία, Αλβανία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Κοσσυφοπέδιο και Βοσνία - Ερζεγοβίνη, αλλά και χώρες της ευρύτερης περιοχής, όπως η Τουρκία που εκπροσωπήθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Στην ατζέντα συζητήσεων του Στρατηγικού Διαλόγου για τα Δυτ. Βαλκάνια συμπεριλαμβάνονταν θέματα που αφορούσαν την καπιταλιστική ανάπτυξη και την απασχόληση στις έξι χώρες της περιοχής, την εκεί διευκόλυνση και αύξηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων ξένων και ντόπιων μονοπωλίων, τη βελτίωση των υποδομών σε Ενέργεια, Μεταφορές και Εμπόριο, την αντιμετώπιση των ανισοτήτων μεταξύ ανδρών - γυναικών και την αξιοποίηση Νέων Τεχνολογιών για το Μέλλον της Εργασίας στις χώρες της περιοχής.

Χώρο για περισσότερες παρασκηνιακές, και μη, διαβουλεύσεις και παζάρια στα Δ. Βαλκάνια αναμένεται να δώσει την επόμενη βδομάδα 12 και 13 Νοέμβρη το λεγόμενο «Φόρουμ Ειρήνης του Παρισιού», στο οποίο θα συμμετάσχουν δεκάδες ξένοι αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων και ο Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Στίβο Πεντάροφσκι.