Η συνέντευξη του Προέδρου της Γαλλίας στο περιοδικό «Economist» έφερε στο προσκήνιο τις σοβαρές αντιθέσεις που «σιγοβράζουν» εδώ και καιρό στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, επιβεβαιώνοντας ότι «δοκιμάζονται» όλο και περισσότερο οι διεθνείς ενδοϊμπεριαλιστικές ισορροπίες, όπως διαμορφώθηκαν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.

«Αυτό που σήμερα βιώνουμε είναι ο εγκεφαλικός θάνατος του ΝΑΤΟ», υποστήριξε ο Εμανουέλ Μακρόν, ασκώντας έντονη κριτική στη στάση μελών του ΝΑΤΟ με πρώτες τις ΗΠΑ, για τις οποίες ανέφερε ότι παραμένουν «ο μεγάλος μας σύμμαχος» αλλά «κοιτάζουν και αλλού», προς «την Κίνα», αλλά και ότι πλέον δεν συμμερίζονται «την ιδέα του ευρωπαϊκού σχεδίου».

Πρέπει «τώρα να αποσαφηνισθεί ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι του ΝΑΤΟ» πρόσθεσε, ενώ όταν ρωτήθηκε αν εξακολουθεί να πιστεύει στο άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ (που προβλέπει ότι αν ένα κράτος - μέλος δεχτεί επίθεση τα άλλα μέλη το στηρίζουν στρατιωτικά), απάντησε «δεν ξέρω» και αμφισβητώντας ουσιαστικά ανοιχτά τον σημερινό βαθμό συνοχής των μελών του ΝΑΤΟ σημείωσε μεταξύ άλλων: «Εάν το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Ασαντ αποφασίσει να απαντήσει στην Τουρκία, θα τη συνδράμουμε; Αυτό είναι μία πραγματική ερώτηση...». Εστιάζοντας συνολικά στους όρους συνεργασίας των μελών του ΝΑΤΟ, επανέφερε διαφωνίες για τις πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία. «Δραστηριοποιούνται ταυτόχρονα εταίροι (από το ΝΑΤΟ) στο ίδιο μέρος του κόσμου και δεν υπάρχει κανένας συντονισμός για οποιαδήποτε στρατηγική λήψης αποφάσεων μεταξύ των ΗΠΑ και των ΝΑΤΟικών συμμάχων τους. Κανένας... Από στρατηγικής και πολιτικής άποψης, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτό συνιστά πρόβλημα, έχουμε ένα σοβαρό πρόβλημα...».

Θυμίζουμε ότι και στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, ο Μακρόν είχε επίσης «διαμαρτυρηθεί» επειδή έμαθε μέσω «tweet» για τις επιλογές Ουάσιγκτον και Αγκυρας στη Συρία, τις οποίες χαρακτηρίζει «σοβαρό λάθος της Δύσης και του ΝΑΤΟ στην περιοχή», που «αποδυναμώνει σε βάθος χρόνου την αξιοπιστία μας (σ.σ. του ΝΑΤΟ) για να μπορούμε να βρούμε εταίρους στο πεδίο των μαχών», που «αμφισβητεί τη λειτουργία του ΝΑΤΟ». Ενώ, αναφερόμενος σε ευρύτερα συμπεράσματα που εξάγονται από τις εξελίξεις στη Συρία, είχε υπερασπιστεί την ανάγκη να δυναμώσει η «κυριαρχία της ΕΕ», αφού «πρόκειται για το πώς θα κάνουμε επιλογές μόνοι μας για το μέλλον μας, πώς θα σχεδιάσουμε το μέλλον μας και πώς θα αποφασίσουμε ότι δεν είμαστε υποτελείς ούτε της Κίνας ούτε των ΗΠΑ».

Μιλώντας αυτήν τη φορά στον «Economist», ο Μακρόν εξήγησε ότι το γαλλικό κεφάλαιο προβληματίζεται ευρύτερα για τις ισορροπίες εντός ΝΑΤΟ και το πώς / αν αυτές εξακολουθούν να εξυπηρετούν τα στρατηγικά του συμφέροντα: «Ο Πρόεδρος Τραμπ, στον οποίο τρέφω μεγάλο σεβασμό, θέτει το θέμα του ΝΑΤΟ ως ένα "εμπορικό σχέδιο". Κατά τη γνώμη του, πρόκειται για ένα σχέδιο όπου οι ΗΠΑ διασφαλίζουν ένα είδος γεωπολιτικής ομπρέλας, αλλά, σε αντάλλαγμα, θα πρέπει να έχουν εμπορική αποκλειστικότητα, να υπάρχει ένα κίνητρο για να αγοράσουμε από τις ΗΠΑ. Η Γαλλία (όμως) δεν έχει υπογράψει γι΄ αυτό», ανέφερε χαρακτηριστικά. Επίσης, ο Μακρόν επέμεινε ότι είναι καιρός η Ευρώπη να σταματήσει να ενεργεί στη Μέση Ανατολή ως «ο μικρότερος σύμμαχος των ΗΠΑ» και επιχειρηματολογώντας, ακόμα μια φορά, για την ανάγκη να δυναμώσει η «Ευρώπη της άμυνας» και να αποκτήσει η ΕΕ αυτοτελή στρατιωτική δύναμη και δράση, υπογράμμισε: «Ας δούμε τι συμβαίνει σήμερα στον κόσμο. Γίνονται πράγματα που ήταν αδιανόητα πριν από πέντε χρόνια - το να αναλωνόμαστε συνεχώς για τους όρους εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, να δυσκολεύεται τόσο πολύ η Ευρώπη να προχωρήσει μπροστά, να έχουμε έναν Αμερικανό σύμμαχο που μας στρέφει την πλάτη σε στρατηγικά ζητήματα, τόσο γοργά - κανείς δεν θα τα θεωρούσε όλα αυτά πιθανά...».

Ούτε η οξύτητα ούτε και η χρονική στιγμή που έγιναν οι επισημάνσεις Μακρόν είναι τυχαίες. Η Γαλλία πρωτοστατεί τον τελευταίο καιρό σε μια αντιπαράθεση που δυναμώνει ούτως ή άλλως εντός του ΝΑΤΟ, παράλληλα με υψηλούς τόνους που αποκτούν συχνά και οι διαφωνίες ειδικότερα Αμερικανών - Ευρωπαίων.

Δεν είναι τυχαίες οι επικρίσεις της Γαλλίας και για την αποχώρηση των Αμερικανών από τη Διεθνή Συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, το πώς το Παρίσι πρωταγωνίστησε για να «διασώσουν» τη Συμφωνία οι υπόλοιποι που την είχαν υπογράψει (Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία και η ΕΕ) με το Ιράν.

Εξίσου ενδεικτικές είναι και οι επικρίσεις της Γαλλίας για την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία για το Κλίμα που υπογράφτηκε το 2016 (είχε «κλείσει» στη Διεθνή Διάσκεψη του Παρισιού, το 2015). Επικρίσεις τις οποίες μάλιστα ο Μακρόν επανέλαβε μεσοβδόμαδα από το Παρίσι, όπου, με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ, χαρακτήρισαν τη Συμφωνία «μη αναστρέψιμη διαδικασία και μπούσουλα για μια ισχυρή δράση για το κλίμα», εκφράζοντας «μεγάλη αποφασιστικότητα» για να εξασφαλιστεί «η απόλυτη και αποτελεσματική υλοποίησή» της. Μάλιστα, ο Μακρόν δήλωσε δίπλα στον Σι ότι θεωρεί τις επιλογές «κάποιων άλλων χωρών» να αποσυρθούν από τη Συμφωνία «επιλογές που γίνονται περιθωριακά» και σημείωσε απροσχημάτιστα: «Διότι όταν η Κίνα, η ΕΕ, η Ρωσία - η οποία επικύρωσε πριν από μερικές βδομάδες τις συμφωνίες του Παρισιού - δεσμεύονται με σθεναρότητα, η μεμονωμένη επιλογή του ενός ή του άλλου δεν αρκεί για να αλλάξει την πορεία του κόσμου. Οδηγεί μόνο στην περιθωριοποίησή (του)...».

Οι αντιδράσεις στη συνέντευξη Μακρόν ήταν πάντως άμεσες.

Καθαρά, αλλά και προσεκτικά, η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, είπε ότι το ΝΑΤΟ «αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ασφάλειας» της Γερμανίας και ότι απέχει πολύ από μια κατάσταση που απαιτεί «μηχανική υποστήριξη». Είπε ότι δεν συμφωνεί με τα «καυστικά σχόλια» του Γάλλου Προέδρου και ότι «δεν είναι απαραίτητη μια τόσο σαρωτική επίθεση, ακόμα κι αν έχουμε προβλήματα και πρέπει από κοινού όλοι να σπρώξουμε (για να αντιμετωπιστούν)». Ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Χάικο Μάας, είπε ότι το ΝΑΤΟ έχει σημαντικό ρόλο για την «ασφάλεια της Γερμανίας και της Ευρώπης» αλλά και για τη διαχείριση «σημαντικών προκλήσεων που έχουν εντεινόμενα διεθνή χαρακτήρα».

Ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, προσπάθησε να θυμίσει «τη δέσμευση των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια» και υποστήριξε ότι «οποιαδήποτε απόπειρα να αποστασιοποιηθεί η Ευρώπη από τη Βόρεια Αμερική όχι μόνο θα εξασθενούσε τη διατλαντική Συμμαχία, αλλά υπάρχει και κίνδυνος να διχάσει την ίδια την Ευρώπη». Πρόσθεσε ότι υποστηρίζει τις προσπάθειες για την «ολοκλήρωση» της άμυνας της ΕΕ, αλλά ότι «η ΕΕ (μόνη της) δεν μπορεί να υπερασπιστεί την Ευρώπη» και κάλεσε Ευρώπη και ΗΠΑ να εργασθούν μαζί για να απαντήσουν στην αυξανόμενη στρατιωτική ισχύ της Κίνας.

Από τη μεριά των ΗΠΑ, ο ΥΠΕΞ, Μάικ Πομπέο, περιορίστηκε να δηλώσει: «Θεωρώ ότι το ΝΑΤΟ παραμένει μία από τις πιο κρίσιμες στρατηγικές συμμαχίες που έχουν καταγραφεί στην ιστορία μας», κρίνοντας μάλιστα κατάλληλη τη στιγμή να επαναλάβει τις διαρκείς «εκκλήσεις» των ΗΠΑ για «δίκαιη κατανομή βαρών» εντός του ΝΑΤΟ.

Τη συνέντευξη Μακρόν σχολίασε όμως και η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα. «Το ΝΑΤΟ είναι (όντως) εγκεφαλικά νεκρό. Αυτό που μας εκπλήσσει είναι ένας από τους ηγέτες του ΝΑΤΟ να μιλά ανοικτά για αυτό» είπε, υπογραμμίζοντας ότι ΝΑΤΟ και ΕΕ αντιμετωπίζουν «μια κρίση ταυτότητας, μια υπαρξιακή κρίση, μία κρίση στρατηγικής και οράματος». Ο επικεφαλής της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Δούμας, Λέονιντ Σλάτσκι, χαρακτήρισε «ακριβή» τη διάγνωση ότι «το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό», προσθέτοντας: «Η τυφλή ευρωατλαντική αλληλεγγύη θα οδηγήσει τελικά την Ευρώπη σε κώμα... Είναι καιρός η ΕΕ να σταματήσει να ακολουθεί τα χνάρια της Ουάσιγκτον και να υιοθετήσει μια πολιτική που θα είναι ευθυγραμμισμένη με τα συμφέροντα όλων των ευρωπαϊκών χωρών».

Στη συνέντευξη Μακρόν, όμως, δεν εκφράστηκαν μόνο προβληματισμοί για τους όρους και τα οφέλη της συνεργασίας εντός του ΝΑΤΟ. Παρουσιάστηκαν και άξονες για την «επαναδιαπραγμάτευση» της σχέσης των Ευρωπαίων με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Αναφέροντας ότι «η Ευρώπη βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού», μεταξύ άλλων επειδή «ξέχασε ότι αποτελεί κοινότητα και σταδιακά θεωρεί τον εαυτό της αγορά», ο Μακρόν ξεχώρισε ακόμα μία φορά την ανάγκη να ξεκινήσει «ένας στρατηγικός διάλογος, χωρίς καθόλου αφέλειες», που «θα πάρει χρόνο, με τη Ρωσία». Αναφέροντας ότι το σχέδιο της Ρωσίας «δεν μπορεί να μην είναι μία σύμπραξη με την Ευρώπη» και ότι η Μόσχα θα δυσκολευθεί «να ανασυγκροτηθεί σε δύναμη, μόνη της», ο Μακρόν αναγνώρισε τις προσδοκίες που διαμορφώνουν στους Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές οι υπαρκτές αντιθέσεις ανάμεσα στη Ρωσία και την Κίνα. Εκτίμησε ότι ο ρόλος που η Ρωσία έχει σήμερα στους κινεζικούς «Δρόμους του Μεταξιού» δεν είναι τυχαία πολύ περιορισμένος και ότι «δεν θα υπάρχει ισορροπία» ποτέ στη ρωσο-κινεζική συνεργασία. Επειδή η στρατηγική του (Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν) δεν είναι «να μετατραπεί σε βασάλο (σ.σ. υποτελή) της Κίνας», άρα «τι επιλογές του μένουν; Η επαναφορά μιας πολιτικής ισορροπίας με την Ευρώπη...».

Οσον αφορά την Κίνα, ο Μακρόν εξέφρασε προβληματισμό για τη γοργή ανάδυσή της σε όλους τους τομείς και για τον «κίνδυνο διπολισμού» (ΗΠΑ - Κίνα) που «περιθωριοποιεί σαφώς την Ευρώπη».

Βέβαια, τη βδομάδα που πέρασε, ο Γάλλος ηγέτης έκανε επίσημη επίσκεψη στην Κίνα, όπου με κάθε αφορμή διαμήνυσε την προτεραιότητα που το Παρίσι δίνει στην ενίσχυση της σχέσης του με το Πεκίνο, επενδυτικά, αλλά και ευρύτερα γεωπολιτικά. Προτεραιότητα που αφορά και τις προσδοκίες για «χαμένο έδαφος» που ενδεχόμενα θα ανακτήσει, ή έστω περιορίσει, έναντι ανταγωνιστών του, οι οποίοι φυσικά δεν βρίσκονται μόνο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Βρίσκονται και εντός της ΕΕ, όπως υπενθύμισε η γαλλική αστική τάξη με το πρόσφατο βέτο για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία.