Η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν στον αυτοανακηρυχθέντα αυτόνομο θύλακα Ναγκόρνο Καραμπάχ, που ξέσπασε τον περασμένο Σεπτέμβρη, έφερε στην επιφάνεια τον ανταγωνισμό πολλών «παικτών» στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου.

Στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου διασταυρώνονται τα συμφέροντα πολλών ιμπεριαλιστικών κέντρων. Μέρος αυτού του ανταγωνισμού για δρόμους εμπορευμάτων και Ενέργειας, πλουτοπαραγωγικές πηγές, επενδύσεις κ.λπ. αναδείχθηκε και στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Καθοριστική εμπλοκή στη σύγκρουση είχαν για άλλη μια φορά η Ρωσία και η Τουρκία, με την τελευταία να υποστηρίζει ανοιχτά το Αζερμπαϊτζάν, ενδεχομένως και στρατιωτικά, σύμφωνα με καταγγελίες και δημοσιεύματα, ενώ σε δεύτερο πλάνο ήταν η παρέμβαση των ΗΠΑ και της Γαλλίας.

Η σύγκρουση, που διαρκεί περίπου 30 χρόνια, από την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, «επιλύθηκε» με μια εύθραυστη «ειρηνευτική» συμφωνία μεταξύ Αρμενίας, Αζερμπαϊτζάν και Ρωσίας, που ανοίγει τον «ασκό του Αιόλου» για μελλοντική αναζωπύρωση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Η παρουσία περίπου 2.000 Ρώσων στρατιωτικών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ για πέντε χρόνια, με αυτόματες πενταετείς ανανεώσεις, προμηνύει την επ' αόριστον παραμονή ρωσικών στρατευμάτων στην περιοχή τα οποία θα «εγγυώνται» τη «σταθερότητα και ασφάλεια», τόσο της Αρμενίας όσο και του Αζερμπαϊτζάν, και θα αποτρέπουν τη ΝΑΤΟική περικύκλωση.

Οι αιματηρές εχθροπραξίες, με χιλιάδες νεκρούς, ανάμεσά τους και αμάχους, επισφραγίστηκαν με την τριμερή «ειρηνευτική» συμφωνία Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν - Ρωσίας στις 9 Νοέμβρη. Συμφωνία η οποία μεταξύ άλλων προβλέπει επιστροφή στο Αζερμπαϊτζάν των περιοχών γύρω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, εδαφών τα οποία είχαν καταλάβει οι Αρμένιοι στις πολεμικές συγκρούσεις της δεκαετίας του '90. Ηδη έχουν σημειωθεί τουλάχιστον δύο παραβιάσεις της εκεχειρίας, που κατεστάλησαν από τους Ρώσους στρατιωτικούς.

Στο μεταξύ η Τουρκία διεκδικεί όλο και πιο αναβαθμισμένη παρουσία στον Νότιο Καύκασο, και στρατιωτική, ως «μεγάλη περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη» που είχε καθοριστικό ρόλο στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, φιλοδοξίες που σιγοντάρει και ο Αζέρος Πρόεδρος, Ιλχάμ Αλίεφ. Πάντως η Ρωσία - και φυσικά η Αρμενία - την απέκλεισε από τις «ειρηνευτικές» διαπραγματεύσεις και την υπογραφή της συμφωνίας.

Ρωσία και Τουρκία κατέληξαν σε συμβιβασμό, με τη δημιουργία ρωσοτουρκικού κέντρου ελέγχου που θα επιβλέπει την εκεχειρία, θα βρίσκεται στο Αζερμπαϊτζάν και αναμένεται να λειτουργήσει το Γενάρη. Η Τουρκία ασκούσε πιέσεις το κέντρο αυτό να βρίσκεται σε αζέρικο έδαφος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, κάτι που απέρριψε σθεναρά η Ρωσία, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν επιμένουν να χαρακτηρίζουν αυτό το κέντρο «ανάπτυξη τουρκικών ειρηνευτικών δυνάμεων». Την Τρίτη ο Τούρκος υπουργός Αμυνας, Χουλούσι Ακάρ, ανακοίνωσε ότι οι Τούρκοι στρατιώτες που θα αναπτυχθούν στο υπό κατασκευή ρωσοτουρκικό κέντρο είχαν ήδη αναχωρήσει για το Αζερμπαϊτζάν.

Μία ακόμη «εκκρεμότητα» που αφήνει η τριμερής συμφωνία είναι το ίδιο το καθεστώς του θύλακα Ναγκόρνο Καραμπάχ, που δεν είναι τμήμα της Αρμενίας και επίσης δεν αναγνωρίζεται από καμία χώρα ως αυτόνομη περιοχή. Η πολιτική κατάσταση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ θα αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικών διαπραγματεύσεων στη λεγόμενη Ομάδα του Μινσκ του ΟΑΣΕ, όπου συμπροεδρεύουν ΗΠΑ - Γαλλία - Ρωσία.

Ανάμεσα στους πολλούς «παίκτες» που δρουν στην περιοχή, προσπαθώντας να εδραιώσουν την παρουσία και την επιρροή τους, είναι - εκτός από τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν - οι ΗΠΑ, η ΕΕ και φυσικά η Κίνα, η οποία δίνει όλο και μεγαλύτερη σημασία στην κεντρική Ασία, στο πλαίσιο και της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη - Ενας Δρόμος».

Οπως αναφέρουν διάφορες «δεξαμενές σκέψης» αμερικανικών συμφερόντων και διεθνείς αναλυτές, «καθώς ο αναδυόμενος μεγάλος ανταγωνισμός δύναμης κρατά τις ΗΠΑ απασχολημένες με τον ανταγωνισμό στη Νοτιοανατολική Ασία, η Κίνα "εισβάλλει" στον Νότιο Καύκασο, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την ενεργειακή ασφάλεια των ΗΠΑ και άλλα σημαντικά συμφέροντα».

«Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική παρουσία της Κίνας έχει αυξηθεί και στα τρία κράτη του Νότιου Καυκάσου (Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία), ανοίγοντας το δρόμο για αύξηση της γεωπολιτικής επιρροής του Πεκίνου. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ θα πρέπει να παρακολουθούν τις κινήσεις του Πεκίνου στον Νότιο Καύκασο, διασφαλίζοντας ότι δεν θα υπονομεύσουν την εύθραυστη πολιτική, στρατιωτική και οικονομική σταθερότητα σε αυτήν τη στρατηγικά ευαίσθητη περιοχή, η οποία διεκδικείται επίσης από τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν», υπογραμμίζεται.

Η Κίνα έχει μεγάλα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα τόσο στο Αζερμπαϊτζάν όσο και στην Αρμενία, κυρίως επενδύσεις σε υποδομές για δρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων, αλλά και Ενέργειας.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι μία ακόμα χώρα του Νότιου Καυκάσου, η Γεωργία, επιβεβαίωσε την περασμένη βδομάδα τις ευρωατλαντικές φιλοδοξίες της, με το κοινοβούλιο της χώρας να εγκρίνει ομόφωνα τις προσδοκίες και το στόχο για μελλοντική ένταξη στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.