«Ο αριθμός των ανθρώπων που πεθαίνουν από Covid-19 στην Ευρώπη είναι σήμερα αυξημένος σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι», ενώ τουλάχιστον 21.000 άνθρωποι πέθαναν μέσα σε μια βδομάδα. Αυτή η επισήμανση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) είναι μία ακόμα απόδειξη ότι έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας δεν έχουν παρθεί τα αναγκαία και ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπισή της, για την προστασία της ζωής και της υγείας των λαών στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, καθώς τα μέτρα αυτά θεωρούνται «κόστος» για το κεφάλαιο, τα κράτη και τις κυβερνήσεις του.

Εναν χρόνο μετά, ενώ η επιστημονική γνώση για τον κορονοϊό έχει προχωρήσει πολύ και ενώ υπήρχε όλο το χρονικό περιθώριο για την αποφασιστική ενίσχυση των δημόσιων συστημάτων Υγείας, για την προστασία των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς, στις συγκοινωνίες, στους χώρους Εκπαίδευσης κ.ο.κ., οι λαοί μένουν το ίδιο εκτεθειμένοι, αφού η προστασία τους δεν χωρά στις προτεραιότητες της καπιταλιστικής οικονομίας.

Η αντιλαϊκή διαχείριση της πανδημίας στο έδαφος του καπιταλισμού δεν θα μπορούσε να μην έχει συνέπειες και στην πορεία των εμβολιασμών. Το κριτήριο του μέγιστου καπιταλιστικού κέρδους κυριαρχεί στην παραγωγή και διάθεση των εμβολίων, στο «φρενάρισμά» τους ή στις επιχειρηματικές συμπράξεις για την επέκτασή τους. Τα εμβόλια μετατρέπονται ταυτόχρονα σε ένα ισχυρό όπλο στους εντεινόμενους οικονομικούς και γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς μεταξύ ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων, καθένα από τα οποία επιχειρεί με κάθε τρόπο να εξασφαλίσει προβάδισμα για τον εαυτό του και ανάλογα με τις προτεραιότητες που θέτει για τον εμβολιασμό του πληθυσμού του και το πιο γρήγορο «άνοιγμα» της οικονομίας, για τη «διπλωματία των εμβολίων» και την αναβάθμισή του έναντι των ανταγωνιστών του κ.λπ.

Σε κάθε περίπτωση, όπως επιβεβαιώνει και η εξέλιξη της πανδημίας οι μόνοι χαμένοι είναι οι λαοί, που συνεχίζουν να πληρώνουν με εκατοντάδες χιλιάδες ζωές την υποταγή και των εμβολίων στα δεσμά των καπιταλιστικών κερδών και ανταγωνισμών.

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, χαρακτηριστική είναι τις τελευταίες μέρες η όξυνση της κόντρας και των παζαριών και εντός του ευρωατλαντικού άξονα.

Προκειμένου να εξασφαλίσει περισσότερες δόσεις εμβολίων, και ενώ ειδικά η βρετανοσουηδική «AstraZeneca» θα της δώσει τελικά στο πρώτο 6μηνο λιγότερες από τις μισές δόσεις που είχαν συμφωνηθεί, η ΕΕ οξύνει την αντιπαράθεση με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και απειλεί με περαιτέρω απαγορεύσεις εξαγωγών εμβολίων σε χώρες όπου εξάγονται εμβόλια που παράγονται στην ΕΕ, από τις οποίες όμως δεν υπάρχουν αντίστοιχες εισαγωγές προς την ΕΕ.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι η Μεγάλη Βρετανία πρέπει «να δείξει προθυμία» να στείλει εμβόλια στην ΕΕ, όπως και ότι η Ενωση εξετάζει το ενδεχόμενο να θέσει την αμοιβαιότητα ως προϋπόθεση για τις εξαγωγές εμβολίων στο μέλλον. Η ίδια πρόσθεσε ότι η ΕΕ έχει εξαγάγει 41 εκατ. δόσεις σε 33 χώρες τις τελευταίες έξι βδομάδες, συμπεριλαμβανομένων 10 εκατ. στη Μ. Βρετανία, αλλά δεν έχει λάβει τίποτα...

«Αν δεν αλλάξει αυτή η κατάσταση, θα σκεφτούμε πώς να εξαρτήσουμε τις εξαγωγές μας προς τις χώρες παραγωγής εμβολίων από το επίπεδο του ανοίγματός τους», είπε η πρόεδρος της Κομισιόν και πρόσθεσε: «Θα εξετάσουμε αν οι εξαγωγές σε χώρες που έχουν υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού από εμάς εξακολουθούν να είναι ανάλογες» με τις εισαγωγές.

Οι εξαγωγές εμβολίων, βέβαια, δεν οργανώνονται από την ίδια την ΕΕ αλλά από εταιρείες όπως η «Pfizer» και η «AstraZeneca», οι οποίες χρησιμοποιούν εργοστάσια στην επικράτειά της ως διεθνή παραγωγική βάση.

Από την πλευρά της η βρετανική κυβέρνηση, ενώ απέφυγε να πει συγκεκριμένα αν έχει εξαγάγει εμβόλια προς την ΕΕ, ισχυρίστηκε ότι δεν εμποδίζει τις εξαγωγές, ο δε υπουργός Υγείας Μ. Χάνκοκ προειδοποίησε με «σοβαρές συνέπειες» αν η ΕΕ δεν τηρήσει τα συμβόλαια και σπάσει την αλυσίδα εφοδιασμού. Εξάλλου ο Χάνκοκ υπενθύμισε πως η Βρετανία έχει «νόμιμο δικαίωμα στο εμβόλιο της "AstraZeneca"», αναφέροντας ότι αυτό αναπτύχθηκε με χρηματοδότηση της βρετανικής κυβέρνησης. Αντίστοιχα, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντ. Ράαμπ κατηγόρησε την Κομισιόν για «επικίνδυνη διπλωματία»...

Αλλά και οι ΗΠΑ, παρόλο που είναι ο μεγαλύτερος παρασκευαστής, δεν έχουν εξαγάγει εμβόλια στην ΕΕ. Η πρόεδρος της Κομισιόν υποστήριξε ότι «με τις ΗΠΑ υπάρχει αμοιβαιότητα. Υπάρχει μια απρόσκοπτη ροή προ-προϊόντων, πρώτων υλών και φαρμακευτικής ουσίας». Οι ΗΠΑ, ωστόσο, απαντώντας προηγουμένως στα σχετικά ευρωενωσιακά αιτήματα, ξεκαθάρισαν ότι η ΕΕ δεν θα λάβει άμεσα εμβόλια της «AstraZeneca» που έχουν παραχθεί στο έδαφός τους. Παρότι το εμβόλιο αυτό δεν έχει εγκριθεί ακόμα στις ΗΠΑ, η αμερικανική κυβέρνηση διατηρεί απόθεμα δεκάδων εκατομμυρίων εμβολίων, ώστε να χορηγηθούν αμέσως μετά την έγκριση. Η «AstraZeneca» έχει εκατομμύρια δόσεις σε εργοστάσιο των ΗΠΑ και θα έχει 30 εκατ. ακόμα έτοιμες για χορήγηση στις αρχές Απρίλη.

Το πού θα δώσουν μέχρι τότε ορισμένα εμβόλια οι ΗΠΑ είναι κι αυτό κομμάτι της «διπλωματίας των εμβολίων», ξεκινώντας από την άμεση «γειτονιά» τους: Σύμφωνα με δημοσιεύματα, σχεδιάζουν να στείλουν 4 εκατ. δόσεις του εμβολίου της «AstraZeneca» σε Μεξικό και Καναδά, ως «δάνειο», με την υποχρέωση οι δύο χώρες να στείλουν κάποια στιγμή εμβόλια στις ΗΠΑ.

Σε αυτό το φόντο συνεχίζεται και η κόντρα της ΕΕ με την «AstraZeneca». Η Ενωση σκοπεύει να στείλει επιστολή στη φαρμακευτική εταιρεία προκειμένου «να ξεκινήσουμε διάλογο ως μέρος μιας διαδικασίας επίλυσης της διαφοράς», δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προσθέτοντας ότι η επιστολή θα συζητηθεί με τις κυβερνήσεις της ΕΕ προτού αποσταλεί.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η σύμβαση της ΕΕ με την «AstraZeneca» - η οποία, όπως και οι υπόλοιπες συμβάσεις της λυκοσυμμαχίας με τις μεγάλες φαρμακευτικές, παραμένει μυστική, για λόγους «επιχειρηματικού απόρρητου» - ορίζει ότι σε περίπτωση διαφοράς, οι δύο πλευρές πρέπει πρώτα να προσπαθήσουν να την επιλύσουν μέσω ανεπίσημων συζητήσεων, ενώ ο εκπρόσωπος της Κομισιόν δεν διευκρίνισε αν η κίνηση σηματοδοτεί την αρχή μιας πιθανής δικαστικής διαμάχης.

Η αγγλοσουηδική εταιρεία αντί για 300 εκατ. δόσεις το πρώτο εξάμηνο θα παραδώσει στην ΕΕ περίπου 100 εκατ., επικαλούμενη προβλήματα παραγωγής και περιορισμούς στις εξαγωγές.

Στο μεταξύ, το ίδιο εμβόλιο βρέθηκε τις τελευταίες μέρες στο επίκεντρο και εξαιτίας της απόφασης πολλών ευρωπαϊκών χωρών - όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία - να αναστείλουν για προληπτικούς λόγους τη χρήση του, μέχρι να εξεταστεί κατά πόσο ορισμένα θρομβοεμβολικά περιστατικά που προκάλεσαν θανάτους και άλλες σοβαρές παρενέργειες σε ορισμένες χώρες σχετίζονται με τη χορήγησή του. Η νέα γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) την περασμένη Πέμπτη, σύμφωνα με την οποία το εμβόλιο θεωρείται ασφαλές και αποτελεσματικό, έστω κι αν επισημαίνεται ότι οι οδηγίες για πιθανές παρενέργειες πρέπει να επικαιροποιηθούν και η αιτιώδης σχέση μεταξύ του εμβολιασμού και της εμφάνισης περιστατικών θρομβώσεων δεν μπορεί να αποκλειστεί, άναψε «πράσινο φως» για την επανέναρξη της χρήσης του εμβολίου. Την ίδια ώρα, βέβαια, πολλές αναλύσεις στον ευρωπαϊκό και διεθνή Τύπο επεσήμαναν το σύνθετο πολιτικό υπόβαθρο πίσω από το συγκεκριμένο εμβόλιο και την ενδεχόμενη σχέση του με τις εξελίξεις γύρω από αυτό, επιβεβαιώνοντας από μία ακόμα πλευρά τα τεράστια προβλήματα που δημιουργεί για τους λαούς η υποταγή ενός τόσο κρίσιμου αγαθού όπως τα εμβόλια στους οικονομικούς και γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.

Την ώρα που οξύνονται οι κόντρες ΕΕ - Βρετανίας και γίνονται φανερές οι μεγάλες ελλείψεις σε εμβόλια, αυξάνονται οι διεργασίες και οι συμφωνίες γύρω από το ρωσικό εμβόλιο «Sputnik V».

Σύμφωνα με το Ρωσικό Ταμείο Αμεσων Επενδύσεων (RDIF), υπάρχουν συμφωνίες παραγωγής του ρωσικού εμβολίου «με εταιρείες της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας», εν αναμονή της έγκρισής του από τον ΕΜΑ, και άλλες συζητήσεις σε εξέλιξη προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγή εντός της ΕΕ. «Αυτό θα επιτρέψει να αρχίσουμε να προμηθεύουμε την ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά με το "Sputnik V" μετά την έγκρισή του», δήλωσε ο επικεφαλής του RDIF.

Χαρακτηριστικό εξάλλου για το πώς επιταχύνονται ακόμα περισσότερο αυτές οι διεργασίες στη Γερμανία είναι το γεγονός ότι οι πρωθυπουργοί πέντε γερμανικών κρατιδίων, προερχόμενοι από όλες τις πολιτικές πτέρυγες, ζήτησαν την άμεση έγκριση του εμβολίου «Sputnik V» από τον ΕΜΑ «χωρίς γραφειοκρατία» και κάλεσαν την ΕΕ να προχωρήσει άμεσα σε παραγγελίες.

Στο μεταξύ, μετά τις συμφωνίες κρατών - μελών της ΕΕ από την Ανατολική Ευρώπη για προμήθεια του «Sputnik V», και η Κύπρος ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στην αγορά 50.000 δόσεων του ρωσικού εμβολίου όταν αυτό εγκριθεί από τον ΕΜΑ, μέσω διμερούς συμφωνίας η οποία κλείστηκε πριν από δυο βδομάδες.

Από την άλλη, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου ανέφερε ότι ασκείται μια «άνευ προηγουμένου πίεση» σε κάποιες χώρες για να μην αγοράσουν το ρωσικό εμβόλιο, χωρίς να τις κατονομάσει. Ο Ντ. Πεσκόφ έκανε τα παραπάνω σχόλια απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με μια αμερικανική κυβερνητική έκθεση που δείχνει ότι οι ΗΠΑ έχουν προσπαθήσει να αποτρέψουν τη Βραζιλία από την αγορά του ρωσικού εμβολίου.