Τη στιγμή που, όπως αποκαλύπτει σήμερα ο «Ρ», ο μοναδικός Χώρος Υγειονομικής Ταφής των σκουπιδιών της Αττικής πρόκειται να κλείσει λόγω κορεσμού παραμονές της Ολυμπιάδας του 2004, η κυβέρνηση εξακολουθεί να πλέει σε πελάγη... ολιγωρίας, στρώνοντας το έδαφος για την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των αποβλήτων - όχι μόνο στο Λεκανοπέδιο, αλλά σε όλη τη χώρα - την οποία, φυσικά, θα την πληρώσουν πανάκριβα όλοι οι δημότες.

Η ιστορία είναι παλιά. Εδώ και πάνω από μια δεκαετία ο Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Αττικής έχει προτείνει τη χωροθέτηση και λειτουργία τριών Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) στην Αττική. Από τότε με κύρια ευθύνη της κυβέρνησης, που λειτούργησε με το φόβο του «πολιτικού κόστους», προσπαθώντας ταυτόχρονα να ρίξει τα βάρη και τις ευθύνες αποκλειστικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αρνούμενη να αναλάβει τις δικές της, είτε μέσω του ΥΠΕΧΩΔΕ, είτε μέσω της Περιφέρειας, οδήγησε το σχεδιασμό αυτό σε ναυάγιο, με αποτέλεσμα:

• Οι 22 ανεξέλεγκτες και παράνομες χωματερές που βρίσκονται στην Αττική να συνεχίζουν το καταστροφικό τους έργο, λειτουργώντας μέσα σε δασικές εκτάσεις ή ακόμη και σε αρχαιολογικούς χώρους!
• Το 95% όλων των απορριμμάτων της Αττικής να πέφτουν στον μόνο Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ) που υπάρχει στα Α. Λιόσια, δηλαδή στο υποβαθμισμένο και από τόσες άλλες ρυπογόνες δραστηριότητες Θριάσιο Πεδίο.
• Ακόμη και αυτός ο μοναδικός ΧΥΤΑ της Δυτικής Αττικής κλείνει τον Αύγουστο του 2004 λόγω κορεσμού των δύο τμημάτων του.

Η κυβέρνηση, όμως, δε φαίνεται να συγκινείται. Αρνείται επίμονα να επιλύσει το αδιέξοδο αλλάζοντας πολιτική χρήσεων γης, καθώς κανείς δε φαίνεται πρόθυμος να δεχτεί, έστω και με αυτόν το σύγχρονο τρόπο διαχείρισης, τα σκουπίδια «έξω από την πόρτα του», προσδοκώντας αύξηση της τιμής των οικοπέδων του. Επίσης εξακολουθεί να αποκλείει την αναζήτηση υποψηφίων ΧΥΤΑ έξω από τα όρια της Αττικής, παρότι, σύμφωνα με τις μελέτες του ΕΣΔΚΝΑ, υπάρχουν παρόμοιες ενδεδειγμένες λύσεις.

Με καθυστέρηση τεσσάρων ετών από την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 69728/96 για τα «Μέτρα και όρους για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων», δημοσίευσε τον Ιούνη του 2000 την Κοινή Υπουργική Απόφαση που προβλέπει τον Εθνικό Σχεδιασμό για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων. Η νομοθεσία αυτή επέτρεψε επιτέλους τη νόμιμη εκπόνηση των περιφερειακών σχεδιασμών στους περισσότερους νομούς της χώρας, όπως και της Αττικής. Ετσι εγκρίθηκε το Σεπτέμβρη του 2001 από το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής σχεδόν ομόφωνα (μόνο με μία αρνητική ψήφο) ο Περιφερειακός Σχεδιασμός, ο οποίος προβλέπει, σύμφωνα με ανακοίνωση του τότε υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτη, τρεις διαχειριστικές ενότητες των απορριμμάτων. Η πρώτη περιλαμβάνει την Ηπειρωτική Αττική και τα νησιά Αίγινα και Σαλαμίνα, στην οποία προβλέπει 5 κεντρικούς και 13 τοπικούς σταθμούς μεταφόρτωσης, 2 ΟΕΔΑ που θα περιλαμβάνουν εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης και ΧΥΤΑ, καθώς επίσης και δύο κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών κλπ.

Παρ' όλα αυτά, αν και έχουν περάσει ήδη έξι μήνες από τότε, η εκπόνηση της δεύτερης φάσης της μελέτης δεν έχει προκηρυχτεί με αποκλειστική ευθύνη και της σημερινής και του προηγούμενου υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, αλλά και του περιφερειάρχη Αττικής, επειδή, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν έχουν συμφωνήσει από ποιον θα προκηρυχτεί η μελέτη!

Η εκπόνηση της μελέτης αυτής αποτελεί βασική προϋπόθεση για να προχωρήσουν τα έργα διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική. Η ολιγωρία αυτή είναι εντελώς απαράδεκτη - αν δεν είναι σκόπιμη - καθώς, σύμφωνα και με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις των τεχνικών, τα δυόμισι περίπου χρόνια που απομένουν μέχρι την εξάντληση του ΧΥΤΑ Α. Λιοσίων, δεν επαρκούν για να γίνουν οι απαραίτητες διαδικασίες, μελέτες και έργα για να αρχίσει ο σχεδιασμός αυτός να εφαρμόζεται.

Για να πάρει κανείς μια ιδέα για το ποιες διαδικασίες απαιτούνται μέχρι να αρχίσουν τα έργα, αρκεί να αναφέρουμε μερικές: Προκήρυξη Β΄ φάσης, επιλογή μελετητή, εκπόνηση της μελέτης, έγκριση και παραλαβή της. Ολοκλήρωση του Περιφερειακού Σχεδιασμού. Προκήρυξη, ανάθεση, εκπόνηση, έγκριση και παραλαβή της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του νέου ΧΥΤΑ. Εκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων. Σύνταξη και υποβολή του φακέλου για τη χρηματοδότηση του έργου. Σύνταξη τευχών δημοπράτησης του έργου, προκήρυξη, υποβολή προσφορών, αξιολόγηση, εκδίκαση ενστάσεων και ανάθεση των έργων. Ελεγχος της σύμβασης από το Ελεγκτικό Συνέδριο και υπογραφή της...

Ολα αυτά αρκούν για να πείσουν τον καθένα - εκτός ίσως από την κυβέρνηση - ότι βρισκόμαστε πλέον στα πρόθυρα η έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων να γιορταστεί στην Αθήνα με τα σκουπίδια στους δρόμους!

Πίσω από όλες αυτές τις καθυστερήσεις, αποκλειστικά υπεύθυνη για τις οποίες είναι η κυβέρνηση, δεν είναι πλέον λίγοι που πιστεύουν ότι κρύβεται η προσπάθειά της να δείξει ότι για όλα τα δεινά (παράνομες χωματερές, παραπομπές και καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κ.ά.) αποκλειστικά υπεύθυνοι είναι οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης - κάτι που άλλωστε σαφώς υπονόησε σε πρόσφατες δηλώσεις και η υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, Β. Παπανδρέου.

Ενας δεύτερος - και προφανώς σημαντικότερος - στόχος είναι η εκμετάλλευση όλης αυτής της κατάστασης για την προώθηση της ιδιωτικοποίησης στη διαχείριση των αποβλήτων.

Ηδη έχουν δει το φως της δημοσιότητας σχετικά δημοσιεύματα - χωρίς να έχουν διαψευστεί - σύμφωνα με τα οποία η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ εξετάζει «τη δυνατότητα είτε να περάσει η ευθύνη της διαχείρισης αποκλειστικά σε ιδιωτικές εταιρίες, είτε να δημιουργηθεί ένα ειδικό πλαίσιο συνεργασίας με τους ΟΤΑ». Ως «ιμάντας» σ' αυτήν την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του τομέα διαχείρισης αποβλήτων σε όλη την Ελλάδα παρουσιάζεται - ηθελημένα ή αθέλητα - η Ελληνική Εταιρία Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΕΔΣΑ), την οποία τα σχετικά δημοσιεύματα φέρουν να προτείνει αυτές τις «λύσεις», οι οποίες προβλέπουν την κατασκευή των έργων διαχείρισης με το σύστημα της αυτοχρηματοδότησης, με τη συμμετοχή βέβαια σημαντικών κονδυλίων από το κράτος, αλλά και από δάνεια. Ολα αυτά θα έχουν αποτέλεσμα να πληρώνουν οι δημότες τα σκουπίδια για... χρυσάφι, ακόμη μεγαλύτερη απαξίωση του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και ακύρωση οποιουδήποτε κεντρικού σχεδιασμού για το σημαντικό αυτό ζήτημα, που έχει να κάνει με την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημόσια υγεία.

Το ενδιαφέρον βέβαια των ιδιωτών είναι εύλογο, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ίδια η ΕΕΔΣΑ, στη χώρα μας παράγονται κάθε χρόνο 4,5 εκατομμύρια τόνοι οικιακών απορριμμάτων και 350.000 τόνοι επικίνδυνων αποβλήτων, ενώ ο ετήσιος τζίρος από την παραγωγή στερεών και επικίνδυνων αποβλήτων ισοδυναμεί με το 0,6% του ΑΕΠ (περίπου 270 δισ. δρχ.).

Οι απόπειρες για ιδιωτικοποίηση του τομέα των σκουπιδιών, άλλωστε, δεν εξαντλείται εδώ:

• Μέσα από το νόμο 2939/2001, που αφορά στην ανακύκλωση υλικών συσκευασίας και άλλων προϊόντων, τον οποίο ψήφισε πέρσι η κυβέρνηση, αφαιρεί από την Τοπική Αυτοδιοίκηση τον τομέα ανακύκλωσης δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας και τον δίνει ως «προίκα» στους ιδιώτες συσκευαστές, κατά παράβαση ρητών διατάξεων του νόμου 1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος.
• Αμοιρη ευθυνών δεν είναι και η διοίκηση του ΕΣΔΚΝΑ, η οποία έχει εκδηλώσει τη βούληση - παρά την αντίδραση των εργαζομένων - να παραχωρήσει τη λειτουργία του εργοστασίου μηχανικής ανακύκλωσης και του αποτεφρωτήρα νοσοκομειακών αποβλήτων στους ιδιώτες.