Γυναίκες τοξικομανείς: Ο αριθμός τους μεγάλος, φτάνει το 40-50% του συνόλου των τοξικομανών. Η ηλικία τους μικρή, στην πλειοψηφία κορίτσια 18-25 ετών. Είναι μερικά από τα στοιχεία της πρώτης αποτίμησης του ειδικού προγράμματος απεξάρτησης γυναικών του 18 ΑΝΩ, που παρουσιάστηκε χτες στο Τμήμα Κοινωνικής Επανένταξης της μονάδας, με αφορμή τα πέντε χρόνια λειτουργίας του ειδικού προγράμματος.

Ο πρώτος απολογισμός μετά την πενταετή λειτουργία του είναι η αύξηση της προσέλευσης γυναικών στο Συμβουλευτικό Σταθμό της Μονάδας, η αύξηση του αριθμού των γυναικών που εντάσσονται στο πρόγραμμα απεξάρτησης (το '97 προσήλθαν 30 γυναίκες, το 2001 τριπλασιάστηκε ο αριθμός, αφού προσήλθαν 96 γυναίκες), η μείωση του μέσου όρου ηλικίας των τοξικομανών που εντάσσονται στο πρόγραμμα (το 1995 ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 31 έτη, το 2001 ήταν 26 έτη), η μείωση του ποσοστού διακοπής της θεραπείας των γυναικών, η αύξηση του αριθμού προσέλευσης των εξαρτημένων μητέρων.

Ωστόσο, από τη μέχρι τώρα λειτουργία του προγράμματος, προκύπτει ότι ο αριθμός των διαθέσιμων θέσεων δεν επαρκεί για να καλύψει τη ζήτηση, με κίνδυνο να αρχίσει να δημιουργείται και γι' αυτό το πρόγραμμα λίστα αναμονής. Παράλληλα, παρατηρήθηκε έλλειψη ειδικού πλαισίου αντιμετώπισης των παιδιών των μητέρων τοξικομανών.

Με βάση τον πρώτο απολογισμό του ειδικού προγράμματος εκτιμήθηκε αναγκαία η λειτουργία και δεύτερου ειδικού τμήματος, εφόσον εξασφαλιστούν από την πολιτεία οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Το Ειδικό Πρόγραμμα Απεξάρτησης γυναικών του 18 ΑΝΩ είναι το πρώτο και το μόνο μέχρι στιγμής στη χώρα, δημιουργήθηκε κάτω από την πίεση της ανάγκης προσέλκυσης και ένταξης των τοξικομανών γυναικών και ιδιαίτερα μικρότερης ηλικίας σε θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης. Η κλινική εμπειρία του 18 ΑΝΩ επιβεβαιώνει τη θέση ότι οι γυναίκες έχουν πολύ μεγάλες δυνατότητες απεξάρτησης και ισότιμης επανένταξης στο κοινωνικό σύνολο, εφόσον εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι όροι που διευρύνουν το πεδίο των θεραπευτικών απαντήσεων και δίνουν μεγαλύτερες ευκαιρίες σ' αυτό τον ιδιαίτερα ευάλωτο κοινωνικό πληθυσμό. Το 30% των γυναικών που παρακολουθούν το πρόγραμμα ολοκληρώνει τη θεραπεία απεξάρτησης, ενώ τα ποσοστά υποτροπής είναι χαμηλότερα απ' αυτά των ανδρών.

«Σε σχέση με τον άνδρα τοξικομανή, η γυναίκα έχει μεγαλύτερα προβλήματα υγείας, μεγαλύτερα ποσοστά συννοσηρότητας, ενώ πολύ συχνά ωθείται στην πορνεία για να εξασφαλίσει βασικά τις ουσίες από τις οποίες είναι εξαρτημένη. Από την κλινική εμπειρία επιβεβαιώνεται ότι αυτές οι γυναίκες, στην πλειοψηφία τους, έχουν τραυματικά βιώματα, με συχνή σεξουαλική και άλλη κακοποίηση, μέσα κι έξω από τους κόλπους της οικογένειας. Η βία που έχουν υποστεί λειτουργεί ως διαμεσολαβούσα μεταβλητή, καθοριστικής σημασίας για την εγκατάσταση της εξάρτησης», επισήμανε η Κατερίνα Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη του 18 ΑΝΩ, και τόνισε: «Η μάχη για μια ζωή χωρίς εξαρτήσεις είναι υπόθεση όχι μόνο των ειδικών, αλλά ενός κοινωνικού κινήματος κατά των ναρκωτικών».

«Το παιδί ήταν το βασικό κίνητρο για να κάνω αυτή την αλλαγή. Ηταν ο λόγος για να ξαναβρώ το παιδί μου. Η απόφαση της απεξάρτησης είναι δύσκολη. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που σε κρατούν πίσω, κυρίως η κοινωνική κατακραυγή, η έλλειψη βοήθειας από τους δικούς σου, ο φόβος για την επιμέλεια του παιδιού», είπε η Ματίνα Κάραλη, μια από τις γυναίκες - μητέρες που τελείωσαν το ειδικό πρόγραμμα και συνέχισε: «Οι οικογένειες τον πρώτο καιρό εθελοτυφλούν. Μέχρι να καταλάβουν και να σεβαστούν το πρόβλημα, περνάει πολύς καιρός. Χρειάζεται επιμονή, κουράγιο και αξιοπρέπεια».

Η Ελένη Μωραΐτη, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου κατά των Ναρκωτικών (ΕΣΥΝ) υπογράμμισε: «Να απλωθούν τα στεγνά προγράμματα σε όλη τη χώρα. Να πάρει σάρκα και οστά αυτός ο μεγάλος στόχος. Αν η πολιτεία ήταν παρούσα δε θα χρειαζόμασταν θεραπευτικές κοινότητες. Αγωνιζόμαστε για την πρόληψη, γιατί αγαπάμε τη ζωή, αγαπάμε τον άνθρωπο».

Από έρευνα της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Τμήματος Κοινωνικής Επανένταξης βρέθηκε ότι το 1/4 των γυναικών που δίνουν τη μάχη της κοινωνικής τους επανένταξης έχουν και παιδιά. Με βάση τις εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου παρουσιάζεται στην Ελλάδα αύξηση του ποσοστού των εξαρτημένων που έχουν αίτημα θεραπείας, καθώς και αύξηση του αριθμού των εξαρτημένων γυναικών και μητέρων.

«Είναι αναγκαία η δημιουργία θεραπευτικής μονάδας Εξαρτημένων Μητέρων και των παιδιών τους, η οποία θα είναι εσωτερικής διαμονής για μητέρες και παιδιά», είπε η Κ. Μάτσα. Η λειτουργία της πρόκειται να αρχίσει άμεσα σε κτίριο ιδιοκτησίας του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» στο Κουκάκι που πρόκειται να παραχωρηθεί από το Α' ΠΕΣΥ, στο 18 ΑΝΩ για να υλοποιηθεί το παραπάνω πρόγραμμα.

Ηδη δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του 18 ΑΝΩ, το Δίκτυο Υποστήριξης των Εξαρτημένων Μητέρων και των παιδιών τους, που στόχο έχει το συντονισμό των ενεργειών που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των ζητημάτων στέγης και εργασίας των μητέρων, καθώς και παροχή συμβουλευτικής και στήριξης.

Παράλληλα, προβλέπεται, όταν επικυρωθούν οι προσλήψεις που μόλις έγιναν, για το άμεσο μέλλον η δημιουργία κινητής μονάδας πρόληψης, Κέντρου εφήβων και νέων, Κέντρου υποδοχής εξαρτημένων μητέρων, νέου τμήματος ψυχολογικής απεξάρτησης, μεικτού εσωτερικής διαμονής προγράμματος απεξάρτησης και επαγγελματικής κατάρτισης σε αγρόκτημα του ΨΝΑ στη Θήβα, κέντρου συμβουλευτικής και ψυχοκοινωνικής στήριξης αποφυλακισμένων χρηστών, καθώς και δραστηριότητες στον τομέα της κοινωνικής επανένταξης.