Στην περιοχή αυτή βρέθηκε ο «Ριζοσπάστης», διαπιστώνοντας ότι μαραζώνει με ευθύνη του κράτους και των κυβερνήσεων, αλλά και των δυνάμεων αυτών των κομμάτων στην περιφερειακή και στις δημοτικές αρχές. Εκεί συναντήσαμε κατοίκους που στη μεγάλη πλειοψηφία τους ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα και στις τελευταίες μαζικές αγροτικές κινητοποιήσεις άφησαν έντονο το στίγμα τους, τόσο στην Αχαΐα όσο και πανελλαδικά.

Μαζικά, με μαχητικότητα αλλά και επιμονή, πολλοί κινητοποιήθηκαν, έστησαν μπλόκα, βρέθηκαν με τα τρακτέρ τους στην Πάτρα, στη Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου, όπως και στο μεγάλο πανελλαδικό συλλαλητήριο στην Αθήνα. Σήμερα δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον καθημερινό αγώνα επιβίωσης που δίνουν, αλλά και να δυναμώσουν την οργάνωση της πάλης τους, δείχνοντας ταυτόχρονα ότι οι αγώνες τους μπορούν να αποτελέσουν ελπίδα για το μέλλον το δικό τους και των παιδιών τους. Πολλοί διαδήλωσαν οικογενειακώς, ενώ στο επάγγελμα του κτηνοτρόφου, του αγρότη πολλά νέα παιδιά εναποθέτουν ελπίδες για να κάνουν οικογένεια, να ζήσουν όπως έμαθαν ορισμένοι από πάππου προς πάππου, ή επιδιώκουν σήμερα μια νέα αρχή.

Ο «Ριζοσπάστης», παρακολουθώντας τη δράση τους από την πρώτη στιγμή, βρέθηκε ξανά σε χωριά του Ερυμάνθου όπως Χαλανδρίτσα, Βαλμαντούρα, Ισωμα, Φαρές, Σταυροδρόμι, Διάσελο, Χιόνα κ.α., συνομίλησε με κτηνοτρόφους και αγρότες για την σκληρή καθημερινότητά τους.

Επίσης για τις προοπτικές που ανοίγονται με την πάλη τους και τις ανάγκες βελτίωσης της διαβίωσης στην ύπαιθρο, που αν και θα μπορούσε να παράγει τα πάντα και να αξιοποιείται προς όφελος των λαϊκών αναγκών και των ίδιων των κατοίκων, σήμερα οι εκτάσεις συγκεντρώνονται σε λιγότερα χέρια. Εμποροι και τυποποιητές - βιομήχανοι ρημάζουν την παραγωγή, κλέβουν τον ιδρώτα των αγροτών για να ισχυροποιούν τη δική τους θέση, πουλάνε ακριβότερα για τους εργαζόμενους στις πόλεις και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα ώστε οι ίδιοι να κερδίζουν περισσότερο.

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα των δυσκολιών είναι και η τελευταία απογραφή, με βάση την οποία το 2021 κατοικούσαν στην ευρύτερη περιοχή πάνω από 600 άτομα λιγότερα (8.273) απ' ό,τι το 2011. Την κατάσταση συμπληρώνει η μεγάλη καθυστέρηση σε έργα υποδομής που θα βελτίωναν τις συνθήκες παραγωγής, από λιμνοδεξαμενές, αρδευτικά, αξιοποίηση του νερού του φράγματος του Πείρου, κτηνιατρεία και υποδομές για ταφές ζώων, μέχρι αγροτικούς δρόμους και δίκτυα ηλεκτροδότησης που λείπουν, γεμίζοντας αγανάκτηση και οργή τους αγροτοκτηνοτρόφους για την αδιαφορία με την οποία τους αντιμετωπίζουν κυβερνήσεις, περιφερειακές και τοπικές αρχές.

Στη Χαλανδρίτσα, ο 35χρονος Παναγιώτης Βρόντος ζει με τους γονείς του. Ασχολείται με τα πρόβατα και τις ελιές. Μαζί με τον 71χρονο πατέρα του, Βασίλη, εξηγούν την κατάσταση με το πρόβειο γάλα. «Κάθε φθινόπωρο και μέχρι τέλη Φλεβάρη, που τα ζώα φτάνουν στη μέγιστη παραγωγή σε γάλα, η τιμή για εμάς πέφτει για κάθε κιλό που παραδίδουμε. Το 2023 ήταν 1,55 ευρώ, σήμερα 1,42, και η φέτα στα σούπερ μάρκετ ξεπερνά τα 14 ευρώ. Πού πάει η διαφορά;», λέει ο Παναγιώτης και συμπληρώνει ο πατέρας του: «Τα μεγάλα τυροκομεία μπορούν να βγάλουν τα έξοδά τους μόνο από τη μυζήθρα, εκτός των υπόλοιπων τυριών. Μία και μόνο μεγάλη μονάδα μπορεί να συγκεντρώνει καθημερινά πάνω από 50 - 60 τόνους γάλα από την περιοχή μας και ευρύτερα, πιέζοντας τις τιμές προς τα κάτω, με τις ποσότητες που συγκεντρώνει και σε συνεννόηση με άλλους μεγάλους εμπόρους».

Την ίδια ώρα που τα έξοδα για τους κτηνοτρόφους σε ρεύμα (για τα αρμεκτικά στις στάνες), πετρέλαιο, ζωοτροφές κ.λπ. ανεβαίνουν χρόνο με τον χρόνο, για να επιβιώσει κάποιος χρειάζεται να έχει όλο και περισσότερα ζώα και να μπορεί να τα εκθρέψει, παλεύοντας συνεχώς για μεγαλύτερη παραγωγή. «Ζητάμε να μπορούμε να βγάλουμε ένα μεροκάματο επιβίωσης από τη δουλειά μας. Δεν γίνεται να ανεβαίνουν όλα τα άλλα, όπως και το κόστος διαβίωσης, και να μένουμε σε αυτά τα επίπεδα», λέει ο Παναγιώτης, που δουλεύει και ως σερβιτόρος. Προσθέτει δε ότι η κατάσταση με το ελαιόλαδο είναι παρόμοια: «Οταν υπήρχε παραγωγή, η τιμή για εμάς ήταν εξευτελιστική. Φέτος που δεν υπήρχε παραγωγή η τιμή ανέβηκε, όμως και στις δύο περιπτώσεις βγαίνουμε χαμένοι, γιατί δεν μπορούμε να καλύψουμε τα έξοδα».

Στη Βαλμαντούρα, ο επίσης 35χρονος κτηνοτρόφος Κώστας Νιάχος, που φτιάχνει και κουδούνια για να συμπληρώνει το εισόδημά του, διανύει καθημερινά - αυτός ή η γυναίκα του - χωμάτινο δρόμο 4,5 χιλιομέτρων μέχρι την άσφαλτο, όπου ταξί παραλαμβάνει τα δύο από τα τρία του παιδιά για να πάνε σχολείο. Το τρίτο, λόγω παντελούς έλλειψης παιδικού σταθμού, περνά τις περισσότερες μέρες στον παππού και στην γιαγιά. Ο δρόμος, που τον διάνοιξε ο παππούς του και εν συνεχεία έγινε δημοτικός, δεν έχει ασφαλτοστρωθεί εδώ και 40 χρόνια και καθαρίζεται μία φορά τον χρόνο από τα μηχανήματα του δήμου, αφού καταρρέει από τις βροχές. Τις υπόλοιπες, τα έξοδα και η εργασία επιβαρύνουν τον ίδιο με το τρακτέρ του. Στο σπίτι όπου διαμένει, το ρεύμα δεν έχει φτάσει και εξυπηρετείται με μια μικρή εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, ενώ μόνο για τη ζημιά στο πίσω λάστιχο του τρακτέρ ήθελε 50 ευρώ ...για αρχή.

«25 χρόνια ακούμε ότι θα φτιαχτεί ο δρόμος. Κυβερνώντες πάνε κι έρχονται, και τίποτα. Κανείς δεν ενδιαφέρεται, ούτε για το πόσο εύκολα μπορούν να πάνε τα παιδιά σχολείο», λέει. Και συμπληρώνει: «Για τα ποτιστικά των ζώων μας αγοράσαμε κι εμείς σωλήνες, για να συμπληρωθεί το δημόσιο δίκτυο. Οταν αυτό σπάει από τον πάγο τον χειμώνα, φτιάχνουμε και τις ζημιές». Εξηγεί δε ότι «έτσι όπως είναι η κατάσταση, για να επιβιώσουμε δεν πρέπει να πληρώνουμε καθόλου φόρους. Οι έμποροι ρίχνουν το γίδινο γάλα από τα 1,04 ευρώ το κιλό στα 0,95, και συνεχίζουν τις πιέσεις. Μπορεί να παραδίδεις γάλα και ποτέ να μην ξέρεις την τιμή. Πληρώνουν έως και μία φορά τον χρόνο, λέγοντάς μας "όποτε χρειαστείς ζήτα"», και καταλήγει: «Παλεύουμε μόνοι μας. Δεν θέλουμε όμως να μας λυπάται κανένας. Θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε, δεν θα ξεμπερδέψει κανείς εύκολα με μας».

«Τραβάμε μεγάλο κανάλι για να επιβιώσουμε, αλλά δεν θα κάνουμε πίσω», μας λέει και ο 47χρονος Γιώργος Μασούρας από του Κάλφα, κτηνοτρόφος, που έχει δουλέψει και σε άλλες δουλειές, και προσθέτει: «Βόσκουμε τα ζώα μας σε περιοχές χωρίς νερό, σε χωράφια δίχως δρόμους και ρεύμα. Εμένα μου ζήτησαν 30.000 ευρώ για να έρθει το δίκτυο ηλεκτρικού, διότι περνά, λέει, μέσα από ιδιοκτησίες».

Από τους μεγαλύτερους σε ηλικία κτηνοτρόφους, ο Λάμπης Λουκίσας, γραμματέας του Αγροτικού Συλλόγου Ερυμάνθου, με τη σειρά του αναφέρει: «Οι έμποροι έχουν τη δυνατότητα, ειδικά την περίοδο αύξησης της παραγωγής γάλατος, εύκολα να ρίχνουν τις τιμές. Εδώ ακουμπά άμεσα το αίτημά μας για κατώτατες εγγυημένες τιμές». Τονίζει ακόμα: «Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το 2016, ο ΦΠΑ στις πρώτες ύλες και στις ζωοτροφές πήγε στο 24% και στο προϊόν ήταν 13%. Με τη ΝΔ, σήμερα, οι ζωοτροφές έχουν ΦΠΑ 6%, τα υπόλοιπα εφόδια 24% και το γάλα είναι στο 13%. Και στις δύο περιπτώσεις οι κτηνοτρόφοι καλούνται να καλύπτουν διαφορές, επιχορηγώντας ουσιαστικά το κράτος, πληρώνοντας ΦΠΑ 2.000 - 3.000 ευρώ κατά μέσο όρο το τρίμηνο. Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε επιτάχυνση της συγκεντροποίησης της κτηνοτροφίας και σακάτεμα των μικρών αγροτοκτηνοτρόφων».

Ειδικά για την περιοχή επισημαίνει: «Στο υπουργείο Εσωτερικών ο δήμος Ερυμάνθου θεωρείται ορεινός, αλλά στο Αγροτικής Ανάπτυξης όχι. Ετσι χάνονται επιδοτήσεις για τους κτηνοτρόφους και αγρότες. Πρέπει η περιοχή να χαρακτηριστεί ξανά ορεινή και για το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Επιπλέον, έχουν αυξηθεί οι απώλειες σε κτηνοτροφική και αγροτική παραγωγή από τσακάλια και αγριογούρουνα, οι οποίες δεν αποζημιώνονται από τον ΕΛΓΑ. Γι' αυτά δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον από τους αρμόδιους». Μεγάλο ζήτημα αποτελεί η άρδευση των χωραφιών, με τον Λάμπη να αναφέρει ότι «είναι αδιανόητο να υπάρχει στην περιοχή μας το φράγμα Πείρου - Παραπείρου και σχεδόν 45.000 στρέμματα γης να μην μπορούν να ποτιστούν. Απαιτούνται άμεσα λύσεις».

Μεγάλο χτύπημα έχουν δεχτεί και οι αμπελουργοί, με τον Χρήστο Πουρνατζή από το Ισωμα, ο οποίος καλλιεργεί 120 στρέμματα διαφόρων καλλιεργειών, να δηλώνει: «Παλαιότερα, η ποικιλία του Ροδίτη έφτανε τα 0,30 - 0,35 ευρώ το κιλό. Τα τελευταία χρόνια πουλήσαμε μέχρι 0,22 ευρώ, και λιγότερο. Για να βγούνε τα έξοδα, έπρεπε η τιμή παραγωγού να αγγίζει τα 0,40 ευρώ. Το κρασί πουλιέται στο ράφι 2,5 έως 3 ευρώ το λίτρο και ανεβαίνει, τι γίνεται με τη διαφορά; Ηδη σημειώνεται μείωση στην παραγωγή αμπελιών, αφού τα έξοδα συσσωρεύονται». Και συνεχίζει: «Ο δήμος Ερυμάνθου εξαιρέθηκε ακόμα και από την ενίσχυση των 90 ευρώ ανά στρέμμα που δόθηκε σε παραγωγούς των γύρω περιοχών του Ροδίτη, λόγω της χαμηλότατης τιμής του». Καθώς μάλιστα είναι και παραγωγός ελαιόλαδου, υπογραμμίζει: «Φέτος η ακαρπία έφτασε το 80% - 85%. Γι' αυτό η τιμή ήταν αυξημένη. Επρεπε κάποιος να έχει χιλιάδες δέντρα για να παράγει μια ποσότητα. Το ελαιόλαδο, επιπλέον, ποτέ δεν είναι φτηνό στην κατανάλωση, ούτε πληρώνεται στον αγρότη όταν υπάρχει παραγωγή».

Κλάδος που έχει δεχτεί μεγάλα πλήγματα είναι και αυτός της μελισσουργίας, με τον Χρήστο Ιατρού από τη Χαλανδρίτσα να εξηγεί: «Με δύο κιλά ελληνικό μέλι μπορούν να "μετονομαστούν" σε "ελληνικά" εκατοντάδες κιλά εισαγόμενου. Παράλληλα, μαζί και με τις απαγορεύσεις που ισχύουν για την εργασία μας με τα καπνιστήρια στα δάση, ιδιαίτερα τη θερινή περίοδο, δυσκολευόμαστε να πάμε στα μελίσσια μας και στην περιοχή, ενώ την ίδια ώρα το κόστος παραγωγής έχει εκτιναχθεί».

Ο Δημήτρης Σωτηρακόπουλος, συνταξιούχος, στέκεται στην τεράστια πληγή των συντάξεων του ΟΓΑ, που για τη μεγάλη πλειοψηφία των αγροτοκτηνοτρόφων δεν φτάνει ούτε τα 400 ευρώ. «Συνεχίζουμε ασταμάτητα να δουλεύουμε και όσο αντέχουμε», αναφέρει, προσθέτοντας ότι ουσιαστικά οι συνταξιούχοι στηρίζουν και τους νεότερους με τη δουλειά τους.

Αν κάτι ξεχωρίζει σε όλες τις συζητήσεις είναι η εμπιστοσύνη στον Αγροτικό Σύλλογο που δραστηριοποιείται στην περιοχή. Αλλωστε, όλοι τους εξαίρουν τη συμβολή του Συλλόγου στην ενημέρωση και στην οργάνωση του αγώνα το προηγούμενο διάστημα, τονίζουν την ανάγκη να «πατήσει» ο Σύλλογος ακόμα περισσότερο, σε όλα τα χωριά, να δυναμώσουν οι εγγραφές αλλά και οι λειτουργίες του, με ανοιχτά Διοικητικά Συμβούλια ανά περιοχή και με τη συμβολή των παραρτημάτων του, όπως και συνέβη τους προηγούμενους μήνες. Υπογραμμίζουν επίσης ότι το πλαίσιο και ο συντονισμός με την Πανελλαδική Επιτροπή των Μπλόκων βοήθησαν, ενώ επισημαίνουν την ανάγκη να υπάρξει και στην Αχαΐα συνέχεια, μεταξύ άλλων και με την ίδρυση Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων.