Υπήρξε η μεγαλύτερη πένθιμη τελετή της γερμανικής μεταπολεμικής ιστορίας. Αυτή της Παρασκευής 3 του Μάη, στην κεντρική πλατεία της Ερφούρτης, της όμορφης πόλης, πρωτεύουσας του κρατιδίου της Θουριγγίας. Και υπήρξε όχι μόνο η μαζικότερη, με τους πάνω από 100.000 μικρούς και μεγάλους ανεπίσημους και επίσημους - με τον καγκελάριο και τους υπουργούς του, ως τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Γιοχάνες Ράου. Αλλά και η συγκινητικότερη. Μια από τις σπάνιες φορές που συγκλονίστηκε πραγματικά η ψυχή των Γερμανών. Γιατί κατά κανόνα οι άνθρωποι αυτής της χώρας υπολογίζουν, σκέφτονται, αισθάνονται και πενθούν ψυχρά, με το κεφάλι. Σήμερα όμως τα δάκρυα του μεγάλου πόνου κατέβαιναν από χιλιάδες πρόσωπα και μπερδεύονταν με το νερό που έπεφτε σαν χείμαρρος από το βουρκωμένο ουρανό.

Ολοι και όλα θλιμμένα. Ηταν η ώρα 11 το πρωί που αποχαιρετούσαν τα 16 θύματα του αμόκ του Γυμνασίου Γκούτεμπεργκ της πόλης - την ίδια ακριβώς ώρα που πριν μια βδομάδα ο 19χρονος Ρόμπεστ Σταϊνχάουζερ έκοβε άφρονα το νήμα της ζωής από δώδεκα δασκάλους του, μια γραμματέα, δυο μαθητές και έναν αστυφύλακα ενώ στο τέλος κράτησε μια σφαίρα για τον εαυτό του.

Αυτή την Παρασκευή, όπως και όλες τις προηγούμενες μέρες αιωρούνταν πάνω από την πόλη, πάνω από άλλες πόλεις της Γερμανίας και του κόσμου το ερώτημα: Γιατί; Τι οδήγησε το δράστη στο φοβερό λουτρό αίματος, τι σκοτείνιασε το νου του, ώστε να μη βρίσκει άλλη διέξοδο στο προσωπικό του δράμα από την ακαταλόγιστη αιματοχυσία.

Στη σύσκεψη ομιλία του ο Ράου παρουσίασε ψήγματα μιας αλήθειας. Είπε: «Καθένας είναι αξιόλογος γι' αυτό που είναι, και όχι γι' αυτό που μπορεί». Υπαινιγμός για το δράστη και αυτόχειρα Ρόμπερτ, τον αποδιοπομπαίο γυμνασιόπαιδα, που δεν είχε τις δυνάμεις να τα βγάλει πέρα στις τελικές εξετάσεις του Γυμνασίου. Και έτσι έγινε - ή ίσως νόμισε ότι έγινε - θύμα της περιφρόνησης του Γυμνασίου και της κοινωνίας. Η καπιταλιστική κοινωνία είναι πραγματικά χωρίς αίσθημα αλληλεγγύης, θεωρεί άξιους στη ζωή, αυτούς που είναι «ικανοί», χωρίς να εξετάζει με ποια μέσα, με ποιο τρόπο αυτοί τα καταφέρνουν και γιατί τα φτωχόπαιδα στερούνται αυτή την ικανότητα.

Μίλησε ο πρόεδρος και για την κοινωνία που έχει γίνει βίαιη, ωμή και ότι δεν επιτρέπεται να αδιαφορούμε όταν «οι συνάνθρωποι, από την πραγματικότητα, καταφεύγουν σε φαινομενικούς κόσμους των παιχνιδιών στα κομπιούτερ και των μίντια».

Αντίθετα ο καγκελάριος εξάγγειλε ότι θα επανεξεταστούν οι διατάξεις προστασίας της νεότητας, θα ψηφιστούν στην ανάγκη πρόσθετοι νόμοι και θα εφαρμοστούν αυστηρότερα. Φυσικά δεν απουσίασαν όλο αυτό το διάστημα - και σίγουρα δε θα απουσιάσουν και μελλοντικά - οι ειδικοί, οι ψυχολόγοι και οι ψυχαναλυτές, οι κοινωνιολόγοι, οι ποινικολόγοι, οι παιδαγωγοί που προσπάθησαν να δώσουν τη δική τους ερμηνεία στο φοβερό αμόκ και να προτείνουν και κάποιο μέτρο βοήθειας. Ας αφήσουμε όμως για τώρα τους ειδικούς να συνεχίσουν δημόσια ή στα επιστημονικά εργαστήριά τους τις συζητήσεις για τις αιτίες του εγκλήματος και τη μελλοντική πρόληψη ή καταπολέμησή του.

Να δούμε τι σκέφτεται να κάνει η γερμανική κυβέρνηση. Την προηγούμενη μέρα της πένθιμης τελετής στην Ερφούρτη ο καγκελάριος, κάτω από την εντύπωση του απαίσιου μακελειού, σκέφτηκε να καλέσει τους επικεφαλής των δημόσιων και των ιδιωτικών καναλιών και να τους συστήσει να κάνουν «αυτοέλεγχο» στις σκανδαλώδεις εκπομπές τους, που κυριολεκτικά «στάζουν αίμα». Θα ήταν αφέλεια να πιστέψει κανείς ότι τα ιδιωτικά κανάλια, που βασίζονται στην «ελευθερία της γνώμης» και των εκπομπών - και στο όσο γίνεται μεγαλύτερο κέρδος, θα συγκινούνταν από τις κυβερνητικές εκκλήσεις. Υποσχέσεις έδωσαν βέβαια αρκετές π.χ. ότι μελλοντικά θα εκπέμπουν «σποτ» κατά της βίας και θα καλούν και νέους να διατυπώνουν τη γνώμη τους, επίσης ότι θα συνεργαστούν στην επεξεργασία ενός «κώδικα συμπεριφοράς» των μίντια και του Ιντερνετ, τον οποίο υπόσχονται να τηρήσουν... Ομως ένας από τους παρόντες εκπροσώπους των καναλιών δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι για τις πράξεις βίας στην κοινωνία, δεν μπορεί να γίνονται «αποδιοπομπαίοι τράγοι» τα κανάλια, ενώ άλλος εκπρόσωπος - δημόσιου καναλιού - δήλωσε ότι δεν μπορεί να παραιτηθεί από εκπομπές σκηνών βίας, γιατί αυτό θα ήταν απομάκρυνση από την πραγματικότητα.

«Χειροπιαστές λύσεις» δεν προέκυψαν από τη συνάντηση - διήρκεσε άλλωστε μόνο μιάμισι ώρα - αλλά ο καγκελάριος ίσως έμεινε ευχαριστημένος, γιατί αποφασίστηκε να δημιουργηθεί, δίπλα στα άλλα υπάρχοντα, ένα νέο στρογγυλό τραπέζι», που θα συζητάει για τα μίντια και τη βία. Πότε θα συνέλθει αυτό το νέο τραπέζι δεν ορίστηκε, αλλά αποφασίστηκε να μετάσχουν σ' αυτό πολιτικοί της ομοσπονδίας και των κρατιδίων, εκπρόσωποι των 19 δημόσιων και ιδιωτικών τηλεοράσεων, του Ιντερνετ, ταινιοπαραγωγοί κ.ά.

Επιβεβαίωση των παραπάνω αποτελεί, ανάμεσα σε πολλά άλλα, η επιστολή του Βερολινέζου δόκτορα Γκίντερ Στέλντερ που δημοσιεύτηκε στη «Νόιες Ντόιτσλαντ» (6 του Μάη). Με τον τίτλο «Στη ΓΛΔ αυτό θα ήταν αδύνατο» ο δρ. Στέλντερ γράφει: «Οσο θέλει να αλλάξει κανείς το νόμο για την κατοχή όπλων, να οξύνει τις διατάξεις για την κατοχή τους από τους νέους και να βελτιώσει τις συνθήκες ασφάλειας στα σχολεία, βασικά δε θα αλλάξει τίποτα υπό τις δοσμένες κοινωνικές συνθήκες. Πού είναι η κρατική επιρροή, για να εμποδιστεί στους νέους... η απομίμηση φόνων και μακελειών στα φιλμ, στην τηλεόραση και στη λογοτεχνία; Πού είναι η κρατική επιταγή που να εγγυάται σε όλους τους νέους μια σταθερή προοπτική; Τι κράτος είναι αυτό που ουσιαστικά διευθύνεται από τράπεζες και κοντσέρν, αντί να τις αναγκάζει να πράττουν αυτό που πρέπει, ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες για να εξαλειφθεί σε μέγιστο βαθμό η ανεργία, η κοινωνική αθλιότητα και το αδιέξοδο;».