Μέχρι πριν μια δεκαετία εκτοξεύονταν περίπου 200 αντικείμενα στο Διάστημα κάθε χρόνο. Τώρα εκτοξεύονται 2.600, χωρίς προοπτική μείωσης του ρυθμού. Αυτή η ραγδαία εξάπλωση της ανθρώπινης δραστηριότητας έχει γεμίσει σκουπίδια τις χαμηλές πάνω από τη Γη τροχιές, από νεκρούς δορυφόρους και χρησιμοποιημένα τμήματα πυραύλων. Υπάρχει τόσος συνωστισμός σε αυτήν την περιοχή, που οι λειτουργικοί δορυφόροι κινδυνεύουν να συγκρουστούν με κομμάτια σκουπιδιών από προηγούμενες γενιές διαστημοσυσκευών. Ακόμα και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ΔΔΣ) συχνά χρειάζεται να προσαρμόζει την τροχιά του, ώστε να αποφεύγει συντρίμμια.

Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περισσότερα από 25.000 κομμάτια διαστημικών σκουπιδιών μεγαλύτερα των 10 εκατοστών, τα οποία παρακολουθούνται από τις διαστημικές υπηρεσίες. Οσο αυξάνεται ο αριθμός τους, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα κάποιο απ' αυτά, τα οποία κινούνται με ταχύτητες μέχρι και 15 φορές την ταχύτητα που τρέχει μια σφαίρα, να χτυπήσει μια ενεργή διαστημοσυσκευή, παράγοντας ακόμα περισσότερα επικίνδυνα σκουπίδια. Η καταστροφική σύγκρουση το 2009 ανάμεσα σε έναν εκτός λειτουργίας ρωσικό δορυφόρο, τον «Cosmos 2251», και έναν σε λειτουργία δορυφόρο, «Iridium», παρήγαγε 2.000 νέα διαστημικά σκουπίδια, πολλά από τα οποία παρακολουθούνται ακόμα.

Το τροχιακό Διάστημα, ιδίως οι χαμηλού ύψους τροχιές, είναι περιορισμένος πόρος, που καταναλώνεται πια ραγδαία από μικρό αριθμό μονοπωλίων, με κυριότερα τη «SpaceX» του Ιλον Μασκ, την «OneWeb» και την «Amazon». Η «SpaceX», για παράδειγμα, κατέχει και λειτουργεί σήμερα την πλειοψηφία των λειτουργικών δορυφόρων και σκοπεύει να εκτοξεύσει δεκάδες χιλιάδες ακόμα, ώστε να καταφέρει παγκόσμια δορυφορική κάλυψη υπηρεσιών διαδικτύου. Κάτι ανάλογο προσπαθεί και η «Amazon», που σκοπεύει να θέσει σε τροχιά 3.236 δορυφόρους.

Αν η κατάσταση αυτή συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, το τροχιακό Διάστημα θα γίνει πρακτικά μη προσβάσιμο, ιδίως η πιο δημοφιλής περιοχή του, που εκτείνεται μέχρι 2.000 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Γης. Οι δορυφόροι επιτελούν υπηρεσίες που θεωρούνται δεδομένες στον σύγχρονο κόσμο: Τηλεπικοινωνίες σε παγκόσμια κλίμακα, εντοπισμό θέσης (GPS), μετεωρολογικά δεδομένα, υπηρεσίες διαδικτύου σε απομονωμένες περιοχές κ.λπ. Καθώς κάθε μονοπώλιο έχει απεριόριστη πρόσβαση στο Διάστημα, συχνά για να παρέχονται οι ίδιες υπηρεσίες από ανταγωνιστικά κεφάλαια, δεν θα αργήσει η ώρα που κανείς δεν θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει, η ώρα που η ανθρωπότητα θα χάσει για δεκαετίες την πρόσβαση σε αυτό, στον βωμό του καπιταλιστικού κέρδους.

Σύμφωνα με το «Σύνδρομο Κέσλερ», θεωρία που ανέπτυξε το 1978 ο επιστήμονας της NASA Ντόναλντ Κέσλερ, αν ο αριθμός των δορυφόρων και των διαστημικών σκουπιδιών σε τροχιά γύρω από τη Γη φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο, οι συγκρούσεις μεταξύ τους θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια «χιονοστιβάδα» επιπλέον θραυσμάτων. Αυτά τα θραύσματα θα μπορούσαν στη συνέχεια να προκαλέσουν περαιτέρω συγκρούσεις, οδηγώντας σε μια αλυσιδωτή αντίδραση, που θα καθιστούσε την τροχιά γύρω από τη Γη πολύ επικίνδυνη ή ακόμα και απρόσιτη για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Επιστήμονες που αναζητούν λύσεις στο πρόβλημα μέσα στα όρια του συστήματος που το γεννά περιορίζονται στην πρόταση να υπάρξει «κυκλική διαστημική οικονομία», στη γνωστή λογική της αειφορίας, που υποτίθεται ότι εφαρμόζεται και για το περιβάλλον στη Γη. Τον καιρό του «Drill, baby, drill!» του Ντ. Τραμπ, επισημαίνουν την κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων πόρων και Ενέργειας για την κατασκευή τόσων πυραύλων και δορυφόρων, τη συνεισφορά τους στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος από τους ρύπους, το διοξείδιο του άνθρακα, την αιθάλη, τα οξείδια του αργιλίου, που διασπείρονται στην ατμόσφαιρα και συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή.

Επισημαίνουν ακόμη ότι οι ανεξέλεγκτες επάνοδοι στην ατμόσφαιρα των δορυφόρων που έχουν τερματίσει τη ζωή τους και των χρησιμοποιημένων σταδίων των πυραύλων, πέρα από αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης προκαλούν και κινδύνους για τους ανθρώπους και τις περιουσίες στην επιφάνεια του πλανήτη. Πέρυσι, για παράδειγμα, κομμάτια ενός διαστημόπλοιου Dragon της «SpaceX», μεταξύ τους και ένα μεγέθους καπό αυτοκινήτου, προσγειώθηκαν στα βουνά της Βόρειας Καρολίνας, ενώ ένα άχρηστο εξάρτημα του ΔΔΣ τρύπησε τη σκεπή ενός σπιτιού στη Φλόριντα.

Ανάμεσα στις προτάσεις τους είναι και μία την οποία αποφεύγουν ως μη συμφέρουσα τα διαστημικά μονοπώλια, και συγκεκριμένα η κατασκευή των διαστημοσυσκευών με υλικά που θα μειώνουν τη ρύπανση. Προτείνουν ακόμα την επισκευή δορυφόρων σε τροχιά για παράταση της ζωής τους, την ανακύκλωση υλικών εκτός λειτουργίας δορυφόρων για νέες αποστολές, χωρίς αυτοί να μεταφερθούν πίσω στη Γη, και την ανάκτηση διαστημικών σκουπιδιών, ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι σύγκρουσής τους με άλλες διαστημοσυσκευές σε τροχιά. Οι προτάσεις αυτές μπορεί να υιοθετηθούν από το κεφάλαιο, καθώς ανοίγουν νέα πεδία δραστηριότητάς του. Είναι βέβαια και αντιφατικές, καθώς π.χ. για την επισκευή ενός δορυφόρου σε τροχιά θα πρέπει να εκτοξευτεί ένας νέος δορυφόρος που θα φέρει σε πέρας το έργο αυτό.

Ηδη η «Northrop Grumman SpaceLogistics» αναπτύσσει ένα σκάφος - το Mission Extension Vehicle (MEV) - που θα μπορεί να βοηθήσει δορυφόρους να παρατείνουν τον χρόνο ζωής τους. Το 2020 το MEV συνδέθηκε με τον Intelsat 901, που κινδύνευε να καεί στην ατμόσφαιρα, και τον προώθησε σε υψηλότερη τροχιά. Το ίδιο έκανε άλλο MEV το 2021, παρατείνοντας τη ζωή ενός άλλου δορυφόρου. Υποτίθεται ότι κάθε MEV θα μπορεί στο μέλλον να χρησιμοποιείται περισσότερες από μία φορές. Σε ανάπτυξη βρίσκονται και τεχνικές σύλληψης διαστημικών σκουπιδιών με δίχτυα, καμάκια και αγκίστρια, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, καθώς τα αντικείμενα στο Διάστημα ταλαντεύονται και πρέπει να σταθεροποιηθούν με κάποιον τρόπο ώστε να συλληφθούν. Πέρα από αμερικανικές εταιρείες, ανάλογες δοκιμές έχει κάνει η ιαπωνική «Astroscale», ενώ και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) σε συνεργασία με τη νεοφυή «ClearSpace» πρόκειται να εκτοξεύσει παρόμοια αποστολή το 2028.

Αποτελεσματική τεχνική αύξησης του χρόνου ζωής δορυφόρων θεωρείται και η αντικατάσταση των προωθητήρων τους με κινητήρες ιόντων, που παρέχουν μικρότερη ώθηση μεν αλλά λειτουργούν με λιγότερο καύσιμο, και έτσι μπορούν να επαναφέρουν τον δορυφόρο στην επιθυμητή τροχιά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Το νομοθετικό πλαίσιο για την ενσωμάτωση «αρχών βιωσιμότητας» στην πολιτική εκμετάλλευσης του Διαστήματος θεωρείται σημαντικό από την ΕΕ, και γι' αυτό έχει φτιάξει σχετικούς κανονισμούς προσπαθώντας - υποτίθεται - να βάλει κάποια τάξη στην εγγενή αναρχία της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που εκφράζεται και στον διαστημικό χώρο. Κανονισμοί που τελικά περισσότερο σχετίζονται με τη χορογραφία της καταστροφικής επέκτασης του κεφαλαίου στο Διάστημα, παρά με την προστασία αυτού του νέου χώρου απευθείας δραστηριοποίησης του κεφαλαίου.

Μιλώντας εντός των ορίων του συστήματος, κάποιοι επιστήμονες καλούν τις κυβερνήσεις να δώσουν κίνητρα στις εταιρείες για να σχεδιάζουν και να αναπτύσσουν βιώσιμα διαστημικά συστήματα. Οι κυβερνήσεις - φροντιστές της κερδοφορίας των ομίλων, που δεν έχουν πρόβλημα ακόμα και στην ενσωμάτωση δεκαετούς ημερομηνίας λήξης σε καταναλωτικά προϊόντα υποτίθεται «μακράς διάρκειας ζωής», καλούνται να απαιτήσουν από τους διαστημικούς ομίλους να λειτουργούν τροχιακά κέντρα επιδιόρθωσης δορυφόρων, ώστε να μη χρειάζεται να εκτοξεύονται τόσοι πολλοί καινούριοι. Φυσικά προτείνεται να δοθούν και οικονομικά κίνητρα στο κεφάλαιο, ώστε να αναπτυχθούν αγορές υπηρεσιών σύλληψης και αφαίρεσης διαστημικών σκουπιδιών.

Η ασυδοσία και αδηφαγία του κεφαλαίου δεν θεραπεύεται, ούτε τιθασεύεται με νομοθεσίες, καλοπιάσματα και «ταΐσματα». Είναι στη φύση του και μπορεί να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο λόγω των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Η μόνη λύση για την εξασφάλιση του εγγύς Διαστήματος για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές είναι η εξάλειψη του κεφαλαίου και των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.