Η σκληρή λιτότητα για τα εκατομμύρια των μισθωτών, των συνταξιούχων, οι δραστικές περικοπές κοινωνικών δαπανών στα όρια της ασφυξίας, οι νέες φορολογικές επιβαρύνσεις, ειδικά στο σκέλος της έμμεσης φορολογίας, και ο αναδιανεμητικός χαρακτήρας - καθώς καθηλώνονται κοινωνικές δαπάνες για να χρηματοδοτηθούν τα Ολυμπιακά έργα - είναι το βασικό στίγμα του προσχεδίου προϋπολογισμού του 2003, που παρουσίασε χτες ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών και ενέκρινε ομόφωνα το Υπουργικό Συμβούλιο. Αλλά και αυτό το σκληρό σενάριο προϋπολογισμού είναι στον «αέρα», καθώς ο Ν. Χριστοδουλάκης στις δηλώσεις του ανέφερε ότι στην κατάρτισή του δεν έλαβαν υπόψη τον παράγοντα «κρίση στον Περσικό Κόλπο» από μια ιμπεριαλιστική επέμβαση των ΗΠΑ, οπότε και το παρουσιαζόμενο σκηνικό προϋπολογισμού ανατρέπεται προς χειρότερες, ή ακόμα και πολύ χειρότερες εκδοχές του. Ηδη εμφανίζονται άρθρα στον Τύπο που μιλούν για αυξήσεις των διεθνών τιμών του πετρελαίου στα 50 και 60 δολάρια το βαρέλι. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το τελικό σχέδιο προϋπολογισμού θα παρουσιαστεί μετά τις δημοτικές και νομαρχικές εκλογές, και δε θα πρέπει να αποκλείονται «εκπλήξεις» από την πλευρά της κυβέρνησης, ειδικά στη φορολογία των ακινήτων, όπου το νομοσχέδιο έχει «παγώσει» με αφορμή τις εκλογές.

Ο υπουργός Οικονομίας φρόντισε να προετοιμάσει τον ελληνικό λαό για τα χειρότερα, στην περίπτωση δηλαδή που η κυβέρνηση μέσα στο 2003 προβεί στη λήψη σκληρών αντιλαϊκών μέτρων, με την επίκληση του διεθνούς αρνητικού κλίματος. Στις δηλώσεις του ανέφερε ότι οι διεθνείς εξελίξεις χαρακτηρίζονται από οικονομική στασιμότητα, από την ανασφάλεια των επενδυτών, η οποία ενισχύεται από γεωπολιτική αβεβαιότητα, στο ενδεχόμενο μιας επέμβασης των ΗΠΑ στο Ιράκ. Από τη μια σκιαγραφεί το αρνητικό διεθνές περιβάλλον, το οποίο ανά πάσα στιγμή μπορεί να συμπαρασύρει τον, χαμηλού ειδικού βάρους, ελληνικό καπιταλισμό στη δίνη της διεθνούς κρίσης, και από την άλλη δικαιολογεί τα πιθανότατα νέα σκληρά μέτρα σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων. Παρ' όλα αυτά ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ (πραγματικού) εκτιμάται στο 4,1% (7,3% το ονομαστικό), που είναι ο υψηλότερος στόχος αύξησης τις τελευταίες δεκαετίες. Στο σκέλος του δημόσιου χρέους προβλέπεται ένας φιλόδοξος στόχος μείωσής του κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες, μείωση η οποία, όπως δήλωσε ο Ν. Χριστοδουλάκης, θα στηριχτεί στο νέο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Για μια ακόμα φορά και με αφορμή τις σχετικές συζητήσεις που έγιναν την προηγούμενη Τρίτη στην ΕΕ, τάχθηκε υπέρ της διατήρησης του προγράμματος σταθερότητας και ανάπτυξης με τη σημερινή του μορφή, με το επιχείρημα ότι το πρόγραμμα αποτελεί έναν ασφαλή οδηγό πλεύσης σε ένα μεταβαλλόμενο δημοσιονομικό περιβάλλον, καθώς και με το ότι η Ελλάδα συνεχίζει να έχει υψηλό δημόσιο χρέος, το οποίο και θα πρέπει να μειώσει...

Τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού προβλέπεται να ανέλθουν στα 39.200 εκατ. ευρώ, οι δαπάνες τακτικού στα 39.460 εκατ. ευρώ, τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) στα 4.100 εκατ. ευρώ και οι δαπάνες στα 9.318 εκατ. ευρώ. Οι δανειακές ανάγκες του προϋπολογισμού προβλέπεται να ανέλθουν στα 5.478 εκατ. ευρώ ή στο 3,6% του ΑΕΠ. Το δε ονομαστικό ΑΕΠ προβλέπεται να ανέλθει στα 150.530 εκατ. ευρώ.

Στα επίπεδα ασφυξίας κινούνται οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού του 2003, καθώς προβλέπεται να αυξηθούν μόλις κατά 6,3% (ρεκόρ χαμηλότερου ρυθμού αύξησης), έναντι αύξησής τους κατά 8,4% το 2002, με πρόβλεψη για αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά 7,3% και με αποπληθωριστή ΑΕΠ 3,1%. Ουσιαστικά λόγος γίνεται για «πάγωμά» τους στα επίπεδα του τρέχοντος έτους. Ειδικότερα:

• Οι δαπάνες για Αποδοχές Προσωπικού, το μεγαλύτερο κονδύλι του προϋπολογισμού, προβλέπεται να αυξηθούν κατά 5,6% έναντι αύξησής τους κατά 8,7% το 2002. Μια περαιτέρω ανάλυση προβλέπει αύξηση 5,9% για το κονδύλι «μισθοί των υπουργείων», έναντι 8,9% το 2002, το κονδύλι των συντάξεων προβλέπεται να αυξηθεί μόλις κατά 4,5% έναντι αύξησης 5,9% φέτος, ενώ για τις λοιπές παροχές προβλέπεται αρνητικός ρυθμός αύξησης, 4,6%.
• Ο ρυθμός αύξησης των δαπανών σε Νοσοκομεία, Ιδρύματα Πρόνοιας και ΝΠΔΔ περικόπτεται δραστικά στο 5,6% έναντι ρυθμού αύξησης 13,5% το 2002. Ειδικότερα, οι μισθοί του προσωπικού των νοσηλευτικών ιδρυμάτων αυξάνονται κατά 7,1% έναντι φετινής αύξησης 12,1%, οι εφημερίες των γιατρών του ΕΣΥ αυξάνονται... κατά 0,1% έναντι αύξησης το 2002 κατά 15,1%, ενώ το κονδύλι «λοιπές παροχές προσωπικού νοσηλευτικών ιδρυμάτων» έχει μηδενική αύξηση έναντι αύξησης 32,6% το 2002.
• Για Ασφάλιση και Περίθαλψη, το σχετικό κονδύλι εμφανίζεται αυξημένο κατά 19,1%, έναντι ρυθμού αύξησης 6,9% το 2002. Στην πραγματικότητα όμως έχουμε να κάνουμε με λογιστικό «τρικ», αφού στις σχετικές δαπάνες έχουν ενσωματώσει παλιές και νέες υποχρεώσεις του δημοσίου προς το ΙΚΑ. Ετσι το σχετικό κονδύλι εμφανίζεται αυξημένο κατά 82,3%, ενώ αυξημένο κατά 17,5%, έναντι 14,9% το 2002, εμφανίζεται το κονδύλι του ΕΚΑΣ για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα, καθώς και οι επιχορηγήσεις προς το ΝΑΤ, οι οποίες αυξάνονται κατά 9,7%, έναντι αύξησης 3,8% το 2002. Τα υπόλοιπα κονδύλια καθηλώνονται. Οι επιχορηγήσεις προς τον ΟΓΑ αυξάνονται κατά 4,9% έναντι 10,1%, στο ΤΕΒΕ κατά 4,1% έναντι 13,3%, ενώ η επιχορήγηση των λοιπών φορέων αυξάνεται κατά 8,4% έναντι αύξησης 33,1%.
• Για τα υπόλοιπα κονδύλια ακολουθείται κανονικά πολιτική «σφαγής» τους, καθώς οι επιχορηγήσεις φορέων μειώνονται απόλυτα κατά 0,7%, οι καταναλωτικές δαπάνες μειώνονται απόλυτα κατά 7% κλπ. Τέλος, για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους προβλέπεται η καταβολή τόκων ύψους 9,4 δισ. ευρώ.

Με το νέο προϋπολογισμό επιδεινώνεται η σχέση άμεσων-έμμεσων φόρων υπέρ των δεύτερων. Ειδικότερα, οι άμεσοι φόροι προβλέπεται να αυξηθούν κατά 5,5% έναντι αύξησης 8,6% το 2002 και οι έμμεσοι φόροι κατά 6,7% έναντι αύξησης 6,4% το 2002. Ακόμα, προβλέπεται να αυξηθούν οι έμμεσοι φόροι συναλλαγών κατά 7,9%, με πρόβλεψη αύξησης του ΦΠΑ κατά 9,2%, των πετρελαιοειδών κατά 5,8%, του καπνού κατά 10,2%, των μεταβιβάσεων κεφαλαίου (αγοραπωλησίες ακινήτων, χρηματιστηριακές συναλλαγές) κατά 8% κλπ.

Από την ανάλυση των άμεσων φόρων προκύπτει πρόβλεψη αύξησης κατά 5,2% των φόρων φυσικών προσώπων και κατά 4,9% των φόρων νομικών προσώπων.

Σχολιάζοντας το περιεχόμενο του προσχεδίου του προϋπολογισμού 2003 ο γενικός γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΝΔ, Δ. Σιούφας, μέμφθηκε την κυβέρνηση ότι συντάσσει «πλασματικούς προϋπολογισμούς», κάτι που δεν μπορούν, όπως είπε, να κάνουν «οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, που ζουν με δανεικά, ενώ η ακρίβεια καλά κρατεί και η καθημερινότητα γίνεται αβάσταχτη». Επίσης, ο συντονιστής Οικονομικών Υποθέσεων της ΝΔ, Γ. Αλογοσκούφης, διατύπωσε την άποψη πως «με ρυθμούς ΠΑΣΟΚ θα χρειαστούν 80 χρόνια για την πραγματική σύγκλιση».

Από την πλευρά του, το Γραφείο Τύπου του ΣΥΝ κάνει λόγο για «προϋπολογισμό μονόπλευρης λιτότητας και αδιαφάνειας».