Τη διολίσθηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης (ΕΣΔ) κατά των ναρκωτικών πιστοποίησε η χτεσινή συνεδρίαση υπό τον πρωθυπουργό, Κ. Σημίτη, Διυπουργικής Επιτροπής 31 μήνες μετά την εκπόνηση του ΕΣΔ. Πρόκειται για έναν ετεροβαρή σε βάρος των «στεγνών» προγραμμάτων προσανατολισμό της κυβέρνησης στο όνομα της εναρμόνισης με τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπου τα προγράμματα των υποκατάστατων έχουν πολύ μεγάλη εμβέλεια.

Ο πρωθυπουργός - που ηγείται της προσπάθειας του ΕΣΔ - και συνολικά η κυβέρνηση επιχείρησαν να εμφανίσουν αφ' ενός σαν πανάκεια την πολιτική των υποκατάστατων -καθώς μιλά για θεραπεία τη στιγμή που δεν είναι- και αφ' ετέρου να παρουσιάσουν θετικά τα αποτελέσματα σε σύγκριση με τους στόχους που είχε θέσει η κυβέρνηση πριν 31 μήνες, όταν έγινε το Υπουργικό Συμβούλιο όπου εγκρίθηκε το ΕΣΔ.

Ομως, παρά τις αναφορές σε κάποια στοιχεία δεν κατόρθωσε -άλλωστε το παραδέχτηκε και η κυβέρνηση- να αποκρύψει το γεγονός ότι υπολείπεται σε πολλούς απ' τους στόχους που εξαγγέλθηκαν. Ακόμα και σε σχέση με τα ίδια τα προγράμματα των υποκατάστατων -που φαίνεται να αποτελούν την κορωνίδα της κυβερνητικής πολιτικής- δεν έγινε κατορθωτό να αναπτυχθούν όλες οι μονάδες που προγραμματίστηκαν μέσα στο 2002. Επιπλέον, εκεί που υπάρχει σοβαρό πρόβλημα - γεγονός που οδηγεί και σε παρενέργειες - είναι στις δομές της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης όσων παίρνουν μέρος στα προγράμματα με υποκατάσταση. Ετσι, λοιπόν, τα προγράμματα αυτά που πιλοτικά ξεκίνησαν με «τελικό στόχο την απεξάρτηση» μετατράπηκαν τελικά σε προγράμματα συντήρησης, με το σκεπτικό της «μείωσης της βλάβης» και της «μείωσης της μικροεγκληματικότητας».

Σύμφωνα με τα στοιχεία, που χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, μειώθηκαν κατά 30% οι θάνατοι από ναρκωτικά το 2002 έναντι του 2001, ως αποτέλεσμα -κυρίως- της πολιτικής της υποκατάστασης. Ετσι, λοιπόν, το 2000 υπήρχαν 303 θάνατοι, το 2001 321 θάνατοι και το 2002 240 θάνατοι από ναρκωτικά.

Το πόσο επισφαλείς είναι αυτές οι παραδοχές αποδεικνύεται απ' τα στοιχεία του ίδιου του Οργανισμού κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ), ο οποίος αναφέρει ότι για το 2002 εκκρεμεί η επιβεβαίωση και 28 -ακόμα- θανάτων όπου σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν τότε το ποσοστό της μείωσης θα είναι 16,5%. Ακόμα και αυτοί οι μακάβριοι υπολογισμοί παρουσιάζουν υπολογιστικά λάθη μπρος στην πρεμούρα της κυβέρνησης να αποδείξει την ορθότητα της πολιτικής της.

Απ' την άλλη μεριά, τα «στεγνά» προγράμματα με μια υπέρβαση των οικονομικών εμποδίων, που τους βάζει η πολιτική της κυβέρνησης, καταφέρνουν να αναπτυχτούν με ρυθμούς που μπορεί να ανταποκρίνονται στις ανάγκες, αλλά έχουν ένα βαθμό σημαντικής προσφοράς.

Αποκαλυπτικά για αυτή την πλευρά του ΕΣΔ είναι τα στοιχεία που έδωσε χτες η κυβέρνηση:

• Στα προγράμματα υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ παίρνουν μέρος 1.224 άτομα έναντι 697 το 2000.
• Σε όλα τα προγράμματα του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) πήραν μέρος 9.510 άτομα το 2001, 10.450 το 2002 και προγραμματίζουν να πάρουν μέρος 12.060 για το 2003. Επιπλέον, ανέπτυξε τις μονάδες του σε 51 το 2002 -έναντι του 2001- και προγραμματίζει 73 μονάδες για το 2003.
• Η μονάδα «18 Ανω» είχε 8.798 ατομικές συνεδριάσεις το 2002 εκ των οποίων οι 482 ήταν για πρώτη φορά και 6.180 κατ' επανάληψη. Απ' την ομάδα υποδοχής, το 60% προωθήθηκε προς θεραπευτικά προγράμματα (Το 2001 προωθήθηκαν 1.137 άτομα και το 2002 1.281 άτομα).

Η διυπουργική σύσκεψη δεν ασχολήθηκε καν με τα αίτια που οδηγούν τους νέους σε όλο και μικρότερες ηλικίες στη χρήση των ναρκωτικών. Οι αιτίες παρακάμφθηκαν στο όνομα της αποδοχής των χρηστών ως «ασθενών», που αντιμετωπίζονται με την ανάλογη χορήγηση της αντίστοιχης φαρμακευτικής ουσίας.

Ετσι δε δημιουργήθηκαν τα κέντρα πρόληψης που είχαν προγραμματιστεί, αλλά και δεν προωθείται η αγωγή Υγείας στα σχολεία ως στοιχείο της ευαισθητοποίησης ενάντια στα ναρκωτικά. Η κυβέρνηση μένει απλώς στις διακηρύξεις περί συνεργασίας του υπουργείου Υγείας και του υπουργείου Παιδείας όσον αφορά στην πρόληψη με φόντο - ίσως - κάποια προγράμματα που επιχορηγούνται απ' την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Στη χτεσινή διυπουργική επιτροπή για τα ναρκωτικά συμμετείχαν: Οι υπουργοί Εθνικής Αμυνας Γιάννος Παπαντωνίου, Παιδείας Πέτρος Ευθυμίου, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Δημήτρης Ρέππας, Υγείας - Πρόνοιας Κώστας Στεφανής, Δικαιοσύνης Φίλιππος Πετσάλνικος, Δημόσιας Τάξης Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Εμπορικής Ναυτιλίας Γιώργος Ανωμερίτης και Επικρατείας Στέφανος Μανίκας. Μετείχαν, επίσης, οι υφυπουργοί Οικονομικών Γιώργος Φλωρίδης, Εσωτερικών Λάμπρος Παπαδήμας, Παιδείας Ελένη Κούρκουλα, Υγείας - Πρόνοιας Ελπίδα Τσουρή και Πολιτισμού Νάσος Αλευράς, καθώς και η Πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ Αννα Κοκκέβη και ο σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ποιότητας ζωής Αντώνης Αγγελίδης.

Αμέσως μετά, ο Κ. Σημίτης έκανε δηλώσεις μεταξύ των οποίων υπογράμμισε: «Αναλαμβάνουμε νομοθετική πρωτοβουλία για τη διαφορετική ποινική αντιμετώπιση του χρήστη ουσιών. Ο χρήστης ουσιών είναι ασθενής, δεν είναι εγκληματίας. Γι' αυτό επιβάλλεται η μείωση της ανωτάτης ποινής σε ένα χρόνο, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για περισσότερες ευκαιρίες στη θεραπεία και την απεξάρτηση. Επιβάλλεται, επίσης, η μη αναγραφή της καταδίκης στο ποινικό μητρώο, γιατί έτσι βοηθούμε την κοινωνική επανένταξη του χρήστη».

Επίσης, ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, είπε ότι θα επεκταθούν τα θεραπευτικά προγράμματα με τη «μεγαλύτερη εμπλοκή» του Εθνικού Συστήματος Υγείας στις θεραπευτικές διαδικασίες ώστε -όπως υποστήριξε- να καταργηθεί η «λίστα αναμονής».

Βέβαια, η λίστα αναμονής είναι για προγράμματα υποκατάστατων και η χορήγησή τους προωθείται μέσω των νοσοκομείων του δημόσιου συστήματος Υγείας, καθώς φαίνεται να απέτυχε η διαδικασία μέσω του ΟΚΑΝΑ.

Οπως ανακοίνωσε μετά τη διυπουργική ο υπουργός Υγείας, Κ. Στεφανής, σε συνέντευξη Τύπου, η κυβέρνηση θα πάρει και την πρωτοβουλία - στο όνομα της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης - για την εμπλοκή των συστημάτων Υγείας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ηδη υπάρχουν πέντε Περιφερειακά Συστήματα Υγείας που θα αντιμετωπίσουν τις εξαρτήσεις μέσω των προγραμμάτων υποκατάστασης.

Η χορήγηση της βουπρενορφίνης άρχισε ήδη στη Ρόδο, ενώ υποψηφιότητα έχει θέσει και το νοσοκομείο της Λαμίας. Επίσης, έχει υπογραφεί υπουργική απόφαση που επιτρέπει τη χορήγηση των ανταγωνιστών ναλτρεξόνης και ναλοξόνης από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς και γιατρούς υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Μετά από όλες αυτές τις επιλογές -αλλά και την προσπάθεια της επικοινωνιακής προβολής -μάταια η υφυπουργός Υγείας Ελπ. Τσουρή προσπάθησε να υποστηρίξει την ισόρροπη ανάπτυξη όλων των τύπων των θεραπευτικών προγραμμάτων.

Αξιοσημείωτο, τέλος, είναι ότι τόσο ο πρωθυπουργός όσο και η -εν τω συνόλω- ηγεσία του υπουργείου Υγείας προσπάθησαν να λειτουργήσουν με αντιδεξιά αντανακλαστικά, με αφορμή τις αντιδράσεις στη Θεσσαλονίκη για ένα πρόγραμμα με υποκατάστατα. Οι αντιδράσεις -που επισήμως προβάλλονται- είναι η υποβάθμιση της περιοχής και όχι -έστω και στα πλαίσια ακόμα και αυτών των προγραμμάτων υποκατάστασης - των προϋποθέσεων και των δομών για ψυχοκοινωνική υποστήριξη των εξαρτημένων.

Ετσι αδράχνοντας την ευκαιρία η κυβέρνηση -καθώς πρωταγωνιστούν στελέχη της ΝΔ που έχουν εκλεγεί στην Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση - μιλούν για ήττα της κοινωνίας, την ίδια ώρα που οι ίδιοι έχουν εξοβελίσει τις κοινωνικές αιτίες της τοξικομανίας...