Τα μνημεία είναι φορείς μνήμης επειδή σ' αυτά εμφύσησαν ζωή και πνοή, έργα και πράξεις ανθρώπων. Και εάν τα αρχαία μνημεία δεν είναι πια ενεργοί φορείς των ανθρώπινων πράξεων, τα νεότερα μνημεία διατηρούν ακόμα τις μνήμες ανθρώπων που ζουν, έχουν ακόμα τον απόηχο μιας ιστορίας πολύ κοντινής και σπουδαίας. Η μνήμη, η συλλογική ιστορική μνήμη, δεν είναι μνημείο; Και με ποια λογική διατηρείς μεν ένα μνημείο εξορίζοντας όμως τις μνήμες του;

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο στην προχθεσινή του συνεδρίαση αρνήθηκε να παραχωρηθεί στο ΚΚΕ το Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης για την πραγματοποίηση πολιτικού μνημοσύνου στις 21 Απριλίου. Η εκδήλωση, προγραμματισμένη την ημέρα που το 1967 η Ελλάδα έμπαινε στη μαύρη επταετία της δικτατορίας, είναι ένας φόρος τιμής στους ανθρώπους που μαρτύρησαν και εκτελέστηκαν σε «ωραίους και μεγάλους αγώνες» και η θεατρική παράσταση που ήδη στήθηκε, θα ξεκινούσε το μνημόνιο αυτών των αγώνων από τον Προμηθέα Δεσμώτη.

«Τα μνημεία δεν παραχωρούνται για πολιτικές και κομματικές εκδηλώσεις» και επιπλέον «στο χώρο γίνονται εργασίες αποκατάστασης». Μια κατά γράμμα ερμηνεία του νόμου, όταν την ίδια στιγμή για δεκάδες άλλα αιτήματα, το ΚΑΣ συνηθίζει να γνωμοδοτεί αναλόγως, υποτασσόμενο σε διάφορες σκοπιμότητες, πολιτικές, τοπικιστικές και άλλες, ακόμα και όταν πρόκειται για μνημεία που δεν αντέχουν την καταπόνηση της χρήσης.

Πρόκειται όμως και για «δικολαβικά» υποκριτική ερμηνεία του νόμου, που στην πραγματικότητα αποξενώνει και αφυδατώνει το Επταπύργιο από την ίδια του την ιστορία. Διότι εκτός από τη βυζαντινή του φάση, το Επταπύργιο είναι συνδεδεμένο με την πρόσφατη ιστορία αγώνων για Δημοκρατία και Ελευθερία και όπως χαρακτηριστικά υπενθύμισε μέλος του Συμβουλίου, «εκεί μαρτύρησαν άνθρωποι όχι επειδή ήταν κλέφτες ή εγκληματίες αλλά για άλλους λόγους». Χώρος φυλακών, που σηματοδότησε μια εποχή αγώνων, αλλά και τη ζωή μιας πόλης, οι άνθρωποι της οποίας μεγάλωναν με την ιστορία του Γεντί Κουλέ. Θυμίζουμε ότι πριν από αρκετά χρόνια υπήρχε η πρόθεση να απαλειφθεί από το χώρο κάθε στοιχείο που δηλώνει αυτά τα γεγονότα, γκρεμίζοντας ακτίνες των φυλακών και χώρους μαρτυρίων και διατηρώντας μόνο τη βυζαντινή φάση. Αυτή η πρόθεση συνάντησε οξύτατες αντιδράσεις φορέων και του ΚΚΕ.

Αυτό το ζωντανό μνημείο αρνήθηκε να παραχωρήσει το ΚΑΣ, «στρουθοκαμηλίζοντας» μπροστά στο γεγονός ότι πολλοί μνημειακοί χώροι δέχονται τέτοιες εκδηλώσεις, όπως η γέφυρα του Γοργοπόταμου. Υπάρχει όμως και μία άλλη αλήθεια: απονεκρώνοντας ένα χώρο από το μήνυμά του, τον αποστερείς από τις σημερινές και τις επόμενες γενιές. Και γενιές δίχως μνήμη είναι γενιές δίχως παρελθόν, δηλαδή γενιές ανθρώπων δίχως συνείδηση.