Ο «οδικός χάρτης» εκπονήθηκε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ΗΠΑ για την εικόνα τους στην περιοχή και όχι τις ανάγκες του παλαιστινιακού ή του ισραηλινού λαού, γι' αυτό και οι προβλέψεις του δεν εμπεριέχουν τα εχέγγυα για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Παλαιστινιακού. Αυτό εκτιμά ο ΓΓ του ΚΚ Ισραήλ και βουλευτής του συνασπισμού για την Ειρήνη, τη Δημοκρατία και την Ισότητα - Χαντάς -, Ισάμ Μακχούλ, ο οποίος υποστηρίζει ότι, δυόμισι χρόνια μετά την έναρξη της Ιντιφάντα, ο ισραηλινός λαός αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι υπάρχει λύση στο Παλαιστινιακό και είναι πολιτική.

- Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των εξελίξεων, σήμερα, στη Μέση Ανατολή, βρίσκεται ο «οδικός χάρτης για την ειρήνη», για το περιεχόμενο και τις προοπτικές του οποίου πολλές αμφιβολίες και ενστάσεις έχουν εκφραστεί. Ποια είναι η δική σας άποψη για τον «οδικό χάρτη»; Εχει πιθανότητες επιτυχίας;

- Πρώτα από όλα, θα ήθελα να πω ότι καταλαβαίνω πλήρως τη στάση που τηρούν οι Παλαιστίνιοι, δηλαδή το γεγονός ότι, παρ' όλα τα αρνητικά στοιχεία, αποδέχτηκαν τον «οδικό χάρτη». Ουσιαστικά, νομίζω, δεν είχαν καν το περιθώριο να διαφωνήσουν. Ιδιαίτερα, εφόσον, κατά τη γνώμη μας, το βασικό εμπόδιο για την εφαρμογή του οποιουδήποτε ειρηνευτικού σχεδίου, συμπεριλαμβανομένου του «οδικού χάρτη», είναι η ισραηλινή συμπεριφορά. Μια συμπεριφορά, που, επί της ουσίας, διαφωνεί και απορρίπτει τον «οδικό χάρτη».

Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να μας είναι ξεκάθαρο ότι ο «οδικός χάρτης» δεν εκφράζει μια ανάγκη του παλαιστινιακού ή του ισραηλινού λαού. Εκφράζει τις ανάγκες της Ουάσιγκτον. Εντάσσεται στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής, που οι ΗΠΑ ακολουθούν στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου. Ερχεται μετά τον πόλεμο στο Ιράκ και μετά την όξυνση των αντιαμερικανικών συναισθημάτων των λαών της περιοχής. Οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη, στην παρούσα φάση, για να εξυπηρετήσουν καλύτερα τα συμφέροντά τους, να δείξουν στους λαούς της περιοχής ότι δίνουν και κάτι και δεν προκαλούν μόνο πολέμους. Θέλουν να δείξουν ότι δεν ενδιαφέρονται μόνο για τα δικά τους συμφέροντα, αλλά ότι νοιάζονται και για τον παλαιστινιακό λαό.

Εμείς πιστεύουμε ότι ο «οδικός χάρτης», ακόμη και αν εφαρμοστεί πλήρως και από την παλαιστινιακή και από την ισραηλινή πλευρά, δε θα οδηγήσει σε μόνιμη και δίκαιη λύση. Πόσο μάλλον τώρα, που η ισραηλινή ηγεσία είπε όχι στον «οδικό χάρτη», καθώς η αποδοχή της συνοδεύεται από 15 προϋποθέσεις, οι οποίες ανατρέπουν έστω και αυτά τα ελάχιστα που προβλέπει αυτό το σχέδιο.

Το πραγματικό θέμα στην ισραηλινο-παλαιστινιακή διένεξη είναι η ισραηλινή κατοχή. Οσο υπάρχει κατοχή, με οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή, θα υπάρχει πάντα αφορμή και ευκαιρία για επιθετικότητα, για βία, για τρόμο. Ο «οδικός χάρτης» δεν ασχολείται μ' αυτό το ζήτημα. Δεν εξετάζει το γιατί, αλλά βασίζεται στην άποψη ότι υπάρχει παλαιστινιακή βία και τρομοκρατία, έτσι απλά, και πρέπει να αντιμετωπιστεί με κάθε τρόπο. Ακόμη, λοιπόν, και αν ο «οδικός χάρτης» καταλήξει σε ορισμένα βήματα προόδου, το πρόβλημα θα συνεχίζει να υπάρχει και η κατάσταση θα είναι πάντα έτοιμη να εκραγεί, γιατί η ουσία του προβλήματος, η ισραηλινή κατοχή, δεν είναι το σημείο αφετηρίας αυτού του σχεδίου.

Επίσης, οι ΗΠΑ δε δίνουν τίποτε στους Παλαιστινίους. Ο «οδικός χάρτης» δεν ασχολείται με τα φλέγοντα ζητήματα, που είναι οι εποικισμοί, η ισραηλινή στρατιωτική παρουσία στα παλαιστινιακά εδάφη, ο αποκλεισμός, οι εξευτελισμοί. Γι' αυτά, δεν έχουν τίποτε να πουν. Αν οι Παλαιστίνιοι δείξουν «καλή συμπεριφορά» προς τις αμερικανικές επιθυμίες, τότε το Ισραήλ θα δώσει κάτι λίγο ως αντάλλαγμα, ό,τι η ισραηλινή ηγεσία κρίνει απαραίτητο. Ο «οδικός χάρτης» δεν αναφέρεται διόλου στα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού, στα αυτονόητα δίκαιά του.

Ας λάβουμε, επίσης, υπόψη μας ότι όταν ο Σαρόν μιλά για ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος με «συνεχόμενο έδαφος», ουσιαστικά, μιλά για ένα μεγαλύτερο Ισραήλ και μια μικρότερη, μη κυρίαρχη Παλαιστίνη. Αναφέρεται σε ένα παλαιστινιακό κράτος, που δε θα εκτείνεται περισσότερο από το 42% της Δ. Οχθης και της Λωρίδας της Γάζας. Εμείς, αντίθετα, μιλάμε για ένα παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967 και γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ακόμη και αυτή η πρόταση δεν αντικατοπτρίζει παρά μόνον το 22% της ιστορικής Παλαιστίνης.

Για όλους αυτούς τους λόγους, ο «οδικός χάρτης» δε νομίζουμε ότι θα οδηγήσει σε καμία βιώσιμη λύση. Μπορεί οι δηλώσεις Σαρόν, ο οποίος χαρακτήρισε «καταστροφή τη διαιώνιση της κατοχής και για τους δύο λαούς», να οδήγησε πολλούς στο βιαστικό συμπέρασμα ότι υπάρχει κάποια ειρηνική «στροφή». Την επόμενη ημέρα, βέβαια, διευκρίνισε ότι η δήλωσή του αφορούσε μόνο «την κατοχή επί ανθρώπων και όχι επί της γης». Αυτό που είπε ουσιαστικά είναι ότι το Ισραήλ θα συνεχίσει να κατέχει τη γη και τους φυσικούς πόρους των Παλαιστινίων, αλλά την ευθύνη για τις συνθήκες διαβίωσής τους, τις οποίες θα έπρεπε να αναλάβει το Ισραήλ ως κατοχική δύναμη, δεν την αναλαμβάνει. `Η, απλώς, εννοεί ότι δεν επιθυμεί τους Παλαιστινίους σ' αυτήν τη γη.

Καμία λύση δε θα προκύψει από τον «οδικό χάρτη», ως έχει, δυστυχώς. Απλώς, ο Σαρόν καλείται να βοηθήσει τον καλό του σύμμαχο, γι' αυτό και δείχνει, προς τα έξω, καλό πρόσωπο. Καλείται να πληρώσει για τη συμμαχία αυτή και τις ανάγκες των ΗΠΑ στην παρούσα φάση, λόγω της κατάστασης στο Ιράκ.

- Πολύς λόγος γίνεται για τη στάση και τη συμπεριφορά της ισραηλινής κοινής γνώμης. Οπως φάνηκε και από τα αποτελέσματα των 2 τελευταίων εκλογών, η πλειοψηφία του ισραηλινού λαού έκανε στροφή προς την ακροδεξιά. Παρ' όλα αυτά, τους μήνες που ακολούθησαν την επανεκλογή Σαρόν μέχρι σήμερα, στις δημοσκοπήσεις που έγιναν μοιάζει αυτή η ίδια κοινή γνώμη να καταδικάζει την κυβερνητική πολιτική απέναντι στους Παλαιστινίους. Πιστεύετε ότι υπάρχει κάποια αλλαγή αυτούς τους τελευταίους μήνες;

- Ναι, νομίζω ότι το κλίμα εντός Ισραήλ αρχίζει να αλλάζει δραματικά. Κατ' αρχάς, ακόμη και αυτοί που πίστευαν μέχρι πρότινος ότι η μοναδική λύση είναι η στρατιωτική επιβολή, έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Κανείς δεν μπορεί να νικήσει ένα λαό που αγωνίζεται για την ελευθερία του. Μπορεί ο ισραηλινός λαός να έχει όπλα, τεχνολογία, εκπαίδευση, αλλά αυτά δεν μπορούν να καταστρέψουν τη θέληση του παλαιστινιακού λαού για ελευθερία και ανεξαρτησία. Είναι σαφές ότι στρατιωτικά το Ισραήλ κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να λυγίσει τους Παλαιστινίους, αλλά δεν τα κατάφερε.

Πολλοί Ισραηλινοί αντιλήφθηκαν ότι αυτός ο δρόμος, όχι μόνο δεν οδηγεί πουθενά, αλλά το τίμημά του δεν το πληρώνουν μόνον οι Παλαιστίνιοι, αλλά και οι ίδιοι, ο ισραηλινός λαός. Δεν υπάρχει περίπτωση ο ισραηλινός στρατός να καταφέρει να ισοπεδώσει εντελώς τον παλαιστινιακό λαό, χωρίς να προκαλέσει, ταυτόχρονα, την ισοπέδωση του ισραηλινού λαού. Αρχισε να γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι υπάρχει άμεση σύνδεση ανάμεσα στην κατοχή και στην πολιτική, οικονομική κατάσταση που διαμορφώνεται εντός Ισραήλ.

Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει ξοδέψει περίπου 16 εκατομμύρια δολάρια γι' αυτόν τον πόλεμο. Αυτά τα χρήματα έχουν βγει από τις τσέπες του ισραηλινού λαού, από τους εργαζόμενους, τους εργάτες, τα χαμηλότερα στρώματα, από την εκπαίδευσή τους, από την υγεία τους. Τα τελευταία χρόνια, 6 φορές έχουν κατατεθεί στην Κνέσετ νομοσχέδια περικοπών.

- Η αλήθεια είναι ότι είδαμε πριν από λίγο καιρό μεγάλες γενικές απεργίες στο Ισραήλ, με αφορμή τις περικοπές στο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα και στο πρόγραμμα κοινωνικής ασφάλισης, τις οποίες πρότεινε ο υπουργός Οικονομικών, Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Πιστεύετε ότι αυτή η λαϊκή αντίδραση συνδέεται και με τη συνειδητοποίηση ότι η διαρκής χειροτέρευση της κατάστασης εντός Ισραήλ οφείλεται και στη συνεχιζόμενη κατοχή;

- Ναι, το πιστεύω αυτό. Ο κόσμος έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί αυτήν τη σύνδεση και το αδιέξοδο. Ο ισραηλινός Τύπος φιλοξενεί πλέον ολοένα και συχνότερα σχετική αρθρογραφία. Είναι ξεκάθαρο: Αν δεν υπάρξει δίκαιη, βιώσιμη πολιτική λύση στο Παλαιστινιακό, η κατάσταση για τον ισραηλινό λαό σε όλους τους τομείς θα γίνεται διαρκώς χειρότερη. Ακόμη και ο ίδιος ο Σαρόν χρησιμοποίησε ανάλογα επιχειρήματα στη Βουλή για να περάσει τον προϋπολογισμό του περασμένου έτους. Παραδέχτηκε ότι χωρίς πολιτικές λύσεις δε θα υπάρξει οικονομική ανάκαμψη.

Φυσικά, ο Σαρόν είναι δημαγωγός και πιθανότατα θα αξιοποιήσει αυτήν την κατάσταση για να δικαιολογήσει την πολιτική του. Το σκεπτικό του είναι ότι «εφόσον μόνο μια πολιτική λύση μπορεί να εγγυηθεί τη βελτίωση της κατάστασης εντός Ισραήλ, πρέπει να την πετύχουμε. Και αφού οι Παλαιστίνιοι δε συμφωνούν, θα πρέπει στρατιωτικά να παλέψουμε και να επιβάλουμε μια πολιτική λύση, έτσι ώστε να βοηθήσουμε το Ισραήλ». Αυτό που έκανε τόσα χρόνια είναι ότι απέδιδε την ευθύνη της οικονομικής κρίσης στους Παλαιστινίους.

Ο ισραηλινός λαός, όμως, καταλήγει πλέον στο συμπέρασμα ότι υπάρχει πολιτική λύση. Σ' αυτό το σημείο οφείλω να πω ότι το μεγαλύτερο πλήγμα στην προσπάθεια επίτευξης πολιτικής λύσης δε δόθηκε από την κυβέρνηση Σαρόν, αλλά από την κυβέρνηση Μπαράκ. Ο Μπαράκ ήταν εκείνος που έπεισε τους Ισραηλινούς ότι προσέφερε, πραγματικά, στους Παλαιστινίους μια ιδανική λύση, το 95% των παλαιστινιακών εδαφών και αυτοί το απέρριψαν. Ο Μπαράκ ήταν εκείνος, ο οποίος, μπορεί ο ίδιος να μη δολοφόνησε Παλαιστινίους, αλλά οδήγησε την ισραηλινή κοινή γνώμη στην πεποίθηση ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία άλλη λύση, παρά η στρατιωτική. Η στάση του αυτή έπληξε καίρια το φιλειρηνικό κίνημα στο Ισραήλ και τις φιλειρηνικές θέσεις των αριστερών δυνάμεων και έδωσε ώθηση στην ακροδεξιά και στο σενάριο της επίτευξης ασφάλειας με τα όπλα.

Σήμερα, πλέον, ο ισραηλινός λαός δεν αμφιβάλλει μόνο για τις πιθανότητες επιτυχίας μιας στρατιωτικής λύσης, αλλά και για τις τότε θέσεις του Μπαράκ, δηλαδή αν έλεγε αλήθεια ή αν απλώς έπαιξε κάποιο πολιτικό παιχνίδι. Ο ισραηλινός λαός έχει πληρώσει πολύ βαρύ τίμημα από τον πόλεμο που εισήγαγε ο Μπαράκ και διεξήγαγε ο Σαρόν. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 53% των Ισραηλινών επιθυμούν άμεσο τερματισμό της κατοχής και διάλυση των εποικισμών και περίπου το 54% επιθυμεί την ίδρυση ανεξάρτητου βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους.

Κατά τη γνώμη μου, αυτοί οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται ακριβώς για το πού θα είναι τα σύνορα και το ποιος εποικισμός θα διαλυθεί πρώτος ή οτιδήποτε ανάλογο. Οι άνθρωποι αυτοί απλώς θέλουν να τελειώσει αυτή η κατάσταση, που βαραίνει κάθε ώρα της ζωής τους από όλες τις απόψεις: Από την άποψη της ασφάλειας, της οικονομίας, των εντεινόμενων κοινωνικών προβλημάτων.

Μέχρι τις προηγούμενες εκλογές, κανείς δεν πρότεινε σ' αυτούς τους ανθρώπους μια πραγματική λύση, ούτε ο Σαρόν, ούτε το Εργατικό Κόμμα, που μέχρι την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση ήταν στην κυβέρνηση. Η αποχώρηση των Εργατικών από την κυβέρνηση, θεωρούμε ότι διευκολύνει τον αγώνα μας. Τόσο γιατί διαλύθηκαν οι όποιες τραγικές αυταπάτες περί «συγκράτησης μέσα από την κυβέρνηση της πολιτικής Σαρόν», άποψη εντελώς αβάσιμη, αφού το ζήτημα είναι να αλλάξει ριζικά η κυβερνητική πολιτική, όσο και γιατί στη θέση της αντιπολίτευσης, πλέον, εντός Κοινοβουλίου έχουμε πολύ περισσότερες έδρες. Σε αρκετά σημεία συνεργαζόμαστε με τους βουλευτές του Εργατικού Κόμματος, πλέον.

Στην προηγούμενη Βουλή, η μοναδική προοδευτική φιλειρηνική αντιπολίτευση αποτελούνταν από 3 βουλευτές του Χαντάς, του συνασπισμού για την Ειρήνη, τη Δημοκρατία και την Ισότητα που στηρίζει το ΚΚ Ισραήλ, από 3 βουλευτές του Μέρετζ και από 7 Ισραηλινούς Αραβες βουλευτές. Ημασταν 13 στους 120. Η επιρροή μας ήταν ελάχιστη. Τώρα, η αναλογία έχει αλλάξει, αφού οι 19 βουλευτές του Εργατικού Κόμματος βρίσκονται στην αντιπολίτευση.

- Με δεδομένη τη λαϊκή δυσαρέσκεια εντός Ισραήλ, πιστεύετε ότι υπάρχει η οποιαδήποτε πιθανότητα η ισραηλινή ηγεσία, ακολουθώντας, εκτός από όλα τα υπόλοιπα, την κλασική μέθοδο της εκτόνωσης της κατάστασης, να προκαλέσει και νέες εντάσεις ή και πολέμους στην περιοχή, εκτός από την ανοιχτή πληγή του Παλαιστινιακού; Γιατί πολύς λόγος γίνεται και για τη Συρία...

- Η άποψή μου είναι ότι ο κίνδυνος αυτός πάντα υπάρχει. Για τον Σαρόν υπάρχουν πάντα πολλοί λόγοι για να κάνει πόλεμο. Είναι ικανός να προκαλέσει τέτοια κρίση. Η ισραηλινή δεξιά και ακροδεξιά αναγνωρίζει τη δύσκολη οικονομική και κοινωνική κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Ισραήλ, αλλά διαφωνεί μαζί μας ότι η λύση είναι η δίκαιη επίλυση του Παλαιστινιακού και των υπολοίπων αραβο-ισραηλινών διενέξεων. Η ισραηλινή ακροδεξιά, που ας μην ξεχνάμε είναι κυβέρνηση αυτή τη στιγμή, διακατέχεται από την άποψη ότι η αντιμετώπιση της δύσκολης κατάστασης περνά μέσα από μια νέα μεγάλη στρατιωτική νίκη, μεγαλύτερη από αυτήν κατά των Παλαιστινίων, η οποία θα αναπτερώσει το ηθικό και την οικονομία του Ισραήλ.

Φυσικά, δε λέω ότι αυτή είναι η κυρίαρχη άποψη της κυβέρνησης. Είναι, όμως, μια άποψη που είναι πάντα παρούσα και σταθερά υπονοείται, έτοιμη να αξιοποιηθεί. Είναι ένα έντονο αίσθημα, που μπορεί κανείς να το νιώσει με ευκολία, αν ασχοληθεί με την ισραηλινή πολιτική σκηνή. Το Ισραήλ είναι εριστικό προς όλους: Εχει πρόβλημα με το Λίβανο, γιατί, κατά τη γνώμη του, η λιβανική κυβέρνηση δεν ελέγχει τα νότια σύνορά της και υπάρχει ακόμη εκεί η «Χεζμπολάχ». Εχει πρόβλημα με το Ιράν και υποστηρίζει με βεβαιότητα ότι το Ιράν έχει όπλα μαζικής καταστροφής και οφείλει άμεσα να τα απενεργοποιήσει. Εχει πρόβλημα με τη Συρία για ό,τι μπορείτε να σκεφθείτε.

Ολη αυτή η ρητορική είναι πανταχού παρούσα και είναι επικίνδυνη, ιδιαίτερα σ' αυτήν την περίοδο, όπου Ισραήλ και ΗΠΑ μοιράζονται, όπως φαίνεται, το ίδιο «όραμα» για την περιοχή. Δυστυχώς, δε νομίζω να σταματήσει αυτή η ρητορική άμεσα και δεν μπορώ να προβλέψω με ασφάλεια, αν τα λόγια θα μπορούσαν να γίνουν πράξεις ή όχι.