Το ΕΚ υπογραμμίζει την κακή λειτουργία των σωφρονιστικών ιδρυμάτων: «Στις πράξεις βίας που διαπράττουν ενίοτε οι φύλακες, οι οποίες είναι συχνά επακόλουθο του κλίματος έντασης, προστίθενται οι πολύ συχνές πράξεις βίας μεταξύ κρατουμένων (6.000 περιπτώσεις στη Γαλλία το 1999), οι αυτοακρωτηριασμοί (3.000 περιπτώσεις στη Γαλλία το 1999) και η βία έναντι των φυλάκων (850 περιπτώσεις στη Γαλλία το 1999). Το επίπεδο της βίας αυξάνεται με τον πολλαπλασιασμό των μακροχρόνιων ποινών». Σημειώνει τον υπερβολικό πληθυσμό των φυλακών, γεγονός που αυξάνει τα κρούσματα βίας μεταξύ κρατουμένων συν τη διάδοση λοιμωδών νόσων. Δίνει και ορισμένα στατιστικά στοιχεία (έως την 1/9/2001):

• Η αναλογία κρατουμένων για κάθε 100.000 κατοίκους κυμαινόταν από 58 (Δανία και Φινλανδία) έως 126 (Βρετανία) και 132 (Πορτογαλία).
• Η πυκνότητα του πληθυσμού των φυλακών για 100 θέσεις κυμαινόταν κατά μέσον όρο από 80 έως 119 (Πορτογαλία), 127 (Βέλγιο) και 129 (Ιταλία).
• Το ποσοστό των κρατουμένων, που δεν είχαν καταδικαστεί οριστικά κυμαινόταν από 15% του συνολικού πληθυσμού των φυλακών στη Σουηδία και στη Δανία, σε 26% στη Γαλλία, 35% στο Βέλγιο και 43% στην Ιταλία.
• Η αναλογία θανάτων στη φυλακή κυμαινόταν από 20 για κάθε 10.000 κρατουμένους στην Ισπανία και τη Σουηδία έως 30 στην Ιταλία, 46 στη Γαλλία και 60 στην Πορτογαλία.
• Τέλος, η αναλογία αυτοκτονιών κυμαινόταν κατά μέσον όρο από 10 για κάθε 10.000 κρατουμένους έως 19 στο Βέλγιο και 24 στη Γαλλία.

Επιπλέον, επισημαίνει και τον υπερβολικό αριθμό κρατουμένων στις μονάδες υψηλής ασφαλείας. «Αυτή η ομάδα κρατουμένων θα έπρεπε να αποτελεί πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού των φυλακών, κάτι που δε συμβαίνει». Αναφέρει την περίπτωση της Γαλλίας με τους κρατούμενους μέλη της οργάνωσης «Action directe», «οι οποίοι υποβλήθηκαν σε καθεστώς απομόνωσης επί 14 χρόνια και ξεκίνησαν κατ' επανάληψη απεργίες πείνας. Επίσης, το καθεστώς απομόνωσης, γνωστό με την ονομασία "41α", που εφαρμόζεται σε περίπου δώδεκα ιταλικές φυλακές και επεκτάθηκε με το νόμο του Δεκεμβρίου του 2003 στους κρατούμενους που έχουν καταδικαστεί για εμπορία ανθρώπων ή τρομοκρατικές ενέργειες».

Ετσι ως βασικά χαρακτηριστικά του σωφρονιστικού συστήματος στην ΕΕ καταγράφει: Την υπερβολική διάρκεια απομόνωσης (ενίοτε εφαρμόζεται μόνο μία ώρα εξόδου ημερησίως). Την πολύ συχνή επιβολή μακροχρόνιων ποινών. Το υπερβολικό ποσοστό προληπτικής κράτησης. Την έλλειψη γενικού και ιατρικού προσωπικού. Και την υπερβολικά συχνή ατιμωρησία των μελών των δημόσιων αστυνομικών υπηρεσιών ή του προσωπικού των φυλακών.

«Πράγματι, διαβάζοντας τις αποφάσεις που εκδόθηκαν σε σχέση με τις δυσλειτουργίες των αστυνομικών υπηρεσιών και των φυλακών, εκπλήσσεται κανείς από τους αργούς ρυθμούς των διαδικασιών και από τη σχετική ατιμωρησία από την οποία επωφελούνται συνήθως οι εκπρόσωποι του κράτους, επικαλούμενοι νόμιμη άμυνα, ή από την ασημαντότητα των επιβαλλόμενων ποινών σε σχέση με τη βαρύτητα των αδικημάτων» καταλήγει.

Στη Γαλλία, οι διατάξεις του νόμου της 13ης/2/2003 («για την εσωτερική ασφάλεια») επιτρέπουν σε ορισμένες περιπτώσεις την προσωρινή κράτηση ανηλίκων ακόμα και 13 ετών και τη δημιουργία «κλειστών εκπαιδευτικών κέντρων». Το ΕΚ αναφέρει: «Επίσης, η κατάσταση των ανηλίκων δεν είναι ικανοποιητική στο Λουξεμβούργο, όπου η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών κατά των βασανιστηρίων παρατηρεί ότι ορισμένες φορές ανήλικοι κρατούνται σε φυλακές για ενηλίκους. Επίσης, στο Ηνωμένο Βασίλειο ανήλικοι υποβάλλονται σε κακή μεταχείριση σε διάφορα ειδικευμένα ιδρύματα, ιδίως στη Βόρεια Ιρλανδία. Στο Βέλγιο αναφέρθηκαν περιπτώσεις κακομεταχείρισης ρατσιστικού χαρακτήρα κατά νεαρών μαγκρεμπίνων (σ.σ.: Βορειοαφρικανών) σε ορισμένα ιδρύματα».