Μια μέρα πριν δημοσιοποιηθεί -με δύο μήνες καθυστέρηση- το σχέδιο Συντάγματος του Αφγανιστάν, δημοσιοποιούνταν δύο εκθέσεις που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή Πληροφοριών του Κογκρέσου των ΗΠΑ [«Financial Times», 3/11]. Ακόμη κι αν ο Χαμίντ Καρζάι τηρήσει το χρονοδιάγραμμα της Βόννης, τόνισε η CIA, «θα 'ναι δύσκολο» να γίνουν εκλογές τον Ιούνη του 2004, λόγω των «πολιτικών προκλήσεων», της «παντελούς έλλειψης δημοκρατικής παράδοσης» και της «κατάστασης ασφαλείας». Η DIA, η υπηρεσία πληροφοριών του Πενταγώνου, υπογράμμισε ότι «θα χρειαστούν 10-15 χρόνια» πριν το Αφγανιστάν καταστεί «δημοκρατικό» και «οικονομικά βιώσιμο».

Μερικές μέρες νωρίτερα, το Γραφείο για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα του ΟΗΕ (UNODC) δημοσιοποιούσε από τη Βιέννη το πόρισμα της έρευνάς του για την παραγωγή ναρκωτικών στο Αφγανιστάν. Η καλλιέργεια παπαρούνας για την παρασκευή οπίου, ανέφερε, αυξήθηκε «κατά 8%» το 2003, επεκτεινόμενη σε 28 από τις 32 επαρχίες της χώρας και καλύπτοντας 8.000 εκτάρια. Ποσοτικά, η παραγωγή οπίου αυξήθηκε σε 3.600 τόνους το 2003, από 3.400 την περασμένη χρονιά (6%) [«UN Information Service», 29/10]. Κατά γενική ομολογία, το Αφγανιστάν αποτελεί τον κορυφαίο, αδιαφιλονίκητο «παίκτη» της αγοράς ηρωίνης: το ποσοστό του στον τομέα της προσφοράς σε παγκόσμιο επίπεδο φθάνει το απλησίαστο 75%!

Το Αφγανιστάν, έγραψε γνωστή αμερικανική εφημερίδα, «πληρώνει το βαρύ τίμημα της διστακτικής και μίζερης προσέγγισης της κυβέρνησης Μπους... η κεντρική κυβέρνηση είναι χρεοκοπημένη κι ανίσχυρη. Η οικονομία παραμένει αδρανής. Και τώρα, οι Ταλιμπάν κάνουν μια θανάσιμη και ανησυχητική επιστροφή, μόλις 21 μήνες μετά την ανατροπή τους». [«New York Times», 3/9].

Πάντως, πηγές στην Ουάσιγκτον επιμένουν ότι ο πρόεδρος Μπους θα προβάλει το Αφγανιστάν ως «κυβερνητικό επίτευγμα» στην προεκλογική του καμπάνια.

Ο εκπρόσωπος του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, Τζέιμι Σι, δηλώνει ότι «η πρόκληση για το ΝΑΤΟ είναι να επιτύχει στο Αφγανιστάν» [«Reuters», 28/10]. Στην πρώτη του «μεγάλη αποστολή στην Κεντρική Ασία» το ΝΑΤΟ καλείται να αποδείξει «αν είναι έτοιμο»: το «τελευταίο πεδίο μάχης του ψυχρού πολέμου» αποτελεί επίσης «την πρώτη πρόκληση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας», κατά την ανάλυση ενός ειδησεογραφικού οργανισμού [«Radio Free Europe»/ «Radio Liberty», 30/10], που αποτέλεσε και ο ίδιος προϊόν της αμερικανικής προπαγανδιστικής μηχανής του ψυχρού πολέμου. Στόχος του ΝΑΤΟ -τρόποι υλοποίησής του θα καθοριστούν μέσα στο Δεκέμβρη- είναι, καταρχάς, να στήσει 8-10 Ομάδες Επαρχιακής Ανοικοδόμησης (PRTs). Ουσιαστικά, στρατιωτικές βάσεις.

Η πρώτη μη-αμερικανική PRT, στην Κουντούζ, θα τελεί υπό γερμανική διοίκηση. Απασχόλησε τη σύνοδο υπουργών άμυνας του ΝΑΤΟ, το γερμανικό Κοινοβούλιο, ακόμη και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Στην πραγματικότητα, σχολίασε σκωπτικά βρετανικό περιοδικό, η όλη φασαρία έγινε για 450 άνδρες, και μια από τις πιο ήσυχες πόλεις του Αφγανιστάν, αν αφεθεί κατά μέρος το πρόβλημα των ναρκωτικών, για μια αποστολή «διακοσμητική». Χειρότερα, Αμερικανοί στρατηγοί, «κατ' ιδίαν, δηλώνουν ενοχλημένοι διότι οι Γερμανοί ανακατεύουν τις διοικητικές δομές». Επόμενα RPTs θα δημιουργηθούν στη Χεράτ, ίσως «την πιο ήσυχη πόλη» του Αφγανιστάν, και την Κανταχάρ, όπου «εδρεύουν 4.000 Αμερικανοί των ειδικών δυνάμεων» [«The Economist», 16/10].

Για κάθε κυβέρνηση του ΝΑΤΟ, η αποστολή στρατευμάτων στις πολεμικές ζώνες συνιστά τεράστιο ρίσκο. Καναδάς, Γαλλία και Ελλάδα (πάνω από 120 άνδρες στην ISAF) απέφυγαν την «καυτή πατάτα». Οταν ο λόρδος Ρόμπερτσον ζήτησε από τον Κ. Σημίτη ελικόπτερα για την επέκταση της κατοχής, ο Ελληνας πρωθυπουργός απάντησε (περίλυπος, να υποθέσει κανείς;) ότι «χρειάζονται για την ασφάλεια των Ολυμπιακών του 2004». Ο Ρόμπερτσον «απογοητεύτηκε», αλλά «ασφαλώς κατανόησε» το πρόβλημα [DPA, 23/10]. Η επέκταση της κατοχής και το ποιος θα στείλει δυνάμεις γι' αυτήν εξακολουθεί να συζητείται, εν μέσω διαγκωνισμών για ζώνες επιρροής και ανταλλάγματα.

Καλοί παραμυθάδες των διεθνών ΜΜΕ, π.χ. ο διάσημος κ. Φρίντμαν των «Νιου Γιορκ Τάιμς», καταβάλλουν φιλότιμες προσπάθειες να πείσουν για τα καλά του Αβραάμ και του Ισαάκ, των οποίων επωφελούνται οι «απελευθερωμένοι» Αφγανοί και Αφγανές, ειδικά οι τελευταίες, που «απηλλάγησαν πλέον» της μπούργκας, που τις ανάγκαζαν να φορούν οι φονταμενταλιστές Ταλιμπάν. Πάντως, και ενώ οι φωτογραφίες από την Καμπούλ εξακολουθούν, προφανώς λόγω κάποιου... τεχνικού προβλήματος, να δείχνουν ακόμα τις γυναίκες να φορούν την μπούργκα, σημειώνονται κάποια ψιλοπροβληματάκια. Μετά από πολύμηνη έρευνα σε ολόκληρο το Αφγανιστάν, οργάνωση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανέφερε «ευρύτατα διαδεδομένη βία ατιμωρητί κατά των γυναικών», «παντελή έλλειψη στρατηγικής της κυβέρνησης για την εξάλειψη της βίας και της ανισότητας», εξακολούθηση της πρακτικής «πώλησης ανηλίκων κοριτσιών» ως «συζύγων», συνέχιση της πρακτικής της τιμωρίας «εγκλημάτων τιμής» με τη συνεργασία των ξένων δυνάμεων κατοχής, και το κερασάκι «εξακολουθητικούς βιασμούς γυναικών από άνδρες των ομάδων των πολεμάρχων και του νέου εθνικού στρατού» [«Amnesty International», 5/10].

Οι αρχές του Αφγανιστάν εξακολουθούν να αρνούνται να αποκαλύψουν ποια είναι η τύχη 30 φοιτητών της εθνοτικής ομάδας Παστούν, οι οποίοι συνελήφθησαν σε έφοδο στο πανεπιστήμιο της Καμπούλ στα μέσα Αυγούστου, μετά από ταραχές με Τατζίκους και το θάνατο 2 φοιτητών Ιατρικής από έκρηξη που αποδόθηκε σε «κατά λάθος πυροδότηση αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού που συναρμολογούσαν». Ολοι οι συλληφθέντες, περιέργως, ήταν Παστούν και πολιτικά ενεργοί σε φοιτητικές οργανώσεις. Ο υπουργός Παιδείας ισχυρίστηκε ότι η έφοδος έγινε για λόγους ασφαλείας. Ο υφυπουργός του άλλαξε γνώμη τρεις φορές, όσον αφορά το λόγο της εφόδου, στην ίδια συνέντευξη: (α) οι φοιτητές είχαν όπλα στην πανεπιστημιακή εστία, (β) υπήρχαν ανησυχίες για κάποιους που τριγύριζαν την εστία, (γ) ο διευθυντής της εστίας ήταν ακατάλληλος. Εξαλλοι φοιτητές καταγγέλλουν ότι η έφοδος έγινε βάσει εθνοτικών και πολιτικών κριτηρίων. «Το έγκλημά μας είναι ότι είμαστε Παστούν, και γι' αυτό μας αποκαλούν Ταλιμπάν, (μέλη της) "αλ Κάιντα" και τρομοκράτες» είπε ένας [«Iwpr's Afghan Recovery Report», 10/09]. Πάλι καλά. Τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι και χειρότερα. Τουλάχιστον δεν τους κατηγόρησαν ως μέλη του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος του Αφγανιστάν (PDPA), που προσπάθησε να ανασυγκροτηθεί ως Ενωμένο Εθνικό Κόμμα (UNP), αλλά απαγορεύτηκε μονομιάς από το Ανώτατο Δικαστήριο, διότι «οι κομμουνιστές είναι υπεύθυνοι για ειδεχθή εγκλήματα κατά του λαού του Αφγανιστάν και πρέπει πάραυτα να δικαστούν» [«RFE/RL», 28/8].

Ουδείς έχει έστω ελάχιστα σαφή εικόνα για τις εξελίξεις στην - ούτως ή άλλως, πάντοτε χαλαρή διοικητικά - ιεραρχία των Ταλιμπάν ή τις προθέσεις της. Ο μουλάς Μοχάμαντ Ομάρ εξακολουθεί να «διαφεύγει της σύλληψης», όπως και ο Οσάμα μπιν Λάντεν. Οι δύο εκδίδουν περιοδικά εκκλήσεις για τζιχάντ κατά των «απίστων» κατακτητών. Ωστόσο, τις τελευταίες βδομάδες μεταδόθηκαν πληροφορίες περί μιας εν εξελίξει «διαπραγμάτευσης» ΗΠΑ - Καρζάι -Ταλιμπάν, με ενδιάμεσο το φερόμενο ως απελευθερωθέντα πρώην υπουργό Εξωτερικών του καθεστώτος, Ουακίλ Αχμέντ Μουταουακίλ. Εκδόθηκαν διαψεύσεις. Αλλά οι φήμες επέμειναν. Η κυβέρνηση Καρζάι όσο και οι Ταλιμπάν αναγκάστηκαν να διαψεύσουν εκ νέου τις φήμες [«RFE/RL» και «Reuters», 23/10].

Ωστόσο οι ΗΠΑ κάνουν ό,τι μπορούν για να διατηρήσουν την πολιτική κληρονομιά των Ταλιμπάν ζωντανή στο Αφγανιστάν, εγκαθιστώντας στη θέση «ενός καθεστώτος τρομοκρατών» -κατά τον Μπους- ένα καθεστώς των αντιπάλων τους, ακόμη χειρότερων τρομοκρατών. Οι κατηγορίες του ειδικού αξιωματούχου (rapporteur) του ΟΗΕ, Μιλούν Κοθάρι, κατά του Μοχάμαντ Κασίμ Φαχίμ, υπουργού Αμυνας της κυβέρνησης Καρζάι, περί κατεδάφισης κατοικιών, υφαρπαγής γαιών και μαζικής κατατρομοκράτησης των κατοίκων πολλών περιοχών, «μαζεύτηκαν» όπως - όπως από τον Οργανισμό [«Asia Times» και «Foreign Policy In Focus», 8/10]. Δεν είναι καθόλου σωστό να «κατονομάζονται υπουργοί» για τέτοια κακά πράγματα, είπε θιγμένος ο ειδικός απεσταλμένος του Κόφι Ανάν στο Αφγανιστάν, Λακντάρ Μπραχίμι.