Χωρίς εκπλήξεις ολοκληρώθηκαν οι βουλευτικές εκλογές στο Ιράν. Οι «συντηρητικοί» φέρονταν να καταλαμβάνουν τη συντριπτική πλειοψηφία των εδρών της νέας Βουλής, ενώ οι «μεταρρυθμιστές» χάνουν, σχεδόν, ολοκληρωτικά τις δυνάμεις τους. Η 290μελής ιρανική Βουλή - Ματζλίς - ελέγχεται, πλέον, πλήρως και πάλι από τους υποστηρικτές του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη.

Τα αποτελέσματα, όμως, δεν μπορούν να ερμηνευτούν ως στοιχείο μετακίνησης του ιρανικού εκλογικού σώματος. Τα περισσότερα «μεταρρυθμιστικά» κόμματα μποϊκοτάρισαν τις εκλογές και δεν είχαν υποψηφίους σε καμία εκλογική περιφέρεια. Η αναμέτρηση μετατοπίστηκε στο ποσοστό συμμετοχής των ψηφοφόρων, το οποίο, ήδη, έγινε επίκεντρο αντιπαράθεσης.

Το υπουργείο Εσωτερικών υποστηρίζει ότι η συμμετοχή δεν ξεπέρασε το 50,6%, ενώ σε κομβικές περιφέρειες, λόγω του αριθμού, αλλά και του κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου του πληθυσμού τους, όπως η Τεχεράνη, δεν ξεπέρασε το 33,8%! Τα στοιχεία αυτά αμφισβητούνται έντονα από τους «συντηρητικούς».

Οπως και να έχει, οι εκλογές της 20ής Φλεβάρη ήταν ένα ακόμη επεισόδιο στη βαθιά πολιτική κρίση που συγκλονίζει το Ιράν, τα τελευταία χρόνια. Κορυφώθηκε με την απόρριψη των αιτήσεων υποψηφιοτήτων περισσοτέρων από 2.500 «μεταρρυθμιστών» από το Συμβούλιο των Φρουρών της Επανάστασης, ένα 12μελές μη εκλεγμένο όργανο κληρικών που ελέγχει την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου. Αιτία της απόρριψής τους; Η αδιαφορία τους για το Ισλάμ και το Σύνταγμα και η αμφισβήτηση των εξουσιών του Αγιατολάχ.

Η επιμονή του Αγιατολάχ Χαμενεΐ να διεξαχθούν οι εκλογές, απορρίπτοντας το ενδεχόμενο αναβολής τους προκειμένου να εκτονωθεί η κατάσταση, προκάλεσε δυσαρέσκεια ακόμη και μεταξύ υποστηρικτών του. Δεν ήταν λίγοι οι «συντηρητικοί», που εκτιμούν ότι οι απαγορεύσεις έδωσαν «ανάσα ζωής» στους «μεταρρυθμιστές», οι οποίοι, αν συμμετείχαν στις εκλογές, θα συνθλίβονταν. Το ενδεχόμενο αυτό δεν το απέκλειαν ούτε οι ίδιοι οι «μεταρρυθμιστές», γνωρίζοντας ότι οι Ιρανοί έχουν απογοητευτεί από την ανικανότητά τους να υλοποιήσουν έστω και ορισμένες από τις δεσμεύσεις τους.

Οι «μεταρρυθμιστές», όντως, εξέφρασαν πολιτικά τη δυσφορία της συντριπτικής πλειοψηφίας του ιρανικού πληθυσμού και ιδιαίτερα των νέων (που αποτελούν τα 2/3 του συνολικού πληθυσμού) για την υπάρχουσα πολιτική κατάσταση, για το σύστημα απόλυτης ηγεμονίας του θρησκευτικού άρχοντα και για τα σοβαρά κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα, όμως δεν κατάφεραν να προχωρήσουν σε καμία σημαντική αλλαγή. Ολα τα νομοσχέδιά τους, που περιείχαν μικρά βήματα αποδέσμευσης από την ηγεμονία του Αγιατολάχ, απορρίφθηκαν από το Συμβούλιο των Φρουρών της Επανάστασης. Ο Χαταμί, όμως, δεν αντέδρασε όσο έντονα αναμενόταν. Κατά συνέπεια, στα μάτια των απλών πολιτών, οι «μεταρρυθμιστές», που, επίσης, είναι στην πλειοψηφία τους κληρικοί, δεν έκαναν τίποτε.

Η απουσία τους από την εξουσία για ορισμένους οδηγεί στην οριστική εξαφάνισή τους. Για κάποιους άλλους, όπως ο Ρεζά Χαταμί, επικεφαλής του μεγαλύτερου «μεταρρυθμιστικού» κόμματος και αδελφός του Προέδρου, η απουσία είναι καλή ευκαιρία «αναδιοργάνωσης, επανάκτησης της επαφής με τον κόσμο, που θα στήσει τις βάσεις για ένα μαζικό κίνημα που θα διεκδικήσει δυναμικά μεταρρυθμίσεις». Την άποψή του συμμερίζονται αρκετοί αναλυτές.

Και αυτό γιατί η καθημερινότητα στο Ιράν γίνεται ολοένα και χειρότερη, ενώ η λαϊκή δυσαρέσκεια οξύνεται. Είτε φανούν ενδοτικοί στις «μεταρρυθμίσεις», είτε επιλέξουν το «σκληρό τρόπο», οι «συντηρητικοί» μοιάζουν να είναι αντιμέτωποι με αδιέξοδα. Πόσο μάλλον, αν επιβεβαιωθεί η εντεινόμενη φημολογία περί πρόθεσής τους να συναινέσουν (παρά τις ρητορικές εξάρσεις) σε σειρά αιτημάτων των ΗΠΑ και της Δύσης, γενικότερα, προκειμένου να εξασφαλίσουν επενδύσεις, για να αντιμετωπίσουν το 13% της ανεργίας, το 40% του πληθυσμού που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, τη λαϊκή αγανάκτηση, που προσπαθεί μεθοδικά να την «προσεταιριστεί» η Ουάσιγκτον.

Η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν έχει, ήδη, εισέλθει σε μια, κομβικής σημασίας, περίοδο εδώ και χρόνια, υποστηρίζουν πολλοί. Ενδεικτικό, ίσως, της αλλαγής των δεδομένων είναι το γεγονός ότι αρκετοί πάλαι ποτέ ισχυρότατοι άνδρες βρίσκονται, σήμερα, αντιμέτωποι με τον Χαμενεΐ. «Το Σύνταγμα έχει ανατραπεί. Δεν υπάρχουν ελευθερίες, δεν υπάρχει δικαιοσύνη. Ολα αυτά για τα οποία έγινε η Επανάσταση (η κατάργηση της κοινωνικής αδικίας, των καταχρήσεων εξουσίας, της καταπάτησης των ελευθεριών) είναι πάλι κυρίαρχα στην ιρανική πολιτική σκηνή...».

Αυτές είναι δηλώσεις του Μεγάλου Αγιατολάχ, Χουσεΐν αλί Μονταζερί, στενού συνεργάτη του ιδρυτή της Ισλαμικής Επανάστασης Ρουχολάχ Χομεϊνί. Ο Μονταζερί (που έμεινε σε κατ' οίκον περιορισμό ανάμεσα στα 1997 - 2003) δηλώνει ανοιχτά ότι η Ισλαμική Δημοκρατία απειλείται με οριστική κατάρρευση, γιατί «η ουσία της σημαίνει συναίνεση του λαού για όλα. Σήμερα δεν υπάρχει κάτι τέτοιο», σημειώνει, επικρίνοντας και τον Πρόεδρο Χαταμί, γιατί «μιλά πολύ και κάνει πολύ λίγα».

Παρά το βάρος της κρίσης, η αποτυχία των «μεταρρυθμιστών», κατά μια ορισμένη έννοια, είναι θετική εξέλιξη, γιατί έδωσε τέλος στις αυταπάτες περί «βελτιώσεων εντός της θεοκρατίας», όπως εκτιμά το κόμμα «Τουντέχ» (ΚΚ) στο Ιράν, και οδηγεί στο αβίαστο συμπέρασμα ότι ο ιρανικός λαός οφείλει να έρθει, διά μέσου συντονισμένης και μαζικής δράσης, σε ολική ρήξη με το υπάρχον σύστημα. Σήμερα, ακόμη και Ιρανοί κληρικοί υποστηρίζουν ότι, ίσως, θα ήταν καλύτερο οι ιμάμηδες να επιστρέψουν στα τεμένη τους. Το πώς θα εξελιχθεί η κρίση αυτή, εξαρτάται από τους ίδιους τους Ιρανούς, που, μέχρι στιγμής, μοιάζουν να κωφεύουν, στην πλειοψηφία τους, στις εκδηλώσεις «ενδιαφέροντος» της Ουάσιγκτον.