Αναλυτικά η Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης, αναφέρει:

«"Η Ευρώπη δε θα χτιστεί μια και έξω ή ως ενιαίο όλο. Θα χτιστεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα τα οποία αυτό που κατορθώνουν είναι να δημιουργούν αρχικά μια ντε φάκτο αλληλεγγύη".

Μορίς Σουμάν 1950

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση, οι θεσμοί της και οι στόχοι της εξαρτώνται από άλλους παράγοντες και από διαδικασίες που δεν περνάνε μέσα από την κάλπη. Ωστόσο, και παρά την ύπαρξη του πολιτικού και δημοκρατικού ελλείμματος, οι ευρωεκλογές δεν παύουν να έχουν τη σημασία τους, αν μη τι άλλο διότι δίνουν τη δυνατότητα να συζητηθούν με τρόπο πολιτικό τα ευρωπαϊκά προβλήματα.

Ως συμβολή στη συζήτηση αυτή ας θεωρηθεί και το κείμενο αυτό που καταγράφει συνοπτικά τις απόψεις και τις θέσεις της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης.

Αποτελεί γεγονός αναμφισβήτητο, ότι παρά τους οραματισμούς των Ευρωπαίων φεντεραλιστών, η συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και η μετεξέλιξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι αποτέλεσμα πρωταρχικά οικονομικών στόχων.

Συγκροτεί απάντηση σε μια σειρά συνθέσεων, πιέσεων οικονομικού χαρακτήρα, όπως η διεθνής οικονομική αλληλεξάρτηση και η ανάπτυξη μιας σταδιακά παγκοσμιοποιημένης αγοράς κεφαλαίου, σε συνδυασμό με την επιταχυνόμενη τεχνολογική εξέλιξη, πιέσεις οι οποίες ανάγκασαν τα μετρίου μεγέθους δυτικοευρωπαϊκά εθνικά κράτη, να εκχωρήσουν μέρος της δύναμής τους, σε ένα υπερεθνικό σώμα, προκειμένου να ανταποκριθούν στο διεθνή ανταγωνισμό. Το γεγονός όμως αυτό τροφοδότησε μια σειρά περαιτέρω εξελίξεων.

Η οικονομική σύγκλιση επέβαλε τη θεσμική ανάπτυξη της Ενωσης, τη δημιουργία υπερεθνικής κοινότητας, θεσμικής δομής με εξουσίες ελέγχου σε διακρατικό επίπεδο. Βαθμιαία η φιλελευθεροποίηση της αγοράς, έθεσε επιτακτικά το ζήτημα όχι μόνο της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, αλλά και της πολιτικής ένωσης, όσο και ο ρυθμός και το είδος της τελευταίας διχάζει τους Ευρωπαίους σε δυο στρατόπεδα:

-- τους οπαδούς της ομοσπονδιοποιήσης και της μετεξέλιξης της Ενωσης σε ομόσπονδη ένωση κρατών,

-- τους μετριοπαθέστερους οπαδούς μιας περισσότερο χαλαρής σύνδεσης μεταξύ των κυριάρχων εθνικών κρατών.

Για τον πατέρα της Ευρωπαϊκής Ιδέας Ζαν Μονέ, το ζήτημα της ελεγξιμότητας όλων των ευρωπαϊκών μηχανισμών και οργάνων που καθορίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική ήταν πρωταρχικό.

Ομως στο ευρωπαϊκό επίπεδο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ανίσχυρο και το Συμβούλιο, η Επιτροπή και οι πάσης φύσεως Ευρωκράτες είναι ουσιαστικά ανεξέλεγκτοι. Λαμβάνουν αποφάσεις και καταστρώνουν πολιτικές για την οικονομία, τον πολιτισμό, τα ΜΜΕ, την εκπαίδευση, τα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά δικαιώματα των πολιτιστικά διαιρεμένων πληθυσμών της Ευρώπης, ερήμην αυτών των ίδιων, μέσα από διαδικασίες και μηχανισμούς που από την ίδια τη συγκρότησή τους, δεν είναι ούτε διαφανείς, ούτε δημοκρατικά ελέγξιμοι.

Ο τρόπος λοιπόν που γίνεται η ενοποίηση της Ευρώπης με το προβάδισμα να ανήκει στην οικονομία, στις επιχειρήσεις και στους αριθμούς, θυμίζει έντονα τις πρωτοκαπιταλιστικές περιόδους, όταν δηλαδή η ανάπτυξη του καπιταλισμού δε συμβαδίζει αλλά προηγούνταν της ανάπτυξης θεσμών λαϊκής (και όχι αριστοκρατικής) δημοκρατίας.

Στην περίπτωση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η έλλειψη δημοκρατικών θεσμών δεν περιορίζεται μόνο στο πολιτικό επίπεδο. Η περίπτωση του συνδικαλισμού είναι εύγλωττη. Την ώρα που το κεφάλαιο και γενικότερα η οικονομία διεθνοποιείται, οι συνδικαλιστικοί θεσμοί παραμένουν προσανατολισμένοι σε εθνικό επίπεδο, κατευθύνοντας τις μάχες τους, προς τις ντόπιες κυβερνήσεις, τη ντόπια εργοδοσία. Αλλά κατ' αυτό τον τρόπο τα συνδικαλιστικά πυρά καθίστανται άσφαιρα, αφού οι εγχώριες εξελίξεις δεν είναι αυτόνομες, αλλά υπερκαθορισμένες από τα συμβαίνοντα σ' ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο.

Είναι κοινή πεποίθηση, ότι η συγκεκριμένη διαδικασία ενοποίησης και η θεσμική αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενίσχυσαν και παγίωσαν την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, που βασανίζει εδώ και είκοσι χρόνια τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αυξάνοντας την ανεργία, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις κάθε μορφής ανισότητες.

Δε θα μπορούσε άλλωστε να γίνει διαφορετικά. Γιατί η αόρατος χειρ που σύμφωνα με τον Ανταμ Σμιθ και τους νεοφιλελεύθερούς μας, αποκαθιστά αυτόματα τις ισορροπίες και φέρνει την κοινωνική αρμονία, είναι στην πραγματικότητα μια σιδερένια γροθιά, αδυσώπητη για τους αδυνάτους.

Αποστρέφει την οικονομική μηχανή από τον πρωταρχικό της στόχο - την ικανοποίηση των αναγκών του ανθρώπου - για να επιβάλλει ένα εντελώς διαφορετικό στόχο, να συσσωρεύει ολοένα και περισσότερες εξουσίες και πλούτο σε χέρια αδιάφορα απέναντι στη διπλή αποσύνθεση της κοινωνίας και των οικοσυστημάτων.

Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι να επιβληθεί μια πραγματική ανατροπή προοπτικής για την Ευρώπη. Σαράντα χρόνια οικοδόμησης δημιούργησαν ένα κοινωνικό χώρο, την ύπαρξη του οποίου κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί, έτσι ώστε το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να τον φτιάξουμε;(έχει ήδη γίνει), ούτε κατά συνέπεια αν έπρεπε να τον έχουμε φτιάξει ( είναι κάπως αργά για ν' αναρωτηθούμε).

Πράγματι στην Ευρώπη υπάρχει δημοκρατικό έλλειμμα. Πίσω όμως απ' αυτό το έλλειμμα υπάρχει ένα άλλο μεγαλύτερο. Δεν υπάρχει, με την πολιτική έννοια του όρου, Ευρωπαϊκός Λαός. Και μολονότι οι διαδικασίες για την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης είναι ανεπίστρεπτες, εντούτοις η οικοδομή της Ευρωπαϊκής Κοινοπολιτείας, ελλείψει ευρωπαϊκού λαού, στηρίζεται στο κενό.

Ποια είναι λοιπόν η πολιτική ενοποιητική δύναμη που θα δημιουργήσει το ευρωπαϊκό έθνος, με την υπερ-εθνική ευρωπαϊκή ταυτότητα;

Κατά την άποψή μας η ευρωπαϊκή εθνογένεση θα προκύψει μέσα από μια μακρά διαδικασία συγκλίσεων, προσμείξεων, επικοινωνίας, εξυπηρέτησης κοινών στόχων, κοινών αγώνων, μέσα από μια διαλεκτική ένταση σύγκρουσης αλλά και συνύπαρξης των επιμέρους ταυτοτήτων, μέσα από τη δημιουργία του ευρωπαϊκού λαού, που θα φτιάνεται κι αυτός με τρόπο πολιτικό.

Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για μια τέτοια διαδικασία και ούτε μπορούμε να ζητήσουμε από την ιστορία να μας διδάξει, π.χ., από την ιστορία του σοσιαλισμού ή του αντιφασισμού, που είχαν φτιάξει κάποτε έναν κάποιο ευρωπαϊκό λαό.

Εκείνο που μπορούμε να πούμε, είναι ότι η διαδικασία αυτή είναι συνδεδεμένη με αγώνες κοινούς, πανευρωπαϊκούς, μέσα από τους οποίους οι ενεργοί πολίτες διαμορφώνουν τη συνείδηση της ευρωπαϊκής τους ταυτότητας. Η διαδικασία αυτή δεν μπορεί παρά να είναι διεθνική και διεθνιστική, δεν μπορεί παρά να έχει στόχους τις διαιρέσεις, τα φράγματα, τα παλιά και τα νέα τείχη. Δεν μπορεί παρά να έχει ως αντικείμενο το ρατσισμό, τους εθνικισμούς, τη φτώχεια, την ανεργία, την πολιτισμική ισοπέδωση, τα πολιτικά δικαιώματα. Θα είναι και αυτή μια πορεία κάτω από τη σημαία της ισότητας, της ελευθερίας, της αδελφότητας, όχι σαν νοσταλγική επιστροφή και αναπόληση του χαμένου 1789, αλλά σαν δυναμική προβολή στην απειρία των δημιουργών και των δημιουργημάτων. Είναι δηλαδή μια υπόθεση της Αριστεράς, του Σοσιαλισμού.

Θεωρούμε την επιφυλακτική έως απορριπτική στάση του απέναντι στην ΕΕ, πολύ πιο γόνιμη για διάλογο και συνεργασία, από την άκριτη αποδοχή των αποφάσεων της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας και της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών.

Τη στιγμή που τα πολιτικά επιτελεία της Χριστιανοδημοκρατίας, της Σοσιαλδημοκρατίας, των ΜΜΕ και των χρηματιστηρίων, προβάλλουν μια άλλη διαδικασία ενός υπερκράτους χωρίς λαό, ενός Ευρωπαίου χωρίς ταυτότητα, εμείς έχουμε στα μάτια μας έναν άλλο στόχο. Μια Ευρώπη που δεν είναι απλώς μια συγκέντρωση Βιομηχανιών, ένα πολιτικοχρηματιστικό τραστ, αλλά μια πολιτική Ενωση με δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης, με κοινοβουλευτικό έλεγχο, με θεσμούς που να ταιριάζουν στις δημοκρατικές παραδόσεις δύο αιώνων Εργατικού και Σοσιαλιστικού Κινήματος.

Αν και βρισκόμαστε λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές, η προεκλογική ατμόσφαιρα είναι υποτονική και μάλλον απολιτική. Ζητήματα όπως Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία ή Συνομοσπονδία, κεντρικότητα του κράτους - έθνους ή ξεπέρασμά του, ευρωπαϊκός πολιτισμός και εθνικός πολιτισμός, δε φαίνεται ν' απασχολούν τα πολιτικά κόμματα και κατ' επέκταση την ελληνική κοινωνία.

Ετσι όμως, χωρίς καμιά ιδιαίτερη συνείδηση των ευρωπαϊκών πραγματικοτήτων, διλημμάτων και προβλημάτων, θα κληθούμε εκ των υστέρων ν' αναγνωρίσουμε τη σημασία των αποτελεσμάτων, που άλλοι καθόρισαν για μας χωρίς εμάς.

Αντί να τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις, δεν είναι προτιμότερο να τις προλάβουμε και να τις συνδιαμορφώσουμε;».