Associated Press

Τουρκικό φυλάκιο στην ιρακινή μεθόριο. Ο κουρδικός πόλεμος αναζωπυρώθηκε τον Ιούνη, με τους αντάρτες να «διεισδύουν» από το Βόρειο Ιράκ

«Αυτή η χώρα δεν πρέπει να γίνει Παλαιστίνη, ούτε Λίβανος. Δεν πρέπει να γίνει Γιουγκοσλαβία. Απευθύνομαι κυρίως στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη: Μην αναγκάσετε το λαό να διχαστεί. Μην τον πνίξετε στο αίμα, προσπαθώντας να τον σύρετε στη δική σας πλευρά. Μια μέρα, αυτό το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας θα βλάψει κι εσάς». Ηταν μέσα Ιούνη, κι η Κούρδισσα πρώην βουλευτής Λέιλα Ζάνα, μιλώντας σε χιλιάδες Κούρδους που την υποδέχονταν στο Ντιάρμπακιρ, φωνάζοντας στα τουρκικά και στα κουρδικά «ζήτω η ειρήνη», μόλις μερικές μέρες αφού δοκίμασε τον αέρα της ελευθερίας, μετά από 10 χρόνια φυλάκισης - μια ελευθερία που δεν είναι πολύ σίγουρο ότι θα διαρκέσει, αφού εκκρεμούν σε βάρος της πολυάριθμες διώξεις με αφορμή ομιλίες της στο παρελθόν - προειδοποιούσε για το τι θα συμβεί αν η τουρκική «μεταρρύθμιση» ελέω ευρωπαζαριών, αυτή η «φιλελευθεροποίηση» όσον αφορά στα μειονοτικά δικαιώματα, μείνει αυτό που αποτελεί έως σήμερα: Μια απόπειρα να μακιγιαριστεί η φρικτή τουρκική πραγματικότητα. Ενα επικοινωνιακό τρικ.

Ουδείς ενδιαφέρεται να ακούσει τέτοιες τοποθετήσεις: Η κυβέρνηση Ερντογάν ζητούσε κι αποσπούσε στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ τη «δέσμευση» των ΗΠΑ για τη «συντριβή» του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος, την ίδια ώρα που ο πόλεμος στην Ανατολία ξανάρχιζε. Από την 1η του Ιούνη, όταν το πρώην ΡΚΚ, που έχει μετονομαστεί σε KONGRA-GEL, ανακοίνωσε τη λήξη της εκεχειρίας που είχε κηρύξει μετά τη σύλληψη του Αμπντουλά Οτσαλάν το 1998, οι μάχες στη Νοτιοανατολική Τουρκία βαίνουν αναζωπυρούμενες, πράγμα που εύλογα ο διεθνής Τύπος επιλέγει να αγνοεί διακριτικά. Ομως, οι αριθμοί του προηγούμενου μήνα παραπέμπουν απευθείας στις μέρες του «πολέμου χαμηλής έντασης» των δεκαετιών του '80 και του '90. Συνολικά, καταγράφηκαν αυτό το μήνα κάπου 40 νεκροί και 21 τραυματίες, σε σχεδόν καθημερινές μάχες.

Η ακόλουθη καταλογογράφηση καταγράφει τα περιστατικά που έγιναν γνωστά, σε φθίνουσα χρονολογική σειρά (στις παρενθέσεις παρατίθενται οι πηγές): 30ή Ιούνη: Δύο αντάρτες νεκροί σε μάχη στην Καχρανμαρμαράς («Reuters», «Ανατολή»). 28η Ιούνη: Τρεις στρατιώτες νεκροί και τρεις τραυματίες στη Βαν από έκρηξη νάρκης («Reuters», Γαλλικό). 26η Ιούνη: Ενας στρατιώτης νεκρός από επίθεση ανταρτών στο Σίιρτ («Cihan News»). 23η Ιούνη: Ενας αντάρτης του KONGRA-GEL νεκρός στο Μπινγκιόλ («Cihan News»). 21η Ιούνη: Πέντε αντάρτες νεκροί και 1 στρατιώτης τραυματίας σε μάχη στο Μαζγκίρτ (Γαλλικό). 19η Ιούνη: Ενας στρατιώτης νεκρός, τρεις τραυματίες από νάρκη στο Μπινγκιόλ (Γαλλικό). 17η Ιούνη: Δύο αντάρτες νεκροί, ένας στρατιώτης τραυματίας σε μάχη στη Μους (Γαλλικό). 15 Ιούνη: Ενας στρατιώτης κι ένας αντάρτης νεκροί, δύο στρατιώτες τραυματίες στο Κατζαρλάλ (Γαλλικό). 11η Ιούνη: 11 στρατιώτες τραυματίες από επίθεση σε φορτηγό στο Τούντζελι (Γαλλικό). 10η Ιούνη: Δύο αστυνομικοί νεκροί σε επίθεση στο Γκερκούς (Γαλλικό). 6η Ιούνη: 4 στρατιώτες νεκροί σε δύο επιθέσεις σε Ντιάρμπακιρ και Τούντζελι («Dozame.org»). 4η Ιούνη: 12 στρατιώτες νεκροί από επίθεση σε στρατόπεδο της στρατοχωροφυλακής («Dozame.org», «Kurdistan Observer») και 4 αντάρτες νεκροί σε επιχείρηση του στρατού (Γαλλικό Πρακτορείο).

Οι αριθμοί δεν αφήνουν αμφιβολίες για το ότι πέρα από το «καρότο» που προσφέρει στη μειονότητα το τουρκικό κράτος - με την «παραχώρηση δικαιωμάτων», την έναρξη εβδομαδιαίων μισάωρων εκπομπών στα κουρδικά από το TRT, την απελευθέρωση της Ζάνα και των τριών άλλων Κούρδων πολιτικών που κρατούνταν επί δέκα χρόνια στα μπουντρούμια, κινήσεις που ούτως ή άλλως δεν επουλώνουν τις πληγές ενός εμφυλίου που μαινόταν για σχεδόν 20 χρόνια -, ο τουρκικός στρατός εμμένει στη χρήση των πρακτικών καταστολής εξεγέρσεων, που, παρά την ασύγκριτη υπεροπλία του, δε μοιάζουν να του εξασφαλίζουν «οριστική» επικράτηση από τακτικής πλευράς - με δεδομένες τις τακτικές ανταρτοπολέμου του ΡΚΚ/KONGRA GEL. Αν η καταγραφόμενη έξαρση των συγκρούσεων συνεχιστεί, η τουρκο- κουρδική κρίση θα έχει «επιστρέψει στην αφετηρία». Ο συντονιστής του τουρκικού προγράμματος του συντηρητικού αμερικανικού ερευνητικού κέντρου Washington Institute, Σονέρ Κανγκαπτάι, και ο ειδικός στην «αντιτρομοκρατία»Αλί Κοκνάρ, το θέτουν δραματικά: «Αν το ΡΚΚ δεν εξουδετερωθεί», έγραψαν σε παρουσίαση του Ινστιτούτου για το Κουρδικό (25 Ιούνη, λίγο πριν τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ), «η δράση του θα σύρει πιθανότατα την Τουρκία στο χάος. Με δεδομένο ότι η οργάνωση έχει τώρα τη βάση της στο Βόρειο Ιράκ, οι Τούρκοι θα κατηγορήσουν κύρια τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη βία αυτή, και οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις θα υποστούν σοβαρό πλήγμα. Η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της δεν μπορούν να αντέξουν τίποτα από τα δύο».

Δεν είναι και πολύ βέβαιο, πάντως, ότι το αμερικανικό think-tank (δυναμικό εμπειρογνωμόνων) εκφράζει τις ειλικρινείς προθέσεις της αμερικανικής ηγεσίας και των συμμάχων της. Το σκάνδαλο που ξέσπασε με την «εκπαίδευση Κούρδων από το Ισραήλ», που αν αληθεύει ίσως αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας των Ισραηλινών να αποσταθεροποιήσουν το Ιράν και τη Συρία και να προκαταλάβουν τις εξελίξεις στο Ιράκ, έδωσε άλλον ένα λόγο στην ούτως ή άλλως παρανοϊκή όσον αφορά στο Κουρδικό τουρκική πολιτικοστρατιωτική ηγεσία να ανησυχεί, έστω κι αν υπήρξαν οι αναγκαίες διαψεύσεις από Τελ Αβίβ και Αγκυρα. Οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ βαίνουν επιδεινούμενες για πολλούς λόγους - εκ των οποίων ο μάλλον λιγότερο σημαντικός είναι το ότι ο Ερντογάν φέρεται να «αγανάκτησε» με τις νέες ισραηλινές θηριωδίες στις τελευταίες πράξεις της παλαιστινιακής τραγωδίας, που χρησιμοποίησε κυνικά για να υποκρύψει άλλες σκοπιμότητες. Δεν είναι μόνο το νερό - ο δεύτερος πιο πολύτιμος πόρος στη Μέση Ανατολή, που η Αγκυρα θέλει να πουλήσει πολύ ακριβά στο Τελ Αβίβ - η αφορμή της διμερούς έντασης, ούτε η ένταση είναι μόνο διμερής.

Ακόμη κι αν ισχύουν τα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου και ο Τζορτζ Μπους«δεσμεύτηκε» (πάλι) σε «στέρεα βήματα» για την «αντιμετώπιση» του ΡΚΚ, που ως «τρομοκρατική οργάνωση οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν σοβαρά», όπως δήλωσε, είναι η κατάσταση στο Βόρειο Ιράκ και το μέλλον της υπό κατοχή χώρας που θα κρίνουν τις εξελίξεις. Υπάρχουν, εξάλλου, πληροφορίες ότι μεγάλο μέρος μαχητών του διασπασμένου ΡΚΚ έχουν «ενταχθεί στις ιρακινές κουρδικές οργανώσεις», όπως επισημαίνουν οι Κανγκαπτάι και Κοκνάρ. Αν προστεθεί σε όλα αυτά το ότι οι Αμερικανοί μοιάζουν υπογείως να ευνοούν τα σχέδια περί δημιουργίας «ομοσπονδιακού» κράτους στο υπό κατοχή αλλά με ...αυτόνομη κυβέρνηση Ιράκ, και άρα της ύπαρξης ενός ομόσπονδου κουρδικού κράτους - που η Αγκυρα, αλλάζοντας στάση, δήλωσε την περασμένη βδομάδα ότι αποδέχεται, απεμπολώντας τη θέση της ότι κάτι τέτοιο αποτελούσε casus belli - γίνονται πάρα πολλοί οι παράγοντες εκείνοι που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην πραγμάτωση του χειρότερου εφιάλτη της τουρκικής ηγεσίας, δηλαδή της απειλής απόσχισης εδαφών της ελέω δημιουργίας Κουρδιστάν, σε ρόλο αμερικανικού προτεκτοράτου.

Η προσπάθεια αποφυγής, ακριβώς, του σεναρίου αυτού είναι ένας ακόμη παράγοντας που οδήγησε σε κάποιες «παραχωρήσεις» προς τη μειονότητα, αλλά ούτε οι Ερντογάν και Γκιούλ με τους «ισλαμοδημοκράτες» τους μοιάζουν ικανοί ή διατεθειμένοι να υπερβούν τα όρια που θέτει το στρατιωτικογραφειοκρατικό σύμπλεγμα (το λεγόμενο «βαθύ κράτος»), ούτε η ΕΕ εννοεί, στην πραγματικότητα, τα περί «εκδημοκρατισμού», άλλοθι που χρησιμοποιεί κατά περίσταση.

Επί της ουσίας, όμως, ο χαρακτήρας και οι προσανατολισμοί του τουρκικού κράτους δεν έχουν φυσικά αλλάξει, πράγμα που έδειξε πολύ έντονα ο τρόπος που αντιμετωπίζει τις λαϊκές αντιδράσεις στην ευθυγράμμισή του με τα σχέδια του ΝΑΤΟ στην πρόσφατη σύνοδό του. Εξω από τη φρουρούμενη από 23 χιλιάδες αστυνομικούς και στρατοχωροφύλακες διάσκεψη ο λαός φώναζε «Εξω το ΝΑΤΟ», όσο εντός των τειχών οι κορυφαίοι εκφραστές του ιμπεριαλισμού «δεν κατάφερναν» να γεφυρώσουν τις διαφορές τους, που εκφράστηκαν πολύ έντονα όταν ο Μπους κάλεσε την ΕΕ να «εντάξει την Τουρκία στους κόλπους της», κάτι που ο Γάλλος Πρόεδρος, Ζ. Σιράκ, αντιμετώπισε περίπου ως πολιτικό έγκλημα καθοσιώσεως.

Το σχέδιο «κατευνασμού» της έντασης στη Μέση Ανατολή, έκφανση της οποίας είναι η γενικευμένη αναζωπύρωση του Κουρδικού, μοιάζει να αποτυγχάνει. Μένει να φανεί ποιο θα υιοθετηθεί στη θέση του...