Να υποθέσουμε ότι η Εφορία αγνοεί το νόμο που ισχύει από το 1983 και καταργεί το θεσμό της προίκας; Σαν να μην υπήρξε ποτέ η αλλαγή του Οικογενειακού Δικαίου, σαν να μη ζούμε στην εποχή όπου οι γυναίκες συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία και συμβάλλουν με τη δουλιά τους - έξω και μέσα στο σπίτι - στα βάρη του γάμου! Σε μια «δήλωση φόρου δωρεάς ή γονικής παροχής» που είδαμε πρόσφατα, διαβάσαμε: «Δήλωση φόρου Δωρεάς - Γονικής Παροχής ή Προίκας». Και παρακάτω: «Δωρητής ή γονέας που κάνει την παροχή ή προικοδότηση». Κι ακόμα πιο κάτω, στις αντίστοιχες στήλες: «Δωρεοδόχος ή αυτός που παίρνει την παροχή ή προικιζόμενη»!!! Κάποιος δεν πρέπει να ενημερώσει το υπουργείο Οικονομικών ότι αυτό το έντυπο είναι τουλάχιστο παράνομο; Η προίκα έχει πάψει να ισχύει - τουλάχιστον σύμφωνα με τους νόμους, εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια, ενώ γονική παροχή γίνεται και στα αγόρια και στα κορίτσια από τους γονείς, χωρίς να υπάρχει διάκριση φύλου, «είτε για τη δημιουργία ή τη διατήρηση οικονομικής ή οικογενειακής αυτοτέλειας, είτε για την έναρξη ή εξακολούθηση επαγγέλματος».

Φαίνεται όμως πως η Εφορία δεν έχει πειστεί ότι πρέπει να κοπεί... ο ομφάλιος λώρος που συνέδεε την οικογένεια με τον αναχρονιστικό θεσμό της προίκας - που τόσα χρόνια αγωνίστηκε το γυναικείο κίνημα να καταργηθεί.

Θα πρέπει να συμπεράνουμε μήπως πως θεωρεί τη γονική παροχή «προίκα»... με άλλη μορφή και ονομασία; Ομως ο νόμος είναι σαφής: Ας δούμε τι ορίζει, σε μια εκλαϊκευμένη έκδοση τού τότε Συμβουλίου Ισότητας, πριν από χρόνια (εικονογράφηση Σοφίας Ζαραμπούκα).

Κάτω από τον υπότιτλο: «Η προίκα καταργήθηκε» διαβάζουμε: «Τι ισχύει: Οι προίκες που είχαν αντικείμενο ακίνητο και είχαν δοθεί από παλιά μέχρι σήμερα επιστρέφονται από την ισχύ του νόμου αυτοδίκαια στις γυναίκες, χωρίς να χρειαστεί κανενός είδους έγγραφο ή άλλη διαδικασία ούτε να πληρωθεί κανένας φόρος ή τέλος.

Προίκες που το αντικείμενό τους ήταν κινητά και σώζονται στην περιουσία του άντρα επιστρέφονται αυτοδίκαια στη γυναίκα. Προίκες που είχαν αντικείμενο χρήματα δεν επιστρέφονται παρά μόνο αν συμφωνήσουν διαφορετικά οι σύζυγοι.

Μετά την κατάργηση της προίκας και για να ενισχυθούν οι ΝΕΟΙ, αγόρια και κορίτσια, στο ξεκίνημα αλλά και στη διατήρηση της οικογενειακής τους ζωής ή της επαγγελματικής και οικονομικής τους δραστηριότητας προβλέπεται μειωμένη φορολογία (το 50% του φόρου δωρεάς) για περιουσιακές παροχές γονιών προς τα παιδιά τους, αγόρια και κορίτσια, μέχρι τα πέντε εκατομμύρια δραχμές (5.000.000) (σ.σ.: Από τότε, το ποσόν αυτό αναπροσαρμόστηκε οκτώ φορές και σήμερα είναι 90.000 ευρώ, αυτοτελώς για κάθε γονέα).

Αυτά ισχύουν με το νόμο 1329 ΦΕΚ 25/18-2-83, άρθρο 1509 του Αστικού Κώδικα».

Τι ίσχυε όμως πριν; Πολλοί νέοι και νέες αγνοούν τις λεπτομέρειες που αφορούν ένα θεσμό που επέζησε όσο ο άντρας θεωρούνταν ότι πρέπει να φέρει τα βάρη του γάμου - δηλαδή να είναι ο «κουβαλητής» που συντηρούσε την οικογένεια και η γυναίκα μένει στο σπίτι με τα παιδιά.

Διαβάζουμε και πάλι στην απλουστευτική παρουσίαση των τότε διατάξεων του Οικογενειακού Δίκαιου «τι ίσχυε»:

«Προίκα ήταν η περιουσία που δινόταν από τον πατέρα ή σε αδυναμία του πατέρα από τη μητέρα ή και από την ίδια τη γυναίκα ή και από κάποιο τρίτο πρόσωπο στον άντρα για να τον ανακουφίσει από τα βάρη του γάμου.

Η προίκα έπρεπε να είναι ανάλογη με την περιουσία και την κοινωνική θέση του πατέρα αλλά και του συζύγου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, που αντικείμενο της προίκας ήταν ακίνητο, αν δεν είχε συμφωνηθεί ότι ο άντρας θα έχει την πλήρη κυριότητα, η γυναίκα διατηρούσε την ψιλή κυριότητα, αλλά ο νόμος τη θεωρούσε ανίκανη να διαχειριστεί την περιουσία της. Ετσι ο άντρας ήταν εκείνος που είχε τη διοίκηση, τη διαχείριση και καρπωνόταν τα εισοδήματα.

Για να πουλήσει το ακίνητο έπρεπε ο σύζυγος να ζητήσει άδεια από το δικαστήριο, που δινόταν αν συμφωνούσε η γυναίκα και μόνο αν υπήρχε η μεγάλη ανάγκη ή προφανής ωφέλεια για την οικογένεια.

Σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησης του πατέρα να χορηγήσει προίκα, η κόρη είχε δικαίωμα να προσφύγει κατά του πατέρα της στο δικαστήριο και να τον υποχρεώσει να συστήσει προίκα» (!!!)

Τι γινόταν στην πραγματικότητα. Ο θεσμός της προίκας γινόταν - όχι σπάνια - ένα καρκίνωμα στους κόλπους της ελληνικής οικογένειας. Γάμοι από οικονομικό συμφέρον, εκβιασμοί, «παζάρια» για το ύψος της προίκας, ματαιώσεις γάμων από «φιλότιμο» επειδή η προίκα ήταν μικρή ή μικρότερη από τα... υπεσχημένα, διαζύγια - αν η οικογένεια της νύφης δεν έδινε αρκετά, έστω μετά το γάμο - υποτιμητικές και για την αξιοπρέπεια των δυο νέων καταστάσεις, «αγορά» του γαμπρού, κοπέλες που έμεναν ανύπαντρες γιατί δεν είχαν προίκα... Αυτά ήταν μόνο μερικά από τα «δεινά» που επέφερε ο θεσμός στην ελληνική κοινωνία - και όχι μόνο στις γυναίκες. Γιατί και ο άντρας γινόταν συχνά θύμα, όταν έμενε ανύπαντρος για να προικίσει - ή μέχρι να παντρέψει τις αδελφές του, όταν έπρεπε να δουλεύει σκυλίσια για να προικίσει περισσότερο μια αδελφή που δεν ήταν πια... παρθένα ή όταν η σύζυγος με τη μεγάλη προίκα του φερόταν υποτιμητικά και βέβαια δεν καταδεχόταν να εργαστεί επαγγελματικά. Η προίκα ήταν ιδιαίτερα δυσβάσταχτη για τις φτωχές λαϊκές οικογένειες, γι' αυτό και η γέννηση κοριτσιού συχνά θεωρούνταν συμφορά. Ολες αυτές οι καταστάσεις είχαν την απήχησή τους στην ελληνική λογοτεχνία και στον κινηματογράφο (ενδεικτικό παράδειγμα «Η τιμή της αγάπης» της αξέχαστης Τόνιας Μαρκετάκη, βασισμένη στο έργο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη «Η τιμή και το χρήμα»: Ο γαμπρός κλέβει και διακορεύει την κοπέλα που είναι ερωτευμένη μαζί του για να εκβιάσει τη μητέρα της να του δώσει σαν προίκα ό,τι έχει και δεν έχει. Εκείνη, φτωχή γυναίκα, αναγκάζεται να ενδώσει, αλλά η κοπέλα βρίσκει τη δύναμη να αρνηθεί αυτό τον αισχρό συμβιβασμό, κρατάει το παιδί που γεννήθηκε και πηγαίνει να δουλέψει σαν εργάτρια και ανύπαντρη μοναχική μητέρα).

Είναι απαράδεκτο σήμερα, ύστερα από τόσους αγώνες των γυναικών σε προσωπικό, αλλά και σε επίπεδο γυναικείου κινήματος, να «βρικολακιάζει» ο θεσμός της προίκας. 'Η μήπως το κράτος διαβλέπει ότι με την «πρόοδο» της ανεργίας και τις... ολοένα αυξανόμενες δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει η ελληνική οικογένεια, ο θεσμός της προίκας θα αναβιώσει και ότι οι Ελληνίδες θα επιστρέψουν στα σπίτια τους;