Αριστοφάνης και «Ορνιθες». Κ. Χ. Μύρης και Κώστας Μητρόπουλος (ο πρώτος υπογράφει την απόδοση, ο δεύτερος την εικονογράφηση). Οι παραπάνω συνισταμένες αφορούν σε ένα βιβλίο που προσφέρει γνώση (φιλολογική και θεατρολογική), αλλά και ευφρόσυνη ψυχ-αγωγία και λόγω της τολμηρά και εκσυγχρονιστικά σπιρτόζας απόδοσης αυτής της αθάνατης, αλληγορικής αριστοφανικής κωμωδίας και χάρη στο ευθύβολο χιούμορ των σκίτσων του. Αναφερόμαστε στο βιβλίο - υπό μορφή εικαστικού λευκώματος - «Αριστοφάνη "Ορνιθες"» των Κ. Χ. Μύρη και Κώστα Μητρόπουλου (εκδόσεις «Μίλητος»).

Οσοι έχουν δει τους αριστοφανικούς «Ορνιθες», μια κωμωδία που εκφράζει τον πόθο για τη δημιουργία μιας ιδανικής πολιτείας, πολύ περισσότερο όσοι δεν την έτυχε να τη δουν στα Επιδαύρια ή σε άλλο φεστιβάλ, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο θα «κοινωνήσουν» με το σατιρικό, αλλά και λυρικό οίστρο του Αριστοφάνη.

Ας δώσουμε δυο «γεύσεις» αυτής της «κοινωνίας», με ένα απόσπασμα από μονόλογο του Εποπα (του αρχηγού των πουλιών): «Οσοι έχουν κουκούτσι μυαλό/ μαθαίνουν κι από το δαίμονα/ κι απ' τον εχθρό τους./ Η πρόνοια σώζει πάντοτε/ τους πάντες./ Τι καινούργιο θα μάθεις/ απ' το φίλο;/ Ο εχθρός όμως σε διδάσκει/ να φυλάγεσαι/ χωρίς επιφυλάξεις./ Ποιος έμαθε τα κράτη/να χτίζουν τείχη;/οι φίλοι;/ Ποιος έμαθε τις πόλεις να εξοπλίζονται/ να συγκροτούν στρατό και στόλο;/οι φίλοι;/ Οχι, οι εχθροί./ Αν αφομοιώσεις αυτό το μάθημα/σώζεις παιδιά, λεφτά και σπίτια». Κι μια λυρική «γεύση»: «Ω πιο γλυκιά, ω λυγερή/ ω μελιστάλαχτο πουλί,/Αηδόνα σύντροφε καλή/ που τραγουδήσαμε μαζί/ τους ύμνους και τη μουσική!/ Ηλθες και φανερώθηκες,/ κελάηδησες, μελώθηκες/γλυκιά μου μερακλώθηκες./ Αυλό φυσάς και με μεθάς/ και μες την άνοιξη με πας./Σ' αυτήν την περιδιάβαση/ παίξε για την παράβαση».

Μ' αυτή την τελευταία φράση του Εποπα, αρχίζει η παράβαση, ένα δραματουργικό εύρημα του Αριστοφάνη. Η παράβαση είναι μια παρέκβαση, μια διακοπή της μυθοπλοκής του έργου, μια παρενθετική ομιλία που - διά στόματος του Χορού - απηύθυνε ο ποιητής στους κριτές και θεατές της κωμωδίας του, με στόχο να τους πείσει ότι το δικό του έργο είναι το καλύτερο από όσα έργα διαγωνίζονταν στα Μεγάλα Διονύσια (δηλαδή στους ετήσιους θεατρικούς αγώνες που είχε καθιερώσει η Αθηναϊκή Δημοκρατία) και επομένως το αξιότερο για το Α΄ Βραβείο των θεατρικών αγώνων.

Αξίζει να παραθέσουμε μερικά αποσπάσματα από την υπέροχη, παιχνιδιάρικα λυρική, παράβαση του Αριστοφάνη στους «Ορνιθες», την οποία έλεγε ο Χορός (στη συγκεκριμένη κωμωδία το ρόλο του Χορού παίζουν τα πουλιά, τα οποία βγάζουν τη μάσκα τους και μιλούν στους θεατές):

«Δώστε μας την προσοχή σας/για λίγο/ άνθρωποι, άνθρωποι/αποπαίδια της φύσης/φθαρτοί, θνητοί σαν φύλλα/που πριν πρασινίσουν/μαραίνονται και πέφτουν./ (...)Ακούστε τ' αθάνατα πουλιά/που διαβαίνουν μέσα στο χρόνο/αγέραστα κι άφθαρτα/τη σπορά των αιθέρων./(...)Θα μάθετε τα μυστικά/του σύμπαντος/(...)/Μετά το μέγα Μηδέν/υπήρξε πρώτα το Χάος,/η Νύχτα, το σκοτεινό/και κατάμαυρον Ερεβος/κι ο Τάρταρος, σαν το βαθύ/πηγάδι./Δεν υπήρχαν ούτε γης/ούτε ουρανός κι αέρας./ Μέσα στην πλατυτέρα/κοιλιά του Ερέβους/η Νύχτα με τα μελανά φτερά/χωρίς να την ποτίσει/ σπέρμα/ γέννησεν ένα Αβγό./Στο πλήρωμα του χρόνου/μες απ' τ' Αβγό/ξεπήδησεν ο ποθοπλάνταχτος/ο Ερωτας/(...)/Ο έρωτας ανάμειξε/ τα πάντα./ (...)/Εμείς, τα πουλιά,/είμαστε το πιο αρχαίο/γένος./ Πριν απ' όλους τους θεούς./ Υπάρχουν πολλές αποδείξεις/πως έχουμε παππού τον Ερωτα./(...)/Οι άνθρωποι χρωστούν τα πάντα/στα πουλιά./Εμείς δε φέρνουμε την άνοιξη;/Εμείς δεν προμηνάμε/το φθινόπωρο και το χειμώνα;/Δε σπέρνουν, όταν οι γερανοί/τραβάνε για την Μπαρμπαριά/και ξεφωνίζουν;/ Και ποιος ειδοποιεί/τους ναυτικούς να δέσουν/το τιμόνι/και δίχως έγνοιες/να παν να κοιμηθούν;/ (...)Τι να τα κάνετε τόσα Μαντεία/του Απόλλωνα, της Δωδώνης,/των Δελφών/όταν έχετε εμάς, τα πουλιά;/(...) Αν μας πιστέψετε/ για γένος θεϊκό/θα γίνουμε για σας/Μάνισσες Μούσες/ θα σας δουλεύουμε/θα σας υπηρετούμε/θα σας συντρέχουμε (...)/Δε θα την αμολάμε/ούτε θα σουλατσάρουμε/αμέριμνοι σαν τους θεούς/ψηλά ψηλά στα σύννεφα./ Πάντα στο πλάι σας/θα σας δωρίζουμε παιδιά/κι αγγόνια,/πλούτο, καλή ζωή,/ειρήνη και χαρές,/υγεία, νιάτα και χορούς/γέλια και πανηγύρια/αλλά και του πουλιού το γάλα./Μούσα των θάμνων/τιο,τιο,τιο,τιξ/μυριόφωνη, καλλίφωνη/μαζί σου κελαηδώ/(...)/Κι ο μέγας Ολυμπος θαμπώθηκε/χορτάσαν οι θεοί τραγούδι/κι οι Μούσες με τις Χάριτες/ στείλαν με τον αντίλαλο/στη γη τη μελωδία/ τιο,τιο,τιο,τιξ./Υπάρχει ωραιότερο πράγμα/ από την πτεροφυΐα;(...)».