Ο Σαίξπηρ γεννήθηκε το 1564 και πέθανε το 1616, στην Αγγλία. Υπήρξε μεγάλος δημιουργός. Ιδιαίτερο χάρισμά του ήταν η ικανότητά του να αντιλαμβάνεται τις απαιτήσεις του ανομοιόμορφου κοινού του. Στα έργα του εναλλάσσoνται το τραγικό με το κωμικό, το σοβαρό με το αστείο, η σκληρή πραγματικότητα με το ρομαντισμό και την ποίηση! Οποια, όμως, μορφή και αν επέλεγε, στα έργα του πρώτη θέση είχαν τα προβλήματα της εποχής του και του τόπου του!

Ο Σαίξπηρ ήταν πολυγραφότατος και πάντα εύστοχος! Εγραψε κωμωδίες, δράματα, ποιητικά, ιστορικά, ερωτικά, τα οποία ερωτικά έγιναν σημείο αναφοράς, για τους ερωτευμένους! (Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Οθέλλος κ.ά.). Φυσικό, λοιπόν, ήταν έναν τέτοιο συγγραφέα, να μην τον άφηνε στην ...ησυχία του ο κινηματογράφος! Ο κινηματογράφος, που διψάει για έρωτες, ίντριγκες, δράση, προδοσίες και μίση! Πολλά έργα του, λοιπόν, έχουν μεταφερθεί, άλλα με μεγάλη, άλλα με λιγότερη και άλλα με καθόλου επιτυχία, στον κινηματογράφο. Μερικές από αυτές τις μεταφορές έχουν μείνει στην ιστορία, τόσο για την κινηματογράφηση, όσο και για τις ερμηνείες (Οθέλλος, Βασιλιάς Ληρ κ.ά.).

Ο Εμπορος της Βενετίας (1956-1957) θεωρείται ένα από τα πιο γνωστά και πολυπαιγμένα έργα του. Η ιστορία του διαδραματίζεται στη Βενετία του 16ου αιώνα. Πρόκειται για μια κωμωδία, που βαδίζει πλάι - πλάι με το δράμα, τον έρωτα, τη φιλία. Ο Σάυλοκ, ο Εβραίος τοκογλύφος του έργου, θεωρείται ένας από τους πιο «ακριβούς» ρόλους στην παγκόσμια δραματουργία. Από κοντά και ο ρόλος του Αντόνιο.

Ο Αντόνιο (Τζ. Αϊρονς) δανείζεται χρήματα από τον Σάυλοκ (Αλ Πατσίνο), για να διευκολύνει τον απένταρο φίλο του Βασάνη (Τζ. Φάινς), να παντρευτεί την πλούσια και όμορφη Πόρσια (Λιν Κόλινς). Ο Σάυλοκ βλέπει αυτόν το δανεισμό σαν εκδίκηση. Βάζει πολύ άγριους όρους (ξερίζωμα της καρδιάς), αν δεν επιστραφούν τα χρήματα που δανείζει! Βάζει αυτούς τους όρους, γιατί, στο παρελθόν, είχε δεχτεί προσβολές από τον Αντόνιο, και όχι μόνον! (Οι Εβραίοι της Βενετίας του 16ου αιώνα ήταν το κοινωνικό περιθώριο).

Το ζευγάρι, χάρι στον αλτρουισμό του Αντόνιο, παντρεύεται... Τα πράγματα, όμως, στραβώνουν. Ο Αντόνιο δεν μπορεί να ξεπληρώσει το χρέος. Στο μεταξύ, ο τσιγκούνης και εκδικητικός Εβραίος έχει χάσει, λόγω της συμπεριφοράς του, όλους τους ανθρώπους από κοντά του. Η γυναίκα του πέθανε, η κόρη του και ο βοηθός του τον εγκατέλειψαν. Η μοναξιά τον κάνει πιο εκδικητικό! Δε δέχεται όποια επιστροφή. Στο διπλό, στο τριπλό... Απαιτεί την καρδιά!

Αυτά τα «προσωπικά» εντάσσονται μέσα στα «γενικά». Στο χρόνο και στο χώρο. Οπου βλέπουμε τους χριστιανούς να έχουν την εξουσία, και τους Εβραίους να μετέρχονται του κόσμου τα μέσα για να επιβιώσουν. Και αυτή η ιστορική παρατήρηση του Σαίξπηρ δεν μπορεί να μείνει ασχολίαστη, για το τότε, και για τη μετέπειτα ιστορία. Τόσο για τους χριστιανούς, όσο και για τους Εβραίους! (Ο ίδιος ο συγγραφέας δείχνει να αποδέχεται την κακή γνώμη της εποχής για τους Εβραίους).

Στα πολύ θετικά της ταινίας είναι ότι ακούγεται πολύ «καθαρά» ο Λόγος του ποιητή! Ενας Λόγος, ποταμός ομορφιάς, νοημάτων, συναισθημάτων! Η μηχανή του Μάικλ Ράντφορντ στάθηκε διακριτική απέναντι στον μεγάλο συγγραφέα, στον οποίο έδωσε, όπως όφειλε, τον πρώτο λόγο. Ετσι, ο θεατής έχει την ευκαιρία να «ξαπλώσει» αναπαυτικά επάνω στις λέξεις, στις φράσεις, στα θαυμαστικά και τα ερωτηματικά, στα φωνήεντα και τα σύμφωνα, όπως θα έλεγε κάποιος φίλος μου, και να κάνει ένα υπέροχο ταξίδι. Ενα ταξίδι χαρούμενο, ερωτικό (Βασάνης, Πόρσια). Αλλά και ένα ταξίδι γεμάτο αξίες (φιλία - Αντόνιο, Βασάνης). Ενα ταξίδι, βέβαια, όπου δε λείπουν τα απρόοπτα και οι απειλές (Σάυλοκ, αθέτηση «όρκων» -Βασάνης). Το ταξίδι του Εμπορου της Βενετίας είναι μακρύ και γεμάτο εμπειρίες. Ολοι, και κυρίως ο θεατής, μαθαίνουν! Στο τέλος, όλοι θα βγούμε κερδισμένοι. Αφού θα έχουμε διδαχτεί από τα λάθη μας και τους εγωισμούς μας.

Οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών δεν έφτασαν, κατά τη γνώμη μου, άλλων συναδέλφων τους (Ρώσων και Εγγλέζων), που ερμήνευσαν σαιξπηρικούς ήρωες. Αυτό δε σημαίνει πως δεν ήταν καλοί! Ιδιαίτερα ο Αϊριονς και ο Πατσίνο. Ομως, θεωρώ πως η γενική ατολμία της ταινίας, για να απογειωθεί, προσγείωσε και τους ηθοποιούς! Με αποτέλεσμα να έχουν λιγότερο βάρος, από το βάρος που τους έδωσε ο συγγραφέας.

Με άλλα λόγια, μιλάμε για μιαν ευπρεπή ταινία. Μια ταινία, που κρατήθηκε στα πολύ λεπτά όρια της καλής τέχνης και της εμπορικής τέχνης. Τίποτα δεν ήταν χυδαίο και τίποτα, όμως, δυστυχώς, δε μας πέταξε στους ουρανούς. Φύγαμε από την προβολή ικανοποιημένοι, αλλά και ανικανοποίητοι! Πάντως, ευχαριστηθήκαμε το Λόγο, τη Βενετία της εποχής, τα κοστούμια, τη μουσική, την ατμόσφαιρα...

Παίζουν: Αλ Πατσίνο, Τζέρεμι Αϊρονς, Τζότζεφ Φάινς, Λιν Κόλινς, Κριος Μάρσαλ, Τσάρλι Κοξ.