Πρόσφατα μια μικρή αντιπροσωπεία συγγραφέων (Σταύρος Μποσνακίδης, Νίκος Κοσμάς, Γιώργος Βελλάς, κ.ά.), επισκέφτηκε τη Μόσχα και το Βορονέζ, με την ευκαιρία μιας συνάντησης στην Ιστορική Σχολή του κρατικού Πανεπιστημίου του Βορονέζ.

Μετά τη συνάντησή μας με καθηγητές και πρωτοετείς φοιτητές, ο κοσμήτορας της Σχολής Βίνικοφ Ανατόλι Ζαχάροβιτς και ο δρ. Ιστορικών Επιστημών Μεντβέγιεφ Αλεξάντρ Πάβλοβιτς, μας συνόδεψαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σχολής. Το μουσείο αυτό διαθέτει πλούτο αρχαίων αντικειμένων, που ανακαλύφθηκαν στην Περιφέρεια του Βορονέζ, τα οποία διδάσκουν όχι μόνο τους φοιτητές, αλλά και τους επισκέπτες, όπως εμείς.

Οι αρχαιοελληνικοί αμφορείς, που βρέθηκαν με ανασκαφές της Ιστορικής Σχολής του Βορονέζ, «μαρτυρούν» τη διείσδυση των αρχαίων Ελλήνων σε μακρινές περιοχές της Ρωσίας. Τα ευρήματα αυτά διαψεύδουν απόλυτα όσους αρνούνται το ρόλο που έπαιξε ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός στην ανάπτυξη του πολιτισμού στον ευρύτερο ευρωπαϊκό και όχι μόνο χώρο. Με την ευκαιρία, να σημειωθεί ότι οι αρμόδιοι του Μουσείου της Ευρώπης, στις Βρυξέλλες, θεώρησαν ότι ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός δεν έχει θέση σ' αυτό...

Το σύντομο άρθρο του συναδέλφου, ιστορικού Α. Π. Μεντβέγιεφ, με τον οποίο δουλέψαμε επί μια τριακονταετία, το οποίο μετέφρασα και παραθέτω, αποδείχνει το αντίθετο.

Στο άρθρο του, με τίτλο «Πανάρχαιες μαρτυρίες εμπορικών σχέσεων της Αρχαίας Ελλάδας με τις φυλές της Κεντρικής Ρωσίας», ο Α. Π. Μεντβέγιεφ, συγκεκριμένα αναφέρει:

«Η απόμακρη περιοχή της αρχαίας Σκυθίας βρισκόταν στον άνω ρου του ποταμού Ταναΐς (η αρχαία ονομασία του ποταμού Ντον, όπως και της κοντινής στον Ντον ομώνυμης αρχαιοελληνικής πόλης), στα όρια των σημερινών περιοχών Βορονέζ και Μπέλγκοροντ. Αν υπολογίσει κανείς τους γεωγραφικούς χάρτες που αναφέρει ο "πατέρας" της Ιστορίας, Ηρόδοτος, η περιοχή αυτή καταλάμβανε το ΔΑ τρίγωνο του "Σκυθικού τριγώνου". Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Ηροδότου ("Ιστορία" 4, κεφ. 21) σ' αυτό κατοικούσαν μόνιμα δύο φύλα - οι Μπουντίνοι και οι Ελώνοι. Αξίζει να σημειώσουμε, πως οι τελευταίοι μιλούσαν δύο γλώσσες, τη σκυθική και ελληνική. Τα ευρήματα των τελευταίων αρχαιολογικών ανασκαφών αναμφισβήτητα και ξεκάθαρα αποδεικνύουν πως 2,5 χιλιάδες χρόνια π.Χ., οι κάτοικοι της περιοχής του νομού Βορονέζ διατηρούσαν άμεσες και στενές σχέσεις με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Υπάρχουν παλιότερες ενδείξεις ότι στον άνω ρου του ποταμού Ταναΐς (Ντον) οι μεταφορές των ελληνικών εμπορευμάτων φτάνουν στον 4 π.Χ. αιώνα.

Τα ευρήματα αυτά ανακαλύφθηκαν από τους αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου, στα προάστια των χωριών Πέκσιεβο, Μπολσόγιε, Στοροζιέβοε, που ανήκουν στην Περιφέρεια του Βορονέζ. Ευρήματα ανακαλύφθηκαν, επίσης, και σ' έναν τύμβο, που κατατάσσεται στην κατηγορία τύμβων "Τσάστιχ", ο οποίος βρίσκεται κοντά στο Βορονέζ. Επίσης, πρέπει να τονιστεί πως ιδιαίτερα συχνά παρουσιάζονται ευρήματα που μαρτυρούν την ύπαρξη ελληνικών εμπορευμάτων, που χρονολογούνται στον 5 - 4 αιώνα π.Χ.

Στις μέρες μας, στο μέσο ρου του ποταμού Ντον, βρέθηκαν από τους αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου του Βορονέζ, πάνω από τριάντα, ανέπαφοι, αρχαίοι ελληνικοί αμφορείς. Οι περισσότεροι βρέθηκαν στους μεσαίους Σκυθικούς τύμβους του Ντον, που ανήκουν στους τύπους "Τσάστιχ" και "Μαστουγκίνσκιχ". Οι αμφορείς αποδεικνύουν το εύρος του ελληνικού εμπορίου (κρασί και ελαιόλαδο). Ολοι οι αμφορείς, που βρέθηκαν στο μέσο ρου του ποταμού, έχουν άμεση σχέση με τις γνωστές αρχαίες παραγωγικές μονάδες κρασιού και ελαιόλαδου του Εύξεινου Πόντου (Μαύρη Θάλασσα). Περισσότερο από κάθε άλλο, συναντά κανείς δείγματα αμφορέων από το Ηράκλειο Κρήτης και τη Θάσο, οι οποίοι χρονολογούνται στον 4 αιώνα π.Χ. (από 6 αγγεία). Επίσης, υπάρχουν αμφορείς από την πόλη Μέντα (5 αγγεία) και, με ξεχωριστά δείγματα αμφορέων, στα ευρήματά μας αναφέρονται η Κως, η Σινώπη, η Χερσόνησος, η Κολχίδα, κ.ά.

Τέσσερις από τους αμφορείς, που βρήκαν οι αρχαιολόγοι στο μέσο ρου του Ντον, φέρουν σφραγίδα. Ολες οι σφραγίδες αυτών των αμφορέων, διαβάζονται εύκολα και συσχετίζονται με την Κρήτη, όπως για παράδειγμα οι λέξεις: "ΑΓΑΘΩΝΟΣ" και "ΕΥΡΥ Δ". Δηλαδή, Αγάθωνας και Ευρύδαμος, που χρονολογούνται στον 4ο αιώνα π.Χ. Η τρίτη σφραγίδα, που φέρει τα ονόματα "ΑΡΧΕΣΤΡΑΤ" (Αρχίστρατος) και "ΕΠΙΠΕΙΣΙΣΤ" (Πεισίστρατος), βρέθηκε ανάμεσα στους αμφορείς - που έχουν σχέση με το Ηράκλειο Κρήτης - σε τάφο στον τύμβο με τον αριθμό 38, που ανακαλύφθηκε στη θέση Σταροζιβότιννο.

Ολα αυτά τα στοιχεία μάς επιτρέπουν να καταλήγουμε ασφαλέστερα στη χρονολόγηση του αμφορέα στα μέσα του 4 αιώνα π.Χ. Αμφορέα τέτοιου είδους και με τέτοια σφραγίδα συναντά κανείς στον τύμβο της ξακουστής Βεργίνας, όπου το 336 π.Χ. θάφτηκε ο Φίλιππος ο Δεύτερος, ο Μακεδόνας.

Τα πολυπληθή αγγεία που αποδεικνύουν το αρχαιοελληνικό εμπόριο που γινόταν στον άνω ρου του Ντον, αναμφίβολα αποδεικνύουν την ύπαρξη εμπορίου και την αλληλοσύνδεση της Αρχαίας Ελλάδας με την Κεντρική Ρωσία, από τα τέλη των αρχαϊκών χρόνων, αν όχι και νωρίτερα.

Συγκεκριμένα, μέσω αυτής της περιοχής περνούσε ο πανάρχαιος εμπορικός δρόμος, δηλαδή από την αρχαία ελληνική πόλη Ολβια και με κατεύθυνση προς τα ΒΔ, έως - ίσως - και στα πρόθυρα των Ουραλίων Ορέων, στους μυστηριώδεις λαούς Αργυππέους και Ισσιδώνες, τους οποίους περιγράφει και ο Ηρόδοτος ("Ιστορία" 4, 24 - 24).

Ετσι, μπορεί κανείς να συμπεράνει πως οι επαφές της Αρχαίας Ελλάδας με τις Περιφέρειες της Κεντρικής Ρωσίας ανάγονται στα βάθη της αρχαιότητας και χρονολογούνται περισσότερο από 3,5 χιλιάδες χρόνια».