Παπαγεωργίου Βασίλης

Θεωρώντας, προφανώς, ότι ακόμη μπορεί να «σπεκουλάρει» στο πεδίο της πολιτικής για τον πολιτισμό, το ΠΑΣΟΚ πραγματοποίησε εκδήλωση με ανθρώπους του χώρου του κινηματογράφου, όπου, ουσιαστικά, «αναμάσησε», σε πιο «εξειδικευμένη» μορφή, τις προγραμματικές του θέσεις για τον κινηματογράφο, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να κρύψει τον πραγματικό, αντιδραστικό χαρακτήρα τους.

Ο λόγος είναι απλός: Το ΠΑΣΟΚ, ως κυβέρνηση, πρωτοπόρησε στην εφαρμογή κάθε ευρω-ενωσιακής οδηγίας και απόφασης που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην ολοκληρωτική εμπορευματοποίηση του πολιτισμού και στην υπαγωγή του στη «στρατηγική της Λισαβόνας». Δηλαδή στην επιτάχυνση της μετατροπής του σε τομέα αύξησης της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου.

Ο κινηματογράφος δε θα μπορούσε να «ξεφύγει» από αυτό το πλαίσιο. Αλλωστε, ο Ευ. Βενιζέλος ήταν αυτός που ως υπουργός Πολιτισμού και από το βήμα της διάσκεψης για το οπτικοακουστικό στη Θεσσαλονίκη πριν τρία χρόνια «καλούσε» τα εθνικά κέντρα κινηματογράφου να «βρουν» τράπεζες για χρηματοδότηση.

Εκτοτε δεν άλλαξε απολύτως τίποτα στη «ρητορική» του ΠΑΣΟΚ για το θέμα. Είναι χαρακτηριστικό, ότι στην εισήγηση στην εκδήλωση του Φλεβάρη ασκείται «κριτική» στο «σύνθημα» της κυβέρνησης «Οχι στον κρατικοδίαιτο πολιτισμό», επειδή παρουσιάστηκε ως «δόγμα που περιορίστηκε στην άρνηση. Ουδέποτε διατυπώθηκε το θετικό περιεχόμενό του και εντέλει οδήγησε σε συρρίκνωση όλων των κρατικών επιχορηγήσεων στον πολιτισμό»!

Αρα το «σύνθημα» έχει και «θετικό περιεχόμενο», το οποίο συνδέεται από το ΠΑΣΟΚ με την πρόταση για «νέο θεσμικό πλαίσιο» που «να δημιουργεί κίνητρα για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην παραγωγή. Να ενθαρρύνει τη δημιουργία επενδύσεων στον κινηματογράφο. Να μειώνει το ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΡΙΣΚΟ, ώστε να υπάρξει κινηματογραφική παραγωγή».

Το ΠΑΣΟΚ λοιπόν δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα με την ουσία της πολιτικής της κυβέρνησης, αλλά, ίσως, με τον «τρόπο» άσκησής της. Γι' αυτό και η κριτική του στο νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο περιορίζεται στα παρακάτω: «Ενα σύμπλεγμα γραφειοκρατικών, δαπανηρών και αμφίβολης χρησιμότητας ανωνύμων εταιριών, απολύτως ελεγχόμενο από τον υπουργό Πολιτισμού (...)δεν εξασφαλίζει στο ελάχιστο αντικειμενικά κριτήρια και προϋποθέσεις για την ενίσχυση του ελληνικού κινηματογράφου, ούτε βεβαίως τη σταθερή και επαρκή χρηματοδότησή του. Σπαταλά πόρους σε γραφειοκρατικά σχήματα περί τον κινηματογράφο και έχει βασικό προσανατολισμό τον κομματικό έλεγχο του χώρου».

Η φράση «αμφίβολης χρησιμότητας» ανώνυμες εταιρίες δεν αποτελεί κάποιου είδους «υπέρβαση» για το ΠΑΣΟΚ, αφού ήταν αυτό που ως κυβέρνηση «φόρτωσε» με κάμποσες ΑΕ και άλλα τόσα ΝΠΙΔ τον πολιτισμό. Ουσιαστικά το ΠΑΣΟΚ προτείνει την «εξαφάνιση» του Κέντρου Κινηματογράφου. Στην εισήγηση αναφέρεται συγκεκριμένα ότι το Κέντρο «δεν είναι παραγωγός ταινιών, δεν παρεμβαίνει στην επιστροφή φόρου στους παραγωγούς που γίνεται αυτόματα, δε διανέμει ταινίες (...) δεν κρίνει σενάρια, ούτε παραγωγές (...) παρεμβαίνει ρυθμιστικά και ενισχυτικά (...) οργανώνοντας την κρατική ενίσχυση, παραπέμποντας σε εξωτερικούς κριτές την κρίση για τα σενάρια των πρωτοεμφανιζόμενων βοηθώντας στην προβολή του ελληνικού κινηματογραφικού προϊόντος (...) φροντίζει για τη σύνδεση της κινηματογραφικής παραγωγής με όλες τις λειτουργίες της πολιτείας. Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για τη σύνδεση του κινηματογράφου με άλλους τομείς όπως η τηλεόραση, ο τουρισμός, η εκπαίδευση». Ενας «ατζέντης» δηλαδή, άντε και ένα είδος «διαφημιστικού γραφείου». Συνεπώς, μόνο θυμηδία προκαλεί η «αγωνία» ότι «το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου υποχρηματοδοτείται και ότι δε διαθέτει προϋπολογισμό για το 2006».

«Στήριξη» του ελληνικού κινηματογράφου για το ΠΑΣΟΚ δε νοείται χωρίς τον κυρίαρχο ρόλο του κεφαλαίου. Ναι μεν προτείνει «χρηματοδότηση των προσπαθειών από τον κρατικό προϋπολογισμό», αλλά σε δύο πυλώνες: «Πρόγραμμα νέων δημιουργών που θα απευθύνεται σε πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες, παραγωγούς» (σ.σ. δηλαδή το κράτος θα χρηματοδοτεί στη δεύτερη περίπτωση επιχειρηματίες ουσιαστικά) με «επιλογή από εξωτερικούς κριτές με βάση αντικειμενικά κριτήρια και έμφαση στο σενάριο» και «πρόγραμμα αυτόματης χρηματοδότησης που θα απευθύνεται σε όλους, με την προϋπόθεση ότι θα έχουν έτοιμη πρόταση παραγωγής και θα έχουν εξασφαλίσει ήδη ένα ελάχιστο μέρος της χρηματοδότησης από την αγορά».

Περισσότερο αποκαλυπτικό ως προς τις προθέσεις του γίνεται το ΠΑΣΟΚ στις προτάσεις του για τα αναπτυξιακά και οικονομικά κίνητρα» της κινηματογραφικής παραγωγής. Στην επιστροφή φόρου προτείνει: «Ενεργοποίηση των διατάξεων του ΠΔ 113/98 για αυτόματη επιστροφή μέρους του φόρου από τα εισιτήρια στους παραγωγούς για επένδυση στην παραγωγή ελληνικών ταινιών (χωρίς μεσολάβηση του κράτους)». Εδώ αρκεί να θυμίσουμε την πρόταση του ΚΚΕ (Ενθετο «Ρ» 19/3) για το ποιος πραγματικά υπερασπίζεται τι: «Η επιστροφή του φόρου να γίνεται με κριτήριο τη στήριξη των δημιουργών και των κοινωνικοποιημένων ή συλλογικών, κάτω από κοινωνικό έλεγχο, φορέων του κυκλώματος της διανομής».

Ακόμη και την απόδοση του 1,5% των εσόδων των τηλεοπτικών καναλιών για την παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών το ΠΑΣΟΚ τη χαρακτηρίζει «ως παραγωγική επένδυση» που αναγράφεται «ως αφορολόγητο αποθεματικό». Προτείνει επίσης «μείωση ή και κατάργηση του ποσοστού παρακράτησης της χορηγίας για παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών» και «θέσπιση φορολογικών κινήτρων σε ιδιώτες για επένδυση στην παραγωγή ελληνικών ταινιών». «Οι στόχοι όλων αυτών των μέτρων» λέει το ΠΑΣΟΚ «είναι να υπάρξει επιτέλους ΑΥΤΟΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΗ κινηματογραφική παραγωγή»! Τελικά, δηλαδή, απουσία κάθε δημόσιου ελέγχου και ασυδοσία του κεφαλαίου, διότι περί αυτού πρόκειται.

Tο κεφάλαιο δεν ενδιαφέρεται για «στήριξη» των εθνικών κινηματογραφιών, αλλά για πάμφθηνο κόστος παραγωγής. Για παράδειγμα το Χόλιγουντ «ταξιδεύει» από χώρα σε χώρα της Ανατολικής Ευρώπης για τις παραγωγές του, «ξεζουμίζοντας» τις εγχώριες υποδομές και αφήνοντας, τελικά, «ερείπια».

Για την ιστορία μόνο να πούμε ότι η «στροφή» του Χόλιγουντ προς τα Βαλκάνια συνδέεται από τα ειδησεογραφικά πρακτορεία με το χαμηλό κόστος παραγωγής, σε συνδυασμό με την ύπαρξη των κατάλληλων υποδομών, αλλά κι ενός εξαίρετου φυσικού περιβάλλοντος.

Για παράδειγμα, η Ρουμανία διαθέτει δυο κινηματογραφικά στούντιο, το «Castel Film Studios» και το «Media Pro Pictures», που κάνουν παραγωγές με κόστος χαμηλότερο κατά 40% - 60% από τη Βρετανία και κατά 70% σε σύγκριση με τις ΗΠΑ! «Στα πλεονεκτήματα αυτά της Ρουμανίας έρχεται να προστεθεί η πολύ καλή τεχνική υποδομή, οι άρτια καταρτισμένοι τεχνικοί και το αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό που απαιτείται συνήθως για μια καλογυρισμένη ταινία», αναφέρει το ΑΠΕ. «Ξεχνά» βέβαια να πει ποιο καθεστώς δημιούργησε αυτές τις συνθήκες, όχι φυσικά για να τις εκμεταλλεύονται σήμερα οι πολυεθνικές του οπτικοακουστικού τομέα...

Το 2005 δαπανήθηκαν περισσότερα από 50 εκατομμύρια δολάρια σε «υπηρεσίες» παραγωγής ταινιών στη Ρουμανία από το Χόλιγουντ, χωρίς αυτό να αλλάξει στο παραμικρό την απόλυτη κυριαρχία του τελευταίου στην εγχώρια διανομή, όχι μόνο της Ρουμανίας, αλλά και των άλλων χωρών «προτίμησης». Αντίθετα, το πρόβλημα των στούντιο στη Ρουμανία δεν είναι η «εθνική ανάπτυξη» - η οποία ξέρουν πως δεν πρόκειται να προέλθει από το Χόλιγουντ - αλλά η κερδοφορία τους. Ο διευθυντής της «Castel Film» στο Βουκουρέστι, Βλαντ Παουνέσκου, εκφράζει το φόβο ότι η αύξηση των φόρων στην ενοικίαση των χώρων, μετά την αναμενόμενη ένταξη της Ρουμανίας στην ΕΕ, «θα απομακρύνει τους κινηματογραφικούς παραγωγούς».

Αραγε το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ μπορούν να πείσουν τους Ελληνες κινηματογραφιστές ότι αν ταινίες όπως το «Επιστροφή στο Cold Mountain», «Χαϊλάντερ» και «Ποπ - κορν» περιπέτειες, αντί για τη Ρουμανία γυρίζονταν στην Ελλάδα, θα είχαμε «ανάπτυξη» του ελληνικού κινηματογράφου;