Πορτραίτο του Ουόλτ Ουίτμαν

Ο Ουίτμαν γεννήθηκε στο 1819 στο Ουέστ Χιλ, του Λονγκ Αϊλαντ, της Ν. Υόρκης. Ηταν το τρίτο, ανάμεσα σε οκτώ παιδιά, ενός ξυλουργού. Στα 1823 - 24 η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην εργατούπολη του Μπρούκλιν, όπου πήγε στο Δημοτικό ο Ουόλτ. Εντεκάχρονος αναγκάστηκε να σταματήσει το Δημοτικό, να βγει στη βιοπάλη και να μάθει την τέχνη του τυπογράφου. Τέχνη, που τον ώθησε στη λογοτεχνία. Επηρεασμένος από τον μεγάλο Αμερικανό πεζογράφο Ουόλτερ Σκοτ, το 1835 άρχισε να γράφει διηγήματα και να τα δημοσιεύει σε τοπικές εφημερίδες. Το 1839 πρωτοδημοσιεύει ποιήματά του στην εφημερίδα του Μανχάταν «Ο καθρέφτης». Ο Ουίτμαν, αυτομόρφωτος ουσιαστικά, ανήσυχος, ανοιχτός στις προοδευτικές ιδέες και τα νέα ρεύματα, μαθήτευε και με τους κλασικούς. Διάβαζε από Ομηρο και Σαίξπηρ, μέχρι Κόλριτζ και Ντίκενς. Λάτρευε το θέατρο και την όπερα. Ασχολήθηκε με την Αστρονομία και τον Πανθεϊσμό. Κέρδιζε το ψωμί του ως δάσκαλος, τυπογράφος και δημοσιογράφος στα προοδευτικά περιοδικά «Νέος Κόσμος», «Δημοκρατική Επιθεώρηση» και άλλα, και αργότερα σε εφημερίδες («Αυγή», «Ο Αστέρας του Λονγκ Αϊλαντ», «Ημερήσιος Αετός του Μπρούκλιν», κ.ά).

Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, ο ποιητής, το 1862, πήγε στο μέτωπο, στο Φρέντρισμπουργκ, για να δει τον τραυματισμένο αδελφό του. Κατά την εκεί παραμονή του έζησε τη φρίκη του πολέμου. Αργότερα, πήγε στην Ουάσιγκτον, όπου επισκεπτόταν τους τραυματίες του εμφυλίου, Βόρειους και Νότιους αδιακρίτως, για να τους ανακουφίζει ψυχικά και να τους καλλιεργεί το μίσος για τον πόλεμο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1860 το έργο, τού απολυμένου από όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, όπου εργάστηκε (Δημόσιο Ταμείο Ουάσιγκτον, Υπουργείο Εσωτερικών - λόγω της «ανήθικης», όπως τη χαρακτήρισε ποιητικής συλλογής του «Φύλλα της Χλόης» - και το Γραφείο Γενικού Εισαγγελέα) Ουίτμαν, αρχίζει να αναγνωρίζεται ευρύτερα. Κυρίως μετά τη δημοσίευση των μελετών του Μπέροουζ «Ο καλοσυνάτος μελαγχολικός ποιητής του Ο' Κόνορ» και «Σημειώσεις για τov ποιητή και άνθρωπο Ουόλτ Ουίτμαν», ενώ και στην Αγγλία, όπου το 1868 κυκλοφόρησε μια έκδοση των ποιημάτων του, είχε πολλούς θαυμαστές, όπως ο Σουίνμπερτ και στην Ιρλανδία ο Τζον Μπάτλερ Γέιτς και ο κριτικός Εντουαρντ Ντάουντεν.

Ο Ουίτμαν δούλευε, ξαναδούλευε και επανεξέδιδε τα «Φύλλα της Χλόης», που καθυστερημένα και αφού ο ποιητής ...δεινοπάθησε εξ αιτίας τους, χαρακτηρίστηκαν ως το «πρώτο αριστούργημα της αμερικανικής ποίησης». Παρά την αναπηρία του, από το πρώτο εγκεφαλικό που υπέστη το 1873 και το δεύτερο αργότερα, επιμελήθηκε και την ένατη έκδοση των «Φύλλων» (1891), όπου περιέλαβε και τα ποιήματα «Αμμουδιές στα εβδομήντα» (από τη συλλογή «Κλωνάρια του Νοέμβρη», 1882) και «Αντίο φαντασία μου» (από την ομώνυμη συλλογή, 1891) και το 1888 είδε τυπωμένα «Τα Απαντα, πεζά και ποιήματά» του. Ο Ουίτμαν πέθανε στις 26 Μάρτη του 1892 και τάφηκε στο νεκροταφείο του Χάρλεϊ, στον Κάμντεν.

Προλογίζοντας ο ίδιος την πρώτη έκδοση των «Φύλλων της χλόης» (1853) έγραφε τα πιστεύω του για το ρόλο της ποίησης: «Η ποίηση δεν πρέπει να είναι τρόπος ή χώρος φυγής, αλλά λόγος γήινος, άρρηκτα δεμένος και θεμελιωμένος στην τεκμηριωμένη γνώση. Δεν αρκεί, επίσης, η απλή γνωριμία με τον περίγυρο. Απαιτούνται νέα θέματα και νέοι τρόποι έκφρασης. Η υπερβολή πρέπει να αντικατασταθεί από την "αυθεντικότητα", για να μπορέσει ο ποιητικός λόγος να φθάσει στον αποδέκτη του, το λαό και να του μεταδώσει τον ενθουσιασμό του δημιουργού του».

Να σημειώσουμε, τέλος, ότι ο Ουίτμαν, οραματιζόμενος μια κοινωνία ισοτιμίας και δικαιοσύνης, στο δοκιμιακό βιβλίο του «Δημοκρατικοί Ορίζοντες», εξέφραζε την πεποίθηση ότι «η λογοτεχνία και οι τέχνες θα μπορούσαν να συμβάλουν στη δημιουργία μιας πραγματικής δημοκρατικής κοινωνίας».

Παραθέτουμε απόσπασμα του ποιήματος του Ουίτμαν «Η χαρά της απεραντοσύνης»:

«Ω, η χαρά της απεραντοσύνης.

Ω, η χαρά του κολυμπιού σιμά στο ηλιόλουστο ακρογιάλι.

Να τρέχεις, να πηδάς, να κάνεις τα νερά ν' αφρίζουνε,

Γυμνός στην αμμουδιά να τρέχεις.

* * *

Ω, η χαρά να νιώθεις πως είσαι άντρας.

Μπρος σε κανέναν να μη σκύβεις δουλικά.

Να μην κρεμιέσαι από κανέναν.

Μήτε από τύραννο άγνωστο ή γνωστό.

* * *

Να περπατάς με το κεφάλι σου αψηλά.

Με σώμα ελεύθερο κι ελαστικό.

Να 'ναι η λαλιά σου δυνατή,

Από πλατιά να βγαίνει στήθια.

* * *

Με την προσωπικότητά σου

Ν' αντικρίζεις όλες τις προσωπικότητες της γης (...)».