«Ξέρουμε τώρα πως σύντομα θα ξυπνήσουμε και θα βρεθούμε στο χείλος της αβύσσου. Τα γεγονότα τα έχουμε μπροστά μας. Η Αμερική είναι ο κυριότερος πρωταγωνιστής στο παιχνίδι του ιμπεριαλισμού, στον οποίον μερικά ισχυρά έθνη προσπαθούν να επιτύχουν την καταστροφή άλλων εθνών, αλλ' όπου, παρ' όλα αυτά, συσσωματούνται τα μεγάλα, για να εξουθενώσουν τους υπό εκμετάλλευση λαούς του κόσμου, να τσακίσουν τη θέλησή τους και να τους κρατούν σε υποταγή, έτσι που να επωφελούνται μόνο οι κεντρικοί παίκτες στο παιχνίδι...».

Τα προφητικά αυτά λόγια έγραφε το Δεκέμβρη του 1945 η Εύα Σικελιανού, πρώτη σύζυγος του ποιητή Αγγελου Σικελιανού, γνωστή για τις προοδευτικές της ιδέες, αλλά και για την καθοριστική συμμετοχή της στις δελφικές γιορτές.

Στις 19 Ιουνίου 1951, ο Αγγελος πεθαίνει στην Αθήνα. Η Εύα δε θα προλάβει να ξαναδεί αυτόν που ήταν «η ζωή» της. Ηθελε από καιρό να επιστρέψει στην Ελλάδα, τη δεύτερη και αγαπημένη της πατρίδα, αλλά δεν της το επέτρεπαν - για τα πολιτικά της φρονήματα. Το κράτος που εξαρτάται από τους Αμερικανούς αρνείται την είσοδο στη χώρα σε μια γυναίκα που υπηρέτησε όσο λίγοι την Ελλάδα, επειδή δεν παύει να διακηρύσσει πως από τον πόλεμο προτιμά την ειρήνη. Κι όχι μόνο αυτό: Στο άρθρο που αναφέραμε προηγούμενα, λ.χ., επικρίνει την εξωτερική πολιτική της Αμερικής, γιατί παντού, όπου ασκήθηκε η αμερικανική επιρροή ή οι αμερικανικές δυνάμεις πάτησαν το πόδι τους μετά την ήττα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, εφαρμόστηκε η ίδια πολιτική: Υποστήριξη όλων εκείνων, που συνεργάστηκαν με τον εχθρό και τιμωρία εκείνων που αντιστάθηκαν σ' αυτόν (Περιοδικό «Ελλην» της Αιγύπτου, 1946).

Ενα χρόνο μετά το θάνατο του Σικελιανού, η Εύα θα πεθάνει, Ιούνιο κι αυτή, επιτέλους στην Ελλάδα. Είναι 78 χρόνων και οι κρατούντες γνωρίζουν ότι είναι στα τελευταία της...

«Πρέπει να πεθάνω στην Ελλάδα, στην ιερή χώρα», είπε, και τον Μάιο του 1952 η Εύα Σικελιανού βρισκόταν στους αγαπημένους της Δελφούς, διαβάζουμε στο βιβλίο του Θάνου Κωσταντινίδη «Ο Ρίχαρντ Στράους στο δελφικό σπίτι των Σικελιανών» (Εκδόσεις «Αγρα»).

«Η αρρώστια τη βρήκε, όπως το ήθελε, στο αρχαίο θέατρο των Δελφών. Δινόταν εκεί προς τιμήν της παράσταση του "Προμηθέα Δεσμώτη"», συνεχίζει ο συγγραφέας, καθώς μας ιστόρησε η Σούλη Καπράλου στα αποκαλυπτήρια ολόσωμου ορειχάλκινου ανάγλυφου του ποιητή, φιλοτεχνημένου από τον Χρήστο Καπράλο και εντοιχισμένου στο Δελφικό Σπίτι των Σικελιανών.

»Στις 4 Ιουνίου 1952, η Εύα Πάλμερ - Σικελιανού πεθαίνει στην Αθήνα, στο νοσοκομείο "Ευαγγελισμός", σε ηλικία 78 ετών. Η τελευταία της κατοικία, όπως το θέλησε, στο κοιμητήρι των Δελφών».

Καλλιεργημένη, αλλά και αλτρουίστρια, η Εύα δεν ήταν ο τύπος της γυναίκας που θα δημιουργούσε ένα ήσυχο, νοικοκυρεμένο περιβάλλον για τον ποιητή. Του προσέφερε, ωστόσο, αφάνταστη υλική και ηθική συμπαράσταση, ώστε να φουντώσει η έμπνευσή του. Κι όμως...

«Η Εύα Πάλμερ - Σικελιανού είναι η γυναίκα, που περισσότερο αγνοήθηκε από τους μελετητές και βιογράφους του Αγγελου Σικελιανού, σε βαθμό, μάλιστα, που να νομίζει κανείς ότι ο ρόλος της δίπλα στο μύστη - ποιητή να 'ταν επουσιώδης...», έγραφε ο Ντίνος Κουμπάτης στο βιβλίο του «Ο Αγγελος Σικελιανός δίπλα στην Εύα Πάλμερ» (Εκδόσεις Οργανισμού Επτανησιακού Θεάτρου).

»Γιατί, πραγματικά, ο Αγγελος στάθηκε δίπλα στην Εύα και δημιούργησε τα Μεγάλα της Ζωής του, όπως από τα μεγαλύτερα ήτανε η σύλληψη και η κατά κάποιο τρόπο εκτέλεση της Δελφικής Ιδέας. Η Εύα στάθηκε δίπλα στον Αγγελο, έτσι που χωρίς αυτήν ίσως πολλά Μεγάλα και Τρανά του ποιητή να μην είχανε συμβεί. Περισσότερο από μούσα του, περισσότερο από εμπνεύστριά του, η Εύα Πάλμερ υπήρξε η κινητήρια δύναμη για τον Αγγελο Σικελιανό...».

Ο Μάρκος Αυγέρης αναφέρει πως ο ποιητής ευλογήθηκε από τη μοίρα να συναντήσει «Μια εξαίρετη γυναίκα», που υπήρξε «Αγγελος των ημερών του, έζησε μέσα σ' ακύμαντη ευτυχία και κατόρθωσε να διατηρήσει την άλυτη ψυχή του και ν' αναδείξει όλα τα πνευματικά δώρα που η φύση πλουσιοπάροχα του είχε χαρισμένα», ενώ ο Οκτάβιος Μέρλιες θα πει «...είχε κι εκείνη του Αγγελου τη μεγαλοφυία. Το πάθος της για την Ελλάδα και τον ποιητή που τον έβλεπε σαν Θεό...».

Η Εύα γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Οι γονείς της, ειρηνιστές, πολύ μορφωμένοι και μουσικόφιλοι. Η ίδια θα σπουδάσει λατινικά και αγγλική λογοτεχνία, σε συνέχεια θα τελειώσει το Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, θα παρακολουθήσει μαθήματα θεάτρου στη Γαλλική Κωμωδία και θα συνεργασθεί με την Σάρα Μπερνάρ. Παίζει σαν ηθοποιός, γνωρίζεται με την ιέρεια του χορού Ισιδώρα Ντάνκαν και τον αδελφό της, που είναι παντρεμένος με την Πηνελόπη, την αδελφή του Σικελιανού. Το 1905 θα γνωρίσει τον Αγγελο για πρώτη φορά στην Ελλάδα: «Χρυσόφρυδη σε κέρδισα/

με μάγια και πλανέματα πολλά και παραμύθια/

...Μεγαλομάτα έναν υγιό να δώσω σου ονειρεύομαι/

κι ο πόθος που με ζώνει/ μου σφίγγει γύρα τα νεφρά/

σαν πάγος και σα χιόνι...».

Σε λίγα χρόνια, το όραμα θα γίνει πραγματικότητα: Γεννιέται ο γιος τους Γλαύκος. Ομως, πριν παντρευτούν ο Αγγελος θα αποσυρθεί στην Αίγυπτο, όπου γράφει το πρώτο ολοκληρωμένο έργο του, τον «Αλαφροΐσκιωτο». Η Εύα τον περιμένει στη Λευκάδα, υφαίνοντας στον αργαλειό σαν άλλη Πηνελόπη (Η ίδια προέτρεπε τους Ελληνες να μην εγκαταλείψουν ποτέ αυτή την τέχνη, να μην υποκύψουν στη βιομηχανοποίηση, να διατηρήσουν την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, με συνασπισμούς βιοτεχνιών).

Από το 1924, η Εύα δουλεύει με ενθουσιασμό για τη Δελφική Ιδέα, κάνει έκκληση σε μεγάλες προσωπικότητες της Ευρώπης να έρθουν στις δελφικές γιορτές. θα γίνει γι' αυτήν «στόχος ζωής». «Σημαντική, γράφει ο Θ. Κωσταντινίδης, θα είναι η συμβολή της στην οργάνωση και επιτυχία των Δελφικών Εορτών. Ειδικά στη μουσική, στο χορό, στις ενδυμασίες. Αλλά και στη γενναία χορηγία». Στην πραγματικότητα, η Εύα αφιέρωσε στις δελφικές γιορτές ολόκληρη περιουσία! Κι όμως, δε δέχτηκε να αναφερθεί πουθενά το όνομά της στα ελληνικά διαφημιστικά έντυπα... Παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας, ύμνοι, χοροί, γυμναστικοί αγώνες, έκθεση υφαντουργίας, σχέδια για ίδρυση Πανεπιστημίου στους Δελφούς... Ονειρο των Σικελιανών, που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε.

Τον Μάιο του 1933, με σκηνοθεσία, μουσική και ενδυμασίες δικές της, ανεβάζεται η τραγωδία του Σικελιανού «Ο διθύραμβος του Ρόδου», σε υπαίθριο θέατρο, στο Λόφο του Φιλοπάππου. Το 1933 πηγαίνει στις ΗΠΑ, για να βρει χρήματα, ώστε να συνεχιστούν οι δελφικές γιορτές. Είναι ο μοιραίος χρόνος, που θα αποχωριστεί για πάντα τον Αγγελο. Προσπαθεί να διαδώσει τα δελφικά ιδανικά, που πιστεύει ότι έχουν οικουμενική σημασία. Υστερα από χρόνια, του δίνει την ευχή της για να παντρευτεί τη δεύτερη γυναίκα του, την Αννα, αλλά ψυχικά δε θα χωρίσουν ποτέ. Εξακολούθησε να ενημερώνεται από τον ίδιο για την πνευματική του πορεία. Με δική της προτροπή, φίλοι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ενεργούν να δοθεί το βραβείο Νόμπελ στον Σικελιανό.

Το 1948 η Εύα τελειώνει την αυτοβιογραφία της «Ιερός πανικός» και το 1950 στέλνει στον Αγγελο σχέδιο για την οργάνωση νέων δελφικών γιορτών. Πολύ αργά... ο θάνατος θα τους προλάβει. Κι εκείνη, μετά την επίσκεψη στον τάφο του, θα γράψει: «Αγγελε, φως μου/ Είσαι εδώ κοντά μου-/

τώρα και πάντα. Είναι αδύνατο ποτέ να είσαι μακριά...».