Στα συρτάρια! Εκεί πετάχτηκε μελέτη αντιπυρικής προστασίας που είχε συνταχθεί το 1994 για λογαριασμό της Τοπικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Σάμου. Η μελέτη υπογράμμιζε την υποτίμηση της σημασίας και του ρόλου της πρόληψης στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, αλλά και της αποκατάστασης, όπως και την ανάγκη προγράμματος προστασίας και ανάπτυξης των δασικών οικοσυστημάτων του νομού. Παράλληλα έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου, γιατί η φυσική αναγέννηση σε πολλές περιοχές των νησιών του νόμου είναι ελάχιστη έως ανύπαρκτη.

Οπως μας είπε ο Νίκος Σταθακιός, πρώην πρόεδρος της ΤΕΔΚ Σάμου, η μελέτη στάλθηκε στο δασαρχείο του νομού, ώστε να υποβληθεί για έγκριση στο υπουργείο Γεωργίας. «Ομως αγνοείται η τύχη της εδώ και έξι χρόνια...», τονίζει, «παρά τις προσπάθειες των εκάστοτε διοικήσεων της ΤΕΔΚ να μάθουν κάτι γι' αυτήν».

Η μελέτη προτείνει τον καθορισμό ζωνών επικινδυνότητας, την ενίσχυση του δασοπυροσβεστικού μηχανισμού σε προσωπικό και μέσα ώστε να μειωθεί ο χρόνος αρχικής προσβολής, την τοποθέτηση υδατοδεξαμενών, την ίδρυση δασοπυροσβεστικών σταθμών, την κατασκευή πυροφυλακίων και παρατηρητηρίων, τη διάνοιξη δασικών έργων, αλλά και τη δημιουργία έργων υποδομής. Η μελέτη τονίζει ότι «τα μέσα και το κόστος αποτροπής, δηλαδή της πρόληψης, είναι λιγότερα από αυτά της καταστολής, ενώ με την αποτροπή - πρόληψη δεν έχουμε καταστροφές ανυπολόγιστης αξίας».

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Γεωργίας, το 2000 για το θέμα της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών δόθηκαν 65,5 εκατομμύρια δραχμές στη Δασική Υπηρεσία του νησιού. Το 1999 το κονδύλι ήταν της... παχυλής τάξης των 50 εκατομμυρίων και το 1998 ήταν 70.282.000 δραχμές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι χρόνο με το χρόνο τα κονδύλια που δίνονται γι' αυτόν τον τομέα συρρικνώνονται επικίνδυνα. Φέτος για τα δάση όλης της χώρας δόθηκαν 1,465 δισ. Πέρσι δόθηκαν 4,183 δισ. και το 1998 ήταν 4,612 δισ. Βέβαια, το υπουργείο Εσωτερικών χορήγησε φέτος στους ΟΤΑ 1,6 δισ. για καθαρισμούς των χωματερών και των περιαστικών δασών. Ομως η πρόληψη εκτός του καθαρισμού, χρειάζεται την εκτέλεση αριθμού δασοτεχνικών έργων. Ορισμένα από αυτά είναι η συντήρηση και η διάνοιξη δασικών δρόμων, δίκτυα υδατοδεξαμενών, δίκτυα πυροσβεστικών κρουνών, πυροφυλάκια.

Η μελέτη διαπιστώνει ελλείψεις στον αριθμό και το είδος των μέσων, αλλά και στους φορείς που συμμετέχουν στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Επίσης στους χρόνους επισήμανσης, πρώτης προσβολής και πρώτης ενίσχυσης της θέσης, στη διάρκεια και τον αριθμό των περιπολιών.

Προτείνει τη δημιουργία τεσσάρων ζωνών επικινδυνότητας, ανάλογα με τις βιοκλιματικές συνθήκες και τη βλάστηση κάθε περιοχής. Βασικός στόχος είναι η οργάνωση του δασοπυροσβεστικού μηχανισμού για την αποτελεσματική εφαρμογή της αρχής της αρχικής προσβολής. Χρειάζεται η αύξηση του αριθμού των οχημάτων ώστε η άφιξη στο χώρο της δασικής πυρκαγιάς να γίνεται σε 10-12 λεπτά. Προτείνεται η διάθεση 15 νέων οχημάτων στο νομό που θα έχουν ως βάση τέσσερις δασοπυροσβεστικούς σταθμούς. Σε κάθε σταθμό θα παραμένει ένα όχημα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα υπόλοιπα θα είναι διασκορπισμένα σε επίκαιρες θέσεις. Θα πλαισιώνονται από ημιφορτηγά, που θα έχουν δυνατότητα μεταφοράς δεξαμενής νερού και μοτοσικλέτες «εκτός δρόμου». Τα δυο τελευταία μέσα θα εκτελούν περιπολίες και παρατηρήσεις, όπως και ταχείες επεμβάσεις πυρόσβεσης. Οι υπάλληλοι του σταθμού θα πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι στα αντικείμενα της δασοπροστασίας, αλλά και στα έργα και τις εργασίες, ώστε ν' ανταποκρίνονται τόσο στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, όσο και στα έργα που θα εκτελούνται στη ζώνη πρώτης προτεραιότητας.

Η μελέτη επισημαίνει ότι το οδικό δίκτυο της περιοχής είναι ανεπαρκές και χρειάζεται ενίσχυσή του. Αλλωστε η προσπέλαση των δασών με αντιπυρικούς δρόμους θεωρείται στις χώρες της Ευρώπης από τα πλέον σημαντικά έργα πρόληψης των δασικών πυρκαγιών. Αλλο σημαντικό μέσο πρόληψης είναι η ύπαρξη υδατοδεξαμενών. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ρ», όσες υπήρχαν στο νησί είχαν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. Η μελέτη προτείνει την άμεση τοποθέτηση 23 υδατοδεξαμενών. Επειδή για τη σωστή αντιμετώπιση μιας φωτιάς απαραίτητη προϋπόθεση είναι η έγκαιρη αναγνώριση και αναγγελία της, χρειάζονται έντεκα νέα πυροφυλάκια σε Σάμο και Ικαρία.

Τέλος η μελέτη διαπίστωσε ότι σε πολλές περιπτώσεις και κύρια στη Σάμο, η φυσική αναγέννηση είναι ελάχιστη έως ανύπαρκτη μετά από πυρκαγιά. Στην ανατολική Σάμο είναι έως ελάχιστη, στη δυτική αλλού είναι μικρή και σε άλλες περιοχές αρκετά ικανοποιητική. Στη βόρεια Ικαρία είναι μικρή και στη νότια ικανοποιητική. Αιτίες είναι ότι πολλές περιοχές έχουν ξανακαεί, η βόσκηση, αλλά και ότι σε πολλά βουνά οι πλαγιές έχουν μεγάλη κλίση, όπου η διάβρωση έχει προχωρήσει σημαντικά ή είναι ασβεστολιθικές περιοχές όπου ο εδαφικός ορίζοντας είναι μικρός.