Με την αρχαγγελική ζωφόρο «Το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου», που φιλοτέχνησε ο μέγιστος καλλιτέχνης Χρήστος Καπράλος, στολίζεται το περιστύλιο στη Βουλή. Το «Μνημείο» αποτελεί κορυφαία εικαστική έκφραση για την ελληνική εποποιία του 1940 και την Εθνική μας Αντίσταση.

«Το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου», παγκόσμιας ακτινοβολίας έργο, καθολικό και διαχρονικό, σμιλεμένο από το 1951 ως το 1956 σε αιγινήτικια πουρόπετρα, βρισκότανε στο μουσείο - ίδρυμα του Χρήστου και της Σούλης Καπράλου, στο κατάγιαλο Πλακάκια Αιγινήτικα.

Η θαυμάσια αυτή ζωφόρος, απλωμένη σε τέσσερις τοίχους στο Μουσείο Καπράλου, πρωτοπαρουσιάστηκε το 1995, όταν αποκαλύφθηκε το υπερφυσικό χάλκινο άγαλμα «Μάνα» (έργο 1950 - 1951) και εγκαινιάστηκε το μουσείο. Ηταν ένας χρόνος από τότε που είχε φύγει ο μεγάλος γλύπτης, ζωγράφος και κεραμίστας Χρήστος Καπράλος και τ' όνειρό του, με τη φροντίδα και την αγάπη της συντρόφου του Σούλης, έγινε μια θριαμβευτική πραγματικότητα, αφού το μουσείο στεγάζει χίλια δημιουργήματα, φιλοτεχνημένα από τον εμπνευσμένο, προικισμένο από την ελληνική παράδοση, μεγαλομάστορα.

Στο σαρωνικιώτικο κατάγιαλο, η μέρα των αποκαλυπτηρίων και εγκαινίων ήτανε λαμπρή, φορτισμένη με συγκίνηση κι ανάμνηση. Οι καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι στο νησί θυμηθήκανε την καλλιτεχνική του παράδοση, που ξεκινά από τον 5ο αιώνα π.Χ. με τον περίφημο ναό, αφιερωμένο στην πεντάμορφη Κόρη, την Αφαία (Αφαντη), με το αιγινήτικο χαμόγελο, μια σύσπαση στο στόμα που έχει το άγαλμα.

Ο γλύπτης Καπράλος κληροδότησε στο νησί τη μνημειακή ζωφόρο (διάζωμα με θριγό για ναό) «Το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου», που έχει σκηνές, σε συνεχή παράσταση, με ανθρώπους και ζώα (ζωοφόρος). Ο πιο συνηθισμένος φορέας με τέτοιες σκηνές, εκτός από τα αγγεία, υπήρξανε στην αρχαιότητα ξεχωριστά κομμάτια σε μνημειώδη οικοδομήματα. Οταν άρχισε η μνημειώδης αρχιτεκτονική, οι ζωφόροι - σειρές πέτρινες, με ανάγλυφη διακόσμηση, χτίζονταν σε διάφορα κρίσιμα σημεία - μέρη στο οικοδόμημα (στις βάσεις, σε τοίχους, κολόνες κ.λπ.).

Η παράδοση αυτή δε σταμάτησε. Ομως, από τον ύστερο 6ο π.Χ. αιώνα και βασικά από τα κλασικά χρόνια επικράτησε, η ζωφόρος να χρησιμοποιείται σαν αναποχώριστο ρυθμικό στοιχείο στον ελλαδικό ιωνικό ρυθμό, στη θέση που είναι το διάζωμα. Με την αττική αρχιτεκτονική, η ζωφόρος, με κυριότερο παράδειγμα αυτή στον αθηναϊκό Παρθενώνα, με την πομπή στα Παναθήναια, χρησιμοποιήθηκε και στο δωρικό ρυθμό.

Το Μουσείο Καπράλου είναι τιμητικός φόρος στην Αίγινα και στην πέτρα της, το πουρί. Το νησί κλείνει αστείρευτα αποθέματα για δημιουργία. Αγιασμένο είναι το έργο που δημιουργήθηκε από τον Καπράλο κι απόθεσε πάνω στη γη το θείο, δοσμένο από το νησί. Ο καλλιτέχνης κράτησε ζωντανά τα διδάγματα από την πανάρχαια ελληνική γλυπτική και έδωσε οργανικότητα στην ύλη του. Η γλυπτική του στην Αίγινα και η ζωφόρος για την Πίνδο είναι ένα μνημείο «ελληνικής παιδείας». Το «Μνημείο της Μάχης της Πίνδου», μας κάνει να δούμε καλύτερα μέσα μας, αποδείχνοντας ότι ο Καπράλος είναι σημαντικότατος καλλιτέχνης στην απόδοση της ανθρώπινης μορφής. Πλάστης, με χαρακτηριστικά διαχρονικά, που εκφράζει ειλικρινά ό,τι τον βασανίζει, που αξιοποιεί τη ζεστασιά που έχει ο πηλός, ο χαλκός και η πέτρα, υλικά - στοιχεία διαχρονικά, όπως παρατήρησε ο καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, ακαδημαϊκός Χρύσανθος Χρήστου.

Το υπερφυσικό χάλκινο άγαλμα «Μάνα», Ρουμελιώτισσα ηρωίδα στην Πίνδο, είναι διαχρονικό έργο. Μάνα για όλους, για όλο τον κόσμο. Τα οράματά του ο καλλιτέχνης τα έκανε εικόνες - μορφές. Ο δημιουργός δέχεται στοιχεία από την αρχαία τέχνη, αλλά το έργο είναι καθαρά προσωπικό. Παλεύει το υλικό του. Τα έργα του ανήκουν στην παγκόσμια τέχνη, αλλά με σύγχρονη φωνή και διαχρονικά θέματα, καθώς δημιούργησε μορφές με νόημα που ξεπερνά την εποχή μας.

Οπως η «Μάνα», έτσι και το «Μνημείο της Μάχης της Πίνδου», είναι έργο συγκλονιστικό. Αποτελεί έργο - μάθημα για κάθε άνθρωπο, από το έπος του 1940. Οπως παρατηρεί ο Χρύσανθος Χρήστου «πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά έργα της παγκόσμιας πλαστικής για το πνεύμα του, τον χαρακτήρα των μορφών του, τον πλούτο των διατυπώσεών του. Επικό πνεύμα και συνδυασμός της ατομικής και της συλλογικής προσπάθειας αρχαϊκών στοιχείων και λαϊκών διατυπώσεων, μεμονωμένων τύπων και μεγάλων συνόλων συνδυάζονται σε ενότητα. Με τη σχηματοποίηση των μορφών και τη χρησιμοποίηση γεωμετρικών στοιχείων, τύπων της παράδοσης και προσωπικών επινοήσεων, της παραλληλίας και της επανάληψης θεμάτων, το σύνολο κερδίζει μια εκπληκτική εκφραστική φωνή. Με το "Μνημείο της Πίνδου" ο Καπράλος κατόρθωσε να μεταφέρει την πάλη για τη ζωή ενός λαού και να ανεβάσει μια ιστορική στιγμή στο καθολικό και το διαχρονικό».

«Το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου» έχει μάκρος σαράντα μέτρα και ύψος ένα μέτρο και δέκα πόντους. Εικονίζει 124 ανθρώπινες φιγούρες, 5 ζώα, 2 πουλερικά και αρκετά αγροτικά εργαλεία. Ολα αυτά σκαλιστήκανε πάνω σε 83 πλάκες πουρόπετρας. Κεντρικό θέμα, το έπος για την ειρήνη. Πάνω στις πλάκες, με εφτά ενότητες, ιστορούνται: ο Πόλεμος, η Κατοχή, η Αντίσταση, η Απελευθέρωση, η Ειρήνη.

Στην πρώτη ενότητα εικονίζονται αγρότες να πηγαίνουνε στα χωράφια, στις δουλιές τους (18 ανθρώπινες φιγούρες). Στη δεύτερη, η κήρυξη του πολέμου, ο στρατός που ξεκινά, οι άνθρωποι φεύγουν από τα χωριά με ό,τι μπορούνε να πάρουνε (15 φιγούρες). Στην τρίτη, σκηνή από τον πόλεμο, οι Ελληνες προχωράνε, τραυματίες πέφτουνε και οι Ιταλοί φεύγουνε (φιγούρες 15). Ο γλύπτης σμίλεψε εκεί τα εξής: «Αίγινα, 1.10.56». Στην τέταρτη ενότητα, γυρισμός από τον πόλεμο, αγκαλιάσματα των ανθρώπων (φιγούρες 23). Στην πέμπτη η Κατοχή (17 φιγούρες), ο Καπράλος χάραξε:

«Γλυκός ο πόνος για την Πατρίδα

σκληρός ο μόχθος για τη ζωή

γεωργοί σκαφτιάδες αμπελουργοί

μανάδες χαροκαμένες

γυναίκες λυπημένες

τι όμορφη που είναι η ζωή

Αίγινα 1953».

Η έκτη ενότητα - Αντίσταση έχει 19 φιγούρες. Στην έβδομη ενότητα Ειρήνη, με μουσική και χορό αδελφώνονται φίλοι κι οχτροί. (Το Μουσείο Καπράλου λειτουργεί καθημερινά, 10π.μ.-1μ.μ. και 6 - 8μ.μ., εκτός Δευτέρας.

Η «Μάνα», Ρουμελιώτισσα ηρωίδα στην Πίνδο, τοποθετήθηκε στα αιγινήτικα Πλακάκια έξω από το σπίτι - εργαστήρι - μουσείο, σ' έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, με πολύ φως από τον ήλιο, τη θάλασσα και τα γύρω μουσικά χρώματα. Με ηλιοβασίλεμα χρυσοκατακόκκινο, στα Διαπόρια. Στο άγαλμα για τη «Μάνα», ο παλιός φίλος ζωγράφος μετανάστης Θόδωρος Στάμος, ήρθε ξεπίτηδες από την Αμέρικα και κατέθεσε δάφνινο στεφάνι στη μνήμη του για τον Χρήστο!

Σ' αυτό το κατάγιαλο, στα Πλακάκια, στην Αίγινα, έχει δημιουργηθεί μια «Ακρόπολη για την Τέχνη και το Λόγο». Εκεί η κολόνα από το ναό για την Αφροδίτη ή τον Απόλλωνα, το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο μέσα στο πευκοδάσος, το καρνάγιο με τα πλεούμενα και τα σπίτια - εργαστήρια που είχανε και δημιουργούσαν ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Τάκης Καλμούχος, ο Νίκος Νικολάου, ο Χρήστος Καπράλος, καλλιτέχνες, η γλύπτρια - ζωγράφος Αργυρώ Καρύμπακα - Νεγρεπόντη, και ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης, που είναι γείτονάς τους. Από τα Πλακάκια «μπαρκάρισε» και ο αξέχαστος Παναγάκης, που τους μάζευε στο καπηλειό του και τους κέρναγε ρετσίνα με μαριδάκι. Καλό του ταξίδι με τα γκαζάδικα, θεός σχωρέστονε. Σ' αυτά τα βράχια ομόρφυνε η Ειρήνα που ειρήνευσε εν ειρήνη. Με «Το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου», ξεχωριστά αρχαγγέλιασε το περιστύλιο στο Κοινοβούλιο.

Στον ελληνικό λαό ανήκει πια το Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα, όπως ήταν η επιθυμία του, μετά τη δωρεά στο Δημόσιο από την κληρονόμο - γυναίκα του Σούλη. Το Μουσείο Καπράλου θα λειτουργήσει σαν παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, όπως μ' αυτό στην Κέρκυρα.

Περισσότερα από χίλια έργα, γλυπτά, ζωγραφικά, κεραμικά και σχέδια στεγάζονται στο μουσείο, που θα επεκταθεί και θα περιλαμβάνει και τα έργα αυτά από το σπίτι του στο Κουκάκι. Σαν παράρτημα της Πινακοθήκης ελπίζεται πως θα λειτουργήσει πολύ σύντομα. Η δωρεά δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» (Φλεβάρης 2006).