Μια πολύ σοβαρή προσπάθεια - είναι και η πρώτη - με ενδιαφέροντα αποτελέσματα (ποιοτικά, αλλά και ποσοτικά) ανέλαβαν οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.Στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος, οι εκδόσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης με τη συνεργασία της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου Αιγαίου,μια επιστημονική ομάδα από το 1993 πλαισίωσε τον Νίκο Διονυσόπουλο στην επιτόπια διερεύνηση, συλλογή και καταγραφή της μουσικοχορευτικής παράδοσης της Μυτιλήνης, την οποία ο Ν. Διονυσόπουλος είχε ξεκινήσει μόνος έξι χρόνια πριν. "Καρπός" αυτής της προσπάθειας είναι δύο cd (διάρκειας δυόμισι ωρών) με τη συνεργασία της "Λύρας" και ένα συνοδευτικό βιβλίο (δίγλωσσο, 332 σελίδες), που εκτός από τα μουσικοχορευτικά τεκμήρια, τις αναλύσεις και τα σχόλια της επιστημονικής ομάδας, τους στίχους των τραγουδιών, τα γνωρίσματα των οργάνων, των ρυθμών και χορών, περιλαμβάνει χάρτες εποχής, πολλές σπάνιες φωτογραφίες.

Τίτλος τής, διπλά, σημαντικής αυτής έκδοσης είναι "ΛΕΣΒΟΣ ΑΙΟΛΙΣ Τραγούδια και χοροί από τη Λέσβο" και περιέχει 47 τραγούδια και χορούς - επιλογή από τις πλέον των 1.500 εγγραφών που έγιναν στο νησί. Το "έμψυχο υλικό" της έκδοσης είναι οι άνθρωποι 15 χωριών και 99 μουσικών του νησιού, που συνέδραμαν την επιστημονική ομάδα, την οποία αποτελούσαν οι: Γιώργος Νικολακάκης,καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου (ιστορική - κοινωνιολογική προσέγγιση της μουσικοχορευτικής παράδοσης της Μυτιλήνης), Ζωή Μάργαρη (χορός), Αντα Χατζηγεωργίου (αρχειακή τεκμηρίωση από τον Τύπο της εποχής) και Νίκος Διονυσόπουλος (μουσική και συλλογή υλικού).

Στην έκδοση περιέχονται όμορφοι οργανικοί σκοποί, μανέδες και γνώριμα μας τραγούδια, που παραπέμπουν στη μουσική των αρχών του αιώνα μας στη Σμύρνη και την Πόλη, δίνοντας τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε το πώς, πιθανόν, ήταν η μουσική σκηνή της περιοχής πριν το 1992. (Η εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων στη Μυτιλήνη, απλώς επιβεβαίωσε τους άρρηκτους μέχρι τότε "δεσμούς" και στη μουσική της Μυτιλήνης με τα μικρασιατικά παράλια). Στην έκδοση, εκτός των άλλων οργάνων, παρουσιάζεται (για πρώτη φορά) η μπάντα με τα "φυσερά" (δηλαδή κομπανία με χάλκινα πνευστά, κλαρίνο, βιολί και σαντούρι), που κυριαρχούσαν από τα μέσα του 19ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα στα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά, ιδιαίτερα στη Μυτιλήνη. Ακόμη, για πρώτη φορά το πλατύ κοινό θα γνωρίσει το "πλωμαρίτικο" (ιδιότυπο ομαδικό τραγούδι του Πλωμαρίου), που θυμίζει τα ηπειρώτικα πολυφωνικά, αν και δεν είναι πολυφωνικό και έχει ενδιαφέρουσες κοινωνικές και ταξικές προεκτάσεις. Τέλος, ν σημειώσουμε ότι στο βιβλίο οι χοροί είναι καταγραμμένοι με το σύστημα "Laban" (σύστημα σημειογραφίας - καταγραφής του χορού), ενώ πολλές ηχογραφήσεις έγιναν με ψηφιακό τρόπο.

Την έκδοση διαθέτουν οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (γραφεία Αθήνας: Μάνης 5, 10681, τηλ. 3818.372), η "Λύρα" και η "Κίνηση Ηχου και Εικόνας" (Αλίμου 76, 16452, τηλ. 9938.888).