Νέα δεδομένα στον τομέα της ενέργειας δημιουργεί η επικείμενη απελευθέρωση της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου, βασικό χαρακτηριστικό της οποίας είναι η εντεινόμενη προσπάθεια των ευρωπαϊκών εταιριών να κατακτήσουν το μεγαλύτερο κομμάτι της "πίτας", σε βάρος των τρίτων παραγωγών χωρών (Ρωσία, Αλγερία, Αίγυπτος, Λιβύη). Στη μεγάλη αγορά της Ευρώπης η ζήτηση φυσικού αερίου αναμένεται ν' αυξηθεί τα επόμενα χρόνια και αυτό που κυρίως ενδιαφέρει τα ιδιωτικά κεφάλαια που δραστηριοποιούνται στην αγορά του φυσικού αερίου είναι η εξασφάλιση πρώτων υλών για την παραγωγή ενέργειας με όσο το δυνατόν χαμηλότερες τιμές. Σ' αυτά τα πλαίσια έχουν βάλει στόχο τα πλούσια αποθέματα των χωρών της Βόρειας Αφρικής, που πληρούν ταυτόχρονα αρκετές... προϋποθέσεις. Προσφέρονται σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές και - ενδεχόμενα το κυριότερο - η "εισβολή" των πολυεθνικών σ' αυτή την αγορά δημιουργεί όλες τις απαραίτητες συνθήκες για πολιτική εξάρτηση, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στην "αναπτυγμένη" Ευρώπη να καταδικάσει εσαεί τις αναπτυσσόμενες χώρες και τους λαούς τους, αρπάζοντάς τους τους μοναδικούς πόρους που έχουν για να αναπτυχθούν, και να επιχειρήσει να ελέγξει τις κοινωνικές εξελίξεις.

Με το πρόσχημα της απελευθέρωσης της αγοράς, της δημιουργίας διευρωπαϊκών δικτύων και της διαφοροποίησης των κρατών - μελών από τους προμηθευτές, αυτό που επιδιώκεται ουσιαστικά είναι η μεγαλύτερη συσσώρευση κερδών από το μεγάλο κεφάλαιο. Ετσι όλος ο σχεδιασμός τους, που εκτείνεται μέχρι τον ορίζοντα του 2010, πέρα από την εξασφάλιση φτηνών πρώτων υλών περιλαμβάνει και αλόγιστη χρήση και σπατάλη των παγκόσμιων αποθεμάτων σε πρώτες ύλες. Ενδεικτικά αναφέρεται πως μέχρι το 2010 προβλέπεται ότι η χρήση του φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, χρήση που είναι η πλέον αντιοικονομική αφού η απόδοσή του περιορίζεται στο 50%, θα φτάσει στο 50% της συνολικής παραγωγής στην Ευρώπη.

Τα παραπάνω προκύπτουν ως βασικές διαπιστώσεις του διήμερου συνεδρίου "Για τη Μεσογειακή Αγορά Αερίου", που πραγματοποιήθηκε στις 8 και 9 του μήνα στη Ρώμη, με τη συμμετοχή εκπροσώπων εταιριών παροχής αερίου, διανομής και κατανάλωσης, τραπεζών όπως και άλλων εταιριών παροχής τεχνογνωσίας. Στο ίδιο συνέδριο ήταν εμφανής η απουσία της αναφοράς στην Ελλάδα από τους Ευρωπαίους "εταίρους", στους οποίους η ελληνική κυβέρνηση υποκλίνεται και ποικιλοτρόπως εξυπηρετεί. Κι αυτό γιατί η Ελλάδα ως αγορά αλλά και ως γεωγραφική θέση (στην απόληξη της Ευρώπης) θεωρείται πως δεν προσφέρεται για σίγουρα και μεγάλα κέρδη. Βέβαια, όπως συμβαίνει και σε όλους τους άλλους τομείς, θα κληθεί να ενταχθεί στο σύστημα της απελευθέρωσης προκειμένου να εξυπηρετήσει όσο δύναται τα μεγάλα ευρωπαϊκά συμφέροντα.

Η περίπτωση της Ιταλίας είναι ενδεικτική της τάσης των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης για διαφοροποίηση των προμηθευτών τους, προκειμένου τα κεφάλαια που διαχειρίζονται τον τομέα του φυσικού αερίου να εξασφαλίσουν περισσότερα κέρδη. Πρόσφατα υπέγραψε συμβόλαιο με τη νορβηγική εταιρία "Στατ - όιλ" για προμήθεια 6 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, προσθέτοντας έτσι έναν ακόμη προμηθευτή φυσικού αερίου, μετά τη Ρωσία και την Αλγερία. Η κίνηση αυτή των Ιταλών συνδέεται και με τις προβλέψεις για αύξηση της ζήτησης σε φυσικό αέριο τα επόμενα χρόνια κυρίως στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι μέχρι το 2010 η συνολική ζήτηση θα αυξηθεί στα 85 - 90 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως από 56 δισ. κυβικά μέτρα που είναι σήμερα. Αυτό όμως που καταδεικνύει την κερδοσκοπία διαφόρων συμφερόντων, είναι η ανακατανομή των μεριδίων του φυσικού αερίου στους τομείς αστικής, βιομηχανικής χρήσης και ηλεκτροπαραγωγής. Συγκεκριμένα, προβλέπεται αύξηση της χρήσης του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή από 26% το 1995 στο 35,2% το 2010. Συνολικά στην Ευρώπη εκτιμάται ότι το 2010 το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας θα παράγεται με καύση φυσικού αερίου, εκτίμηση επαρκής για να αποδείξει ότι όλη η φιλοσοφία που η ΕΕ λανσάρει τελευταία περί προστασίας του περιβάλλοντος και εξοικονόμησης ενέργειας αποτελεί απλώς μια πρώτης τάξεως προπαγάνδα βασισμένη στην ευαισθησία του σύγχρονου ανθρώπου για το περιβάλλον, προκειμένου κάποιοι να αυξάνουν τα κέρδη τους. Η ΕΕ, που μέχρι και το 1990 έδινε κατεύθυνση στα κράτη - μέλη να μην κάνουν χρήση φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ως μη ορθολογική, αφού το 50% της απόδοσης του καυσίμου κατά τη μετατροπή του σε ηλεκτρισμό εξανεμίζεται, σήμερα χρηματοδοτεί τέτοιου είδους επενδύσεις, αφού ταυτίζεται με τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα, που καθορίζουν και την πολιτική της. Για τα συμφέροντα αυτά η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο είναι πολύ αποδοτική, αφού το κόστος υποδομής ενός τέτοιου σταθμού είναι πολύ μικρό και αποσβένεται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

Γενικότερα το ενδιαφέρον των ομιλητών στο συνέδριο εστιάστηκε στην αναγκαιότητα ανάπτυξης επιπλέον δικτύων, που θα συνδέουν τις προμηθεύτριες χώρες με την αγορά της Ευρώπης. Στην κατεύθυνση αυτή η Ιταλία, που εμφανίζεται να εξελίσσεται σε βασικό ενεργειακό παράγοντα στη Μεσόγειο, έχει ήδη αποφασίσει την υποβρύχια διασύνδεσή της μέσω Σικελίας με την Αλγερία, ενώ και άλλα κράτη φαίνεται να ενδιαφέρονται για την ενίσχυση του άξονα που συνδέει το Μαρόκο με την Ισπανία. Ο μεγάλος χαμένος στη νέα διάρθρωση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, που θα προκύψει μέχρι το 2010, φαίνεται να είναι το ρώσικο φυσικό αέριο. Αυτό που επιδιώκεται είναι η διατήρηση του ποσοστού του 15% που κατέχει ήδη σήμερα στην ευρωπαϊκή αγορά και για το σκοπό αυτό οι Ευρωπαίοι είναι έτοιμοι να βάλουν στην αγορά ένα ακόμη κοίτασμα από τη Βόρεια Θάλασσα που μέχρι τώρα έμενε αναξιοποίητο.

Βασικό ρόλο στις εξελίξεις αυτές θα παίξει η Νορβηγία, που είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα της Ευρώπης και ένας από τους βασικούς προμηθευτές πολλών άλλων κρατών - μελών. Οπως προέκυψε από τη συζήτηση που αναπτύχθηκε στο συνέδριο, αυτό που κυρίως ενδιαφέρει τη Νορβηγία είναι η αύξηση των εξαγωγών της από 30 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως που ήταν το 1995 στα 70 δισ. κυβικά μέτρα το 2010. Ταυτοχρόνως βλέπει και την είσοδό της σε νέες μεγάλες αγορές, αλλά και την επέκτασή της σε υφιστάμενες όπως για παράδειγμα της Γερμανίας, στην οποία διαθέτει τα 2/3 των συνολικών εξαγωγών της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον ορίζοντα του 2010 που οι Ευρωπαίοι βλέπουν τον ενεργειακό σχεδιασμό της απελευθερωμένης αγοράς του φυσικού αερίου, η Ελλάδα δεν αναφέρεται πουθενά. Το βασικό πρόβλημα για τους Ευρωπαίους επενδυτές είναι ο ένας και μοναδικός προμηθευτής ("Γκαζ - Προμ") της χώρας, ενώ πολλαπλά προβλήματα δημιουργούνται και από την τεράστια καθυστέρηση της υποδομής για το φυσικό αέριο. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι για αυτούς τους λόγους δεν πρόκειται να εκδηλωθεί ενδιαφέρον στον επικείμενο διαγωνισμό για την είσοδο των ιδιωτών στη διανομή και εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, που η κυβέρνηση έχει θεσπίσει υπό τις διαταγές της Κομισιόν. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με τις επιλογές της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση και του φυσικού αερίου θα δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα στην όλη επένδυση, που κόστισε εκατοντάδες δισεκατομμύρια στον ελληνικό λαό και η οποία εάν είχε υλοποιηθεί όπως αρχικά σχεδιάστηκε θα είχε πολλαπλά οφέλη για την οικονομία της χώρας. Η εμμονή όμως της κυβέρνησης να αδιαφορεί παντελώς για τα ευρύτερα συμφέροντα της χώρας, η υποταγή της στα σχέδιατων πολυεθνικών με την απελευθέρωση των αγορών και ο δογματισμός της να υπηρετεί το μεγάλο κεφάλαιο και στο μέγα θέμα της επένδυσης του φυσικού αερίου, φαίνεται να δημιουργεί ήδη νέα δεδομένα. Δεδομένα που η προσεκτική τους εξέταση εύλογα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ακόμα κι αν το έργο δεν τιναχτεί στον αέρα, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η προσπάθεια που καταβλήθηκε από ένα ολόκληρο λαό για μια επένδυση ιδιαίτερα μεγάλης κλίμακας, να αποβεί σε ένα μέσο πλουτισμού στενών μεγαλοεπιχειρηματιών συμφερόντων. Αν ταυτόχρονα δεν εξασφαλιστεί, ενόψει της απελευθέρωσης της αγοράς, τουλάχιστον μια 20ετής παράταση για ένταξη της χώρας στο σύστημα της απελευθέρωσης της αγοράς και αν η κυβέρνηση, παράλληλα, δεν προσανατολιστεί σε ένα ενεργειακό σχεδιασμό βάσει των εθνικών συμφερόντων της χώρας, τότε οι εξελίξεις θα είναι καταστροφικές τόσο για τον ενεργειακό τομέα της χώρας όσο και για την εθνική οικονομία. Το γεγονός βέβαια ότι η κυβέρνηση εξαντλεί τις επιλογές της είτε στην πλήρη εξάρτηση της χώρας σε φυσικό αέριο από το δίδυμο Ρωσίας - Κοπελούζου είτε στη διασύνδεσή της με το διευρωπαϊκό σύστημα της απελευθέρωσης, προδιαγράφει ήδη την εγκληματική πολιτική που θα ακολουθηθεί στο στρατηγικής σημασίας αυτό τομέα.

Χρύσα ΛΙΑΓΚΟΥ