Βαθιά κρίση στην Ανατολή και

άνοδος της ανεργίας στη Δύση

Στο πιο βαθύ σημείο της οικονομικής και κοινωνικής τους κρίσης έχουν φτάσει πλέον οι πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Στο συμπέρασμα αυτό έχει καταλήξει πρόσφατα το γνωστό Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Συγκρίσεων της Βιέννης. Ταυτόχρονα, όμως, στη σχετική έκθεση αναφέρεται ότι στις χώρες αυτές μόλις διαφαίνεται στον ορίζοντα μια κάποια επικείμενη οικονομική ανάπτυξη...

Στη χειρότερη κατάσταση βρίσκεται η οικονομία της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Οι κρίσεις στην Ουγγαρία εξακολουθούν να παραμένουν ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Μόνο για την Τσεχία και τη Σλοβακία υπάρχουν κάποιες ελπίδες σχετικά με μια μακρόχρονη οικονομική ανάπτυξη. Στη Ρωσία και την Ουκρανία ο οικονομικός κατήφορος συνεχίζεται ασταμάτητα...

Σύμφωνα, πάντως, με τα προγνωστικά του Ινστιτούτου της Βιέννης, η Πολωνία θα είναι η πρώτη πρώην σοσιαλιστική χώρα της Ανατολικής Ευρώπης, η οποία κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου θα φτάσει στο οικονομικό επίπεδο που είχε το 1989. Ταυτόχρονα, όμως, υπογραμμίζεται ότι οι οποιοιδήποτε ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης σε καμιά περίπτωση δε θα πρέπει να παραπλανούν, σχετικά με το γεγονός ότι η δομή της παραγωγής στη χώρα αυτή έχει θεμελιακά αλλάξει: Πάνω από το 70% των πολωνικών εξαγωγών στη διάρκεια του 1995 είχαν κατευθυνθεί προς τις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ οι μισές περίπου απ' αυτές προορίζονταν για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Οι εξαγωγές αυτές αποτελούνται από πρώτες ύλες και ημικατεργασμένα προϊόντα. Κι αυτές που επιβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση ισχύουν για όλες τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Παράλληλα, δε, η συμμετοχή των Πολωνών εργαζομένων στη βιομηχανία, συγκριτικά με το συνολικό αριθμό των απασχολουμένων, μειώνεται συνεχώς...

Επίσης, θα πρέπει ν' αναφερθεί ότι για πρώτη φορά οι οικονομικοί ερευνητές του παραπάνω Ινστιτούτου έχουν ασχοληθεί με τις εξελίξεις στην αγροτική οικονομία των πρώην αυτών σοσιαλιστικών χωρών. Σύμφωνα με τις έρευνες αυτές, τα αποτελέσματα των οποίων σε μεγάλο βαθμό χαρακτηρίστηκαν ως μια "έκπληξη", διαπιστώθηκε μια κατά 10% υποχώρηση της αγροτικής παραγωγής σε Πολωνία, Βουλγαρία και Ουγγαρία. Η κατάσταση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και κατά τη διάρκεια του επόμενου χρόνου λόγω έλλειψης ζωοτροφών. Ταυτόχρονα, διαπιστώνεται μια αύξηση του αγροτικού πληθυσμού και πριν απ' όλα, στη Ρουμανία, όπου από 29% που ήταν το 1990 αυξήθηκε στο 36,5% στη διάρκεια του 1995. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στη Βουλγαρία, ενώ στην Πολωνία το υψηλό ποσοστό (29%) εξακολουθεί να παραμένει σταθερό.

Ετσι, από τότε που έχουν κλείσει οι πύλες πολλών εργοστασίων και το ποσοστό των βιομηχανικών εργατών σ' όλες τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, εκτός από την Τσεχία, συνεχώς μειώνεται, όλο και περισσότεροι απ' αυτούς φεύγουν στην επαρχία, προκειμένου ν' αναζητήσουν εκεί τρόπους επιβίωσης...

Ο αριθμός των ανέργων, παρά την κάποια άνοδο της βιομηχανικής παραγωγής, παραμένει υψηλός, με εξαίρεση την Τσεχία, και κυμαίνεται μεταξύ 10% και 17% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Σχετικά, όμως, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι επίσημες στατιστικές δεν αντικατοπτρίζουν τα πραγματικά ποσοστά των ανέργων στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Οι νέοι εκείνοι, οι οποίοι δεν έχουν ακόμα εργαστεί, δε συμπεριλαμβάνονται στις επίσημες στατιστικές. Επίσης, δε συνυπολογίζονται οι άνθρωποι εκείνοι, που εξακολουθούν να παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα άνεργοι. Πάντως, σχετικές εκτιμήσεις αναφέρουν ότι στην πραγματικότητα τα ποσοστά των ανέργων στις χώρες αυτές είναι διπλάσια απ' αυτά που περιέχονται στα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Αλλά και οι αμοιβές, όμως, αυτών που έχουν εργασία είναι πολύ χαμηλές...

Παρά το γεγονός ότι η εικόνα της αγοράς εμφανίζεται ζοφερή, οι ερευνητές της ΔΟΕ υπογραμμίζουν με έμφαση ότι η απόλυτη απασχόληση είναι δυνατόν να επιτευχθεί. Αυτή, κατά την άποψή τους, θα πρέπει να είναι ο ανώτατος στόχος της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.

Ο κανόνας, σύμφωνα με τον οποίο η οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει ταυτόχρονα να σημαίνει και αύξηση θέσεων εργασίας, κατά τη ΔΟΕ, σήμερα ισχύει περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Για παράδειγμα, όταν το 1973 σημειωνόταν ακόμα μια ετήσια άνοδος του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κατά 4,5%, τότε δημιουργούνταν και περισσότερες θέσεις εργασίας. Σήμερα, όμως, η κατάσταση έχει ουσιαστικά χειροτερεύσει, αφού παρατηρείται μια οικονομική άνοδος, η οποία μόλις αγγίζει το 2%.

Τέλος, στις πλούσιες χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) σήμερα υπάρχουν 34 εκατομμύρια άνεργοι. Το σχετικό ποσοστό των ανέργων στις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ανέρχεται στο 11,3% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η άνοδος της ανεργίας παρουσιάζει ταχύτερους ρυθμούς στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, στη Γαλλία, στην Ιταλία και τη Σουηδία. Ως κύρια αιτία των υψηλών ποσοστών ανεργίας, η ΔΟΕ αναφέρει τα πολύ χαμηλά ποσοστά οικονομικής ανόδου, τα οποία παρατηρούνται από το 1973 και μετά...

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ